Yapay zekâ uygulamalarıyla hayatımızın her alanına girdi. Hukuk alanında da çeşitli uygulamalarla karşımıza çıkıyor ve hatta yapay zekânın hâkim ya da avukat yerine geçip geçmeyeceği tartışılıyor. Birçok avukat davalarda OpenAI‘ın üretken yapay zekâsı ChatGPT‘den yardım alıyor. Her ne kadar avukatların işini kolaylaştırsada yapay zekâ bazen yanlış bilgi verebiliyor. İstanbul Barosu ve Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından düzenlenen ‘Yapay Zekâ ve Hukuka Etkileri’ isimli bir sempozyum düzenlendi.
Sempozyumda, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, İstanbul Barosu Lideri Av. Filiz Saraç, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi R. Barış Erman, İstanbul Barosu Bilişim Hukuku Kurulu Yürütme Konseyi üyeleri Av. Selin Çetin Kumkumoğlu ve Av. Umut Zorer ile Berlin Humboldt Üniversitesi’nden Prof. Dr. Luis Greco’nun yanı sıra yerli ve yabancı, alanında uzman çok sayıda hukukçuyu yer aldı
Konuya ait düzenlenen sempozyumda konuşan Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, “Yapay zekânın bir hâkim ya da avukat yerine geçeceği kanaatinde değilim. Lakin yardımcı olmak bakımından birtakım içtihatlara ulaşmada katkı sağlayabilir. Lakin yargı kararlarını verme bakımından baktığımızda ortada bir insani bakış açısının olması lazım. Yapay zeka birebir soru iki sefer sorduğunuzda iki farklı yanıt verebiliyor. İkisi de gerçek olmayabiliyor. Şu anda zati güvenilirliği yok. Güvenilirliği olduğu vakitte da ben yeniden insan faktörünün ele alınması gerektiğini düşünüyorum” dedi.
“HUKUK YAPAY ZEKÂ KONUSUNDA ÇOK TEDİRGİN”
Sempozyumda sorularımızı yanıtlayan Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, yapay zekânın, insanoğlunun karşılaştığı çok kıymetli bir husus olduğunu belirterek “Özellikle hukuk bu hususta çok daha huzursuz. Zira hukuk sisteminin bu süreç içinde nasıl form alacağı ve geleceğinin ne olacağını da tartışıyoruz. Bir yandan bireyin bu vakte kadar elde ettiği kazanımlar, yapay zekâ karşısında hangi duruma gelecek? Nasıl garantiler sağlanacak? Hukuk topluluğu da buna nasıl adapte olacak? Bütün bunlar hukuk ve insanlığın düzenlemesi gereken ve bunun da çok güç olduğu bir gelecekte tartışmamız gereken problemler. Biz de baroyla bu tartışmaya üniversitemiz çatısı altında açıklık getirmek istedik” açıklamasını yaptı.
“İLERDE KÜÇÜK YARGILAMALARDA YA DA İDARI PARA CEZALARINDA KULLANILABİLİR”
Yapay zekânın hâkim ya da avukat yerine geçeceği tartışmalarını da anımsatan Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk şunları söyledi:
“Ben bu mevzuya biraz duygusal yaklaşıyorum. Yapay zekânın bir hâkim ya da avukat yerine geçeceği kanaatinde değilim. Fakat yardımcı olmak, kimi içtihatlara ulaşmak bakımından katkı sağlayabilir. Bugün elbette bundan fayda birçok şeyde sağlanabilir. Lakin yargı kararlarını verme açısından baktığımızda ortada bir insani bakış açısının olması lazım. Yani bir pahalar sistemi var burada ve bu bedeller sistemi içinde sizin her somut olayla bağdaşacak formda karar vermeniz lazım. O yüzden Yargıtay’ın yerine yapay zekânın konuşlandırılması diye bir şeyin şu anda kelam konusu olduğu kanaatinde değilim. Lakin küçük yargılamalarda ya da idari para cezalarında bunun dünyada örnekleri var. Yapay zekâ bizi çok sağlam sonuçlara götürmüyor. Yapay zekânın birçok yanlış kararı, yanlış uygulamaları ve yanlış sonuçları var. Yapay zekâya birebir soruyu iki kere sorduğunuzda iki farklı karşılık verebiliyor. İkisi de hakikat olmayabiliyor. Şu anda esasen güvenilirliği yok. Güvenilirliği olduğu vakitte da ben tekrar insan faktörünün ele alınması gerektiğini düşünüyorum.”
