Merkez Bankası, döviz ve altın talebini geriletmek ve kur muhafazalı mevduata ilgiyi artırmak için yeni bir atılım yaptı.
Seçim sonrası birinci iş gününde kredi kartından nakit çekim ile kredi kartıyla kuyum ve döviz alımlarının önünü kesmeyi hedefleyen Merkez Bankası, bankalara dövizden TL’ye dönüşümde gerçek şahıslar için ek dönüşüm gayesi getirdi.
Oldukça baş karıştıran hatta banka idarelerini acil toplantıya götüren karar sonrası bankacılık dalı kaynakları, Merkez Bankasının bu adımla vatandaşı döviz ve altın alımından KKM’ye kaydırmayı hedeflediğini lisana getirerek TL mevduat faizlerinin yüzde 40’a geldiği ortamda, dövizden dönüşlü KKM faizlerinin de yüzde 50’ye çıkabileceğine dikkat çekti.
Merkez Bankası dün Resmi Gazete’de yayımlanan değişikliğiyle, bankalara verdiği dövizden TL’ye ek dönüşüm yükümlülüğü eşiklerini, gerçek kişi hesapları için yine düzenledi.
Buna nazaran gerçek kişi hesaplarında 26 Mayıs’tan 28 Temmuz’a kadar yüzde 10’un altında ek dönüşüm yapılması halinde bankalar, eksik kalan fiyat kadar 6 ay müddetle menkul değer tesis edecek.
Nisanda getirilen dönüşüm maksatlarında hem gerçek hem de hukukî şahıslar için yüzde 5, TL’ye dönüşüm oranı yer almıştı. Artık gerçek bireylerde yüzde 5 artı yüzde 10 ek dönüşüm maksadı getirildi.
28 Temmuz’dan sonra amaç yükseliyor
28 Temmuz sonrasında da yüzde 10’a çıkarılan dövizden TL’ye ek dönüşüm oranı, yüzde 30’a yükseltilecek ve bu oranı tutturamayan bankalar ise ek Merkez Bankası bankacılık dalına, gerçek şahıslar için ek dövizden TL’ye dönüşüm amacı getirdi.
Bankacılık kesimi kaynakları, bu adımların döviz ve altın talebini kısıp KKM’ye ilgiyi artırmayı hedeflediğini ve KKM’ye verilen faizin yüzde 50’ye kadar çıkabileceğini vurguladı. Bankalar, dönüşüm oranının paydasında yer alan mevduat fonu meblağının yüzde 10’u oranında ek menkul değeri, kelam konusu gayeye ulaşılıncaya kadar bloke olarak tesis edecek. Merkez Bankası şimdi uygulama talimatını yayımlamadığı için bankacılık kesimi de yeni hesaplamalarla işin içinden çıkmaya çalışıyor.
Merkez Bankasının bu yeni ek dönüşüm maksadı, mevduat büyüklüğü Merkez Bankasınca belirlenecek meblağın altında olan bankalara uygulanmayacak. Bankacılık bölümü kaynakları, ilgili fiyatın 1 milyar TL olarak belirlendiğini lisana getirdi.
Önceki gün de Merkez Bankası, kredi büyümesine nazaran menkul değer tesisi uygulamasının kapsamı genişletilerek öteki ticari krediler ile tüketici kredilerini de bu kapsama dahil etmişti. Merkez Bankası belli bir limitin üzerindeki ferdi kredi kartları vasıtasıyla yapılan nakit çekimi ve kuyum harcamalarının, kredi tipine nazaran yüzde 30 oranında menkul değer tesisine tabi olmasına karar verdi.
Seçim sonrası iki yeni atakla döviz ve altına talebi düşürmek, vade sonunda çıkışların arttığı KKM’ye ilgiyi yükseltmek için devreye giren Merkez Bankasının adımlarını, bankacılık kesimi kaynakları 28 Mayıs seçiminden sonra yapılabileceklerin bir ön gösterimi olarak yorumladı.
Dövize talep olmasın KKM büyüsün
Bir bankacılık dalı kaynağı, Merkez Bankasının, döviz alımını düşürmeye çalıştığını belirterek bankalara ise “istediğiniz kadar yüksek faiz vermekten çekinmeyin” bildirisi verdiğine dikkat çekti.
Böylece gerçek şahıslarda ekstra bir yüzde 10 daha KKM amacı getirilmesinin, KKM faizlerini üste iteceğine dikkat çeken bankacılık kesimi kaynağı, şu anda yüzde 40’a gelen TL mevduat faizleri ve enflasyon oranları dikkate alındığında KKM faizlerinde yüzde 50 oranının görülmesinin sürpriz olmayacağına işaret etti.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu datalarına nazaran KKM hacmi 2,2 trilyon liranın, yani 113,15 milyar doların üzerinde bulunuyor.
