Türkiye’de seçimlerin birinci çeşidinin geride bırakıldığı geçen hafta, Merkez Bankası iki değerli adımla piyasada tesirli oldu.
Pazartesi getirilen kredi kartı nakit avans ve kuyum harcamalarına yönelik düzenleme, Cuma kaldırılırken gerçek bireyler için TL mevduat dönüşüm oranı ek gayesi ise geçerli olmaya devam ediyor.
TL dönüşüm oranı ek amacı, kesimi tam manasıyla alt üst etti. Bankacılık dalı kaynakları, uygulamanın devreye alındığı Çarşamba günü banka idarelerin acil toplandığını, ne yapacaklarının kararını vermeye çalıştıklarını söyledi.
KKM’ye yüksek faiz vermeye yönlendiren uygulama, bunu yapmayan bankanın ise sabit faizli menkul değer alımlarını artırması zorunluluğunu doğuruyor. Kaynaklar, kesimin iki ziyandan birini seçebilmek için risk tahlili yaptığını söyledi.
KKM ve döviz mevduatın hissesi yüzde 62,7
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık bilgilerine nazaran kur muhafazalı mevduat büyüklüğü, 12 Mayıs prestijiyle 2 trilyon 346 milyar 755 milyon liraya ulaştı.
Geçen yılın sonundan bu yana 931 milyar 452 milyon liralık artış var. Kaynaklar, kesimin KKM faizinin üzerine prim uygulamaya da başlamasıyla, hukuksal şahısların dövizden dönüşlü KKM hesaplarının çok daha süratli arttığını vurguladı.
Seçim öncesi 1,5 ayda KKM hesapları 31 milyar dolar arttı ve 119,9 milyar dolara ulaştı. KKM, BDDK bilgilerine nazaran toplam 532,8 milyar dolar olan döviz ve TL mevduatın yüzde 22,5’ini oluşturuyor. Lakin uzmanlar, KKM’nin de döviz endeksli bir hesap olduğunu, döviz mevduatıyla birlikte değerlendirildiğinde ise KKM ile yabancı para mevduatın toplam mevduatın yüzde 62,7’sine dayandığına dikkat çekti.
KKM dönüşleri son haftalarda yoğunlaştı
KKM vade sonları ise son haftalarda hızlandı.
14 Mayıs seçiminden evvelki son üç süreç günü ve seçim sonrası birinci hafta, kesim KKM dönüşlerinin ağır olduğunu, KKM’den çıkış yapanların ise dövizlerini istediğini ve bunun da piyasayı sıkıştırdığını vurguladı.
Hesaplamalara nazaran her hafta yaklaşık 10 milyar dolarlık KKM vade sonu yaşanıyor.
Geçen hafta kimi büyük bankaların faiz üzerine prim uygulamasına son verdiğini söyleyen bankacılık kesimi kaynakları, geçen hafta Çarşamba günü Merkez Bankasının ek dönüşüm maksadı uygulamasını getirmesinin gerisinde yatan nedenlerden birinin de bu olduğunu kaydetti.
Nitekim Merkez Bankası dataları, net memleketler arası döviz rezervlerinin 2,33 milyar dolara, toplam rezervlerin ise 105,13 milyar dolara gerilediğini ortaya koydu.
Ek dönüşüm amacı, hesapları alt üst etti
İki farklı bankacılık kesimi kaynağı, geçen Çarşamba günü gelen ek dönüşüm maksadı sonrası dalın durumunu “Bankacılar perişan. Bölüm kriz yaşıyor.” cümleleriyle özetledi.
Kaynak, bankacılık dalının ek oranlarla birlikte Temmuz’a kadar çok ağır bir KKM dönüşü sağlamaları gerektiğini vurgulayarak dövizin nereden bulunacağı konusunun en büyük gündem olduğunu vurguladı.
Döviz bulma problemini, kesimin yetkililere de ilettiğini belirten bankacılık dalı kaynağı, yetkililerin ise bankacılara “İster müşteriye eurobond yahut yurt dışı pay senedi portföyü bozdurun, ister yurtdışındaki parayı getirterek döviz dönüşümüyle KKM yapmayı başarın.” dediğini ileri sürdü.
TL mevduat faizlerinin bile yüzde 42 düzeylerine dayandığını lisana getiren bir öteki kaynak ise aylık ek dönüşüm maksadının, bankacılık dalını mahvettiğini kaydetti. Müşterileri nasıl ikna edeceklerini bilemediklerine işaret eden kamu bankasına yakın kesim kaynağı da aylardır tek gündemlerinin KKM ve KKM gayeleri olduğuna dikkat çekti.
Mevduat kredi faizleri yüzde 42’ye dayanmışken bankacılık dalının kredi vermesinin mümkün olmadığına vurgu yapan bölüm kaynağı, bankaların risk tahlili yapmaya başladığını lisana getirdi. Kaynak, yüksek KKM faizi vermenin de KKM maksatlarının tutturamayıp sabit kuponlu tahvil alımlarının da dal için ziyana işaret ettiğini söyleyerek artık dalın hangisinde daha az ziyan olacağını ölçmeye çalıştığına dikkat çekti.
TL mevduat faizi oranı 4 yılın zirvesinde
Merkez Bankası haftalık bilgilerine nazaran TL mevduat faizleri süratle yükselmeye devam ediyor.
1 aya kadar vadeli TL mevduat faizi, 12 Mayıs haftasında bir evvelki haftaya nazaran 1,56 puan artarak yüzde 20,28’e çıktı; 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizinde ise 1,42 puanlık artışla faiz yüzde 30,47’ye yükseldi.
1 yıla kadar vadeli TL mevduat faizinde ise bir haftada 1,91 puanlık artış oldu. Toplam TL mevduat faizinde ise 1,38 puanlık artışla faiz oranı yüzde 22,50’ye kadar çıktı. Bu oran 5 Temmuz 2019 haftasından bu yana toplam TL mevduat faizindeki en yüksek düzeye işaret ediyor.
TL mevduat faizinde yükseliş sürerken dolar mevduat faizlerinde ise 6 aya kadar vadeli mevduatlarda yüksek oranlar korunuyor. 28 Nisan haftasında 6 aya kadar vadeli dolar mevduat faizi yüzde 5,5’e çıkmıştı, 12 Mayıs haftasında ise yüzde 4,41 oldu. Toplam dolar mevduat faizi de yüzde 2,23 olarak hesaplandı.
Gerçek bireylerde TL mevduat oranı %56,75
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bilgilerine nazaran bankacılık kesiminde gerçek bireylerde TL mevduat oranı yüzde 56,75 düzeyinde bulunuyor. Hukukî şahıslarda ise bu oran yüzde 57,77 olarak hesaplandı.
Kamu mevduat bankalarında ise gerçek şahıslarda TL mevduat oranı yüzde 56,74 iken hükmî müşterilerde yüzde 57,57 oldu. Yerli özel mevduat bankalarında gerçek bireylerde TL mevduat oranı yüzde 53,61 iken hükmî şahıslarda yüzde 57,42.
Yabancı mevduat bankalarında ise gerçek bireylerde TL mevduat oranı yüzde 62,12, hukukî şahıslarda yüzde 60,38 düzeyinde bulunuyor. Mevduat bankaları ortasında gerçek bireylerde yüzde 60’ın üzerinde TL mevduat oranına sahip yalnızca yabancı mevduat bankaları bulunuyor.
KKM ve DTH’nin Toplam Mevduatta Oranı: %62,7
TL Mevduatta 1-3 Ay Vadede Faiz: %30,47
Bankacılık Bölümünde TL Mevduat Oranı: %59,83
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