“DEĞİŞECEK, DÖNÜŞECEK VE YOLUNA DİĞER BİR MECRADA DEVAM EDECEK”
Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, “Mesela tıp alanı da yapay zekâdan etkilenecek. Mesela beni bir yapay zekâ ameliyat etse ben bundan ne kadar rahat olur, bunu rahat karşılarım sorusunu sormam lazım. Birebir şey hukuk için de geçerli. Ben istemem. Beni bir cerrah, insan ameliyat etsin isterim. Zira orada insani faktörler devreye giriyor ve girmeli. Sizin durumunuza nazaran hareket yapıp karar alabilmeli. O yüzden yapay zekâyı çok tartışacağız ve çok büyük riskler var. Demokrasi ismine, ayrımcılık, anayasa hukuku sıkıntıları ismine riskler var. Ancak bu insanın devre dışı kalacağı manasına gelmiyor. Değişecek, dönüşecek ve yoluna öbür bir mecrada devam edecek” formunda konuştu.
“HUKUKTA DİKKAT VE SURATI ARTIRABİLİR”
Yapay zekânın emniyetli duruma getirildiğinde hukukta yardımcı olarak kullanıldığında hukukta dikkat ve suratı artırabildiğini belirten Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, “Mesela bizim gençliğimizde insan hakları Avrupa Mahkemesi kararlarına ulaşmamız problemdi. Lakin artık çok rahat ulaşabiliyoruz. Alışılmış teknolojinin gelişmesi, hukuk da bundan yararlanacak ve olumlu gelişecek” dedi.
“FİKRİ MÜLKİYET HUKUKUNU YİNE DÜŞÜNMEMİZ GEREKEBİLİR”
Dr. Öğr. Üyesi R. Barış Erman, “Birinci oturumumuz Chatbotlarla ilgiliydi. Chat GPT’nin tüzel bağlara nasıl tesir ettiği, sanki bir avukatın yerini alabilir mi, avukatın yardımcısı olarak türel sonuçlara, sıkıntılara tahlil getirebilir mi mevzularını tartıştık. Bundan sonraki oturumlarda da daha fazlası yargıçların yerini alabilir mi konusuna geliyoruz. Birebir vakitte bu üzere yapay zekâ uygulamaları hukukta önemli bir dönüşüm, paradigma değişikliğine yol açabilecektir. Bunun üzerine de konuşuyoruz. Sanki hukukta yeni haklar, yeni hatalar, yeni sorumluluk çeşitleri ortaya çıkacak mıdır? Bununla ilgili bir kadro öngörülerde bulunduk. Muhtemelen de çıkacak diye kestirim ediyoruz. Bilhassa sorumluluk hukukunda, uygar hukukla ceza hukukunun yetersiz kaldığı alanlarda daha fazla objektif sorumluluğun ortaya çıktığı birtakım gelişmeler olabilir. Bunun dışında şahsî bilgilerin daha fazla kamusal alanda korunmasını sağlayabiliriz yahut fikri mülkiyet hukukunu yine düşünmemizi gerektiren durumlar ortaya çıkabilir” açıklamasında bulundu.
“ROBOT YARGIÇLAR TEKNİK OLARAK MÜMKÜN DEĞİL”
Sempozyumda konuşacağı bahisleri açıklayan Prof. Dr. Luis Greco ise “Sunumuma birinci olarak iki tane soruyla başlayacağım. Bunlardan birincisi robot yargıçlara sanki imkân var mı? Bu bir formda teknik olarak mümkün müdür? İkinci olarak da bunu sanki istiyor muyuz? Bu istenen bir şey olacak mıdır? Birinci soruya karşılığım şu; evet mümkün olacaktır yakın gelecekte bu türlü bir şeyin üretilmesi. Ama bunun hayata geçirilebilmesi bakımından hem hukuksal hem de etik manada çok önemli dertlerimiz vardır ve münasebetiyle ikinci soruya yanıtım büyük ihtimalle hayır olacak” diye konuştu.
“KAYBEDEN TARAFA DA KARARIN AÇIKLANMASI LAZIM, MAKİNA BUNU YAPAMAZ”
Prof. Dr. Luis Greco, yapay zekanın hukukta kullanımının hudutlu olacağını şu sözlerle açıkladı:
“Burada şunu düşünmemiz lazım. Bir kişi hakkında yargıda bulunmak o kişi üzerinde bir kuvvet, güç kullanmak manasına gelir. Makinenin yani bu formda bir yargının tıpkı kaybeden taraf bakımından da bir meşruiyeti olması lazım. Yani ona açıklanabilmesi lazım. Neden kaybettiğini ona ikna edilebileceği bir halde açıklanabilmesi gerekir. Benim niyetime nazaran bir makine bunu asla yapamaz. Zira bunu yapabilmek için bir kişinin yüzüne, gözünün içine bakıp o kişinin neden kaybettiğini ona anlatabilmek gerekir. Bir makinede asla insan olamayacağı için bunu gerçekleştiremeyecektir ve hasebiyle meşruiyet temeli bu manada zayıflayacaktır.”