Bugün BDDK, 14 Mayıs seçimleri öncesi KKM hacmini açıklayacak. Öte yandan döviz mevduatlarında da 5 Mayıs haftasında küçük bir düşüş yaşanmıştı. Geçen hafta ise kurlardaki sert hareketler ve döviz talebi nedeniyle mevduat artışı görülebileceğini söyleyen kaynaklar, Merkez Bankasının bugün bilgileri açıklayacağını da hatırlattı.
Sektörün tasaları artıyor
Ancak bölümün tasaları de her yeni adımla birlikte büyüyor.
Bankacılık bölümü kaynakları her ne kadar 28 Mayıs’ta yeni bir seçim yapılacak olsa da görünenin lokal seçimlere kadar iktisat siyasetlerinde bir değişiklik olmayacağı görüşünde.
Bunun da KKM’nin artarak devamı ve mahallî seçimlere kadar baskılanan döviz kurları sonucunu yaratacağına işaret eden kaynaklar, lokal seçimler sonrasında ise değişik kıssalar yaşanabileceğini, KKM’den çıkışın nasıl olacağını kimsenin bilemediğine vurgu yaptı.
Gösterge tahvil faizlerinde sert zikzaklar yaşanıyor
Bankacılık bölümüne yönelik önlemler gelmeye devam ederken gösterge tahvil piyasasında ise sert hareketler yaşandı.
Merkez Bankasının her adımı, bankacılık bölümünü menkul değer alımına yönlendiriyor. Ve menkul değer alım kaideleri, bankacılık kesimini 5 yıl ve üzeri vadelerdeki tahvillere yönlendiriyor.
Ancak en sert hareketler 2 yıllık gösterge tahvil faizinde yaşandı. Seçim sonrası birinci süreç gününe, yüzde 16’nın üzerindeki Cuma kapanışıyla giren 2 yıllık gösterge tahvil faizi, yüzde 10’un altına indi.
İkinci süreç gününde ise yüzde 5,47’ye kadar inen 2 yıllık gösterge tahvil faizi, yüzde 9,36’ya çıktı ve dün de yüzde 7,92 düzeyini gördü.
Bankacılık dalı kaynakları, bu sert zikzakların büyük dengesizliklere işaret ettiğini lisana getirdi.
10 Yıllık gösterge tahvil faizi ise 12 Mayıs kapanışındaki yüzde 14,35’lik kıymetinden yüzde 11,59’a, dün ise yüzde 9,85 ile yüzde 10’un altına geriledi.
5 Yıllık gösterge tahvil faizi de Cuma günkü kapanıştaki yüzde 18,73 düzeyinden, dün prestijiyle yüzde 10,53 düzeylerine düştü.
Dövizde bir yandan kısmi hürlük bir yandan kısıtlama
Döviz kurlarında bankalararası piyasa ile hür piyasa ve bankalardan satışta seçim sonrasında makas azalmaya başladı.
Ancak bunun nedeni, bankalararası piyasada döviz kurlarındaki üst istikametli hareket. Bankacılık kesimi kaynakları iktisat idaresinin her gün kabaca 10 kuruşa kadar bir artışa müsaade verdiğini hatırlatırken tekrar de makasın uzun bir mühlet devam edeceğini yineledi.
Dolar/TL, seçimden sonra bu hafta yüzde 0,92 üst istikametli hareket izledi. Euro/TL‘de ise bu haftaki yükseliş yüzde 0,71 düzeylerinde.
Dün bankalararası piyasa ile hür piyasa ortasında dolar/TL satış fiyatı makası, yüzde 2,5’e kadar geriledi. Geçen hafta bu makas yüzde 10’un üzerine çıkmıştı. Bunlar yaşanırken Bloomberg, Merkez Bankasının, bankalararası piyasada bankaların günlük FX alım limitini düşürdüğünü yazdı.
Bloomberg’in bahis hakkında direkt bilgi sahibi kaynaklara dayandırdığı haberine nazaran TL üzerindeki baskıları azaltmak için bankalararası piyasada bankaların alabileceği döviz meblağı limitleri, yüzde 25 oranında aşağı çekildi. Haberde ayrıyeten bankalardan, acil değilse firmaların döviz talebini TL uzlaşmalı vadeli döviz kontratlı süreçlerine yönlendirmesi istendi.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
