Yılın birinci yarısını tarihi rekorla kapatan otomotiv pazarında talep yavaşlarken lüks segmentten sipariş iptal haberleri gelmeye başladı. Kurdaki sıçramaya paralel yüzde 80 ÖTV diliminin altında araç kalmaması ve hükümetin ikinci el piyasasına yönelik son devirdeki müdahaleleri, yatırım emelli araba alımlarını azaltırken süratle yükselen fiyatlar ve krediye erişimde yaşanan zorluklar da talebi baskılıyor.
Türkiye’deki yüksek enflasyon ve kurdaki süratli yükseliş, arabası yine cazip ve inançlı bir yatırım aracına dönüştürmüş, bu durum otomotiv satışlarında birinci yarı rekoru getirmişti.
Yatırım emelli alımların toplam satışlardaki hissesinin yüzde 60’ları aşmasıyla, Türkiye tarihinde birinci sefer araba ve hafif ticari araç satışları, yılın birinci yarısında yarım milyon adeti geçerek 556 bin adete yaklaşmıştı.
Sektör temsilcileri, seçim sonrası krediye erişimde yaşanan zorlukların gevşeyeceği, yatırımcı ilgisinin devam edeceğinin yanı sıra tedarik sıkıntılarının azalacağı beklentisiyle yıl sonunda 2017’den sonra birinci kere 1 milyon adetlik satış sayısına ulaşma hayali kuruyordu. Tedarik sorunu azalsa da iktisattaki gelişmeler paralelinde bölümdeki “temkinli iyimserlik” yerini telaşa bıraktı.
“Satışlar olağanlaşmaya başladı”
EKONOMİ gazetesine konuşan Honda Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer, talepte yavaşlama olduğunu söz ederken yatırım emelli alımların da durma noktasına geldiğini söyleyerek “Sadece muhtaçlık sahipleri ve aracını yenilemek isteyenlerin araba aldığını görüyoruz.” dedi.
Doğuş Otomotiv İcra Heyeti ve İdare Heyeti Lideri Ali Bilaloğlu, son periyotta otomotivdeki talebin, yatırım aracına dönüşmesi olduğunu hatırlatarak “Finansal yatırım araçları enflasyonun altında kaldığı vakit, tüketicinin alternatif yatırımlar aramasından daha doğal bir gelişme olamaz. Seçimden sonra Merkez Bankasının ve hükümetin aldığı kararlar, tüketicileri tekrar finansal yatırımlara yönlendirmeye başladı. Otomotiv satışları – tabiri caizse – olağanlaşmaya başladı. Ayrıyeten filo şirketlerinin kredi temini güç olduğundan ötürü filo satışları da potansiyelin gerisinde.” açıklamasını yaptı.
Yatırım cazibesi kalmadı
Farklı markalardan birçok bayi temsilcisi de talebin yavaşladığını, yatırım gayeli alımların azaldığını belirtti.
Gülan Otomotiv İdare Şurası Lideri Alp Gülan, yatırımcının araba alma iştahının kesildiğini işaret ederek “Artan fiyatlar nedeniyle tüm araçlar yüzde 80 ÖTV dilimine girdi. Münasebetiyle küçük bir artırımın akabinde vergi dilimi değiştiği için birkaç haftada ya da ayda aracı satarak ikinci elde yüksek kârlılık elde etme devri bitti. Öte yandan Ticaret Bakanlığının ikinci elde fırsatçılığın önüne’ 6 ay 6 bin km’ ve ‘ilan sitelerinde sıfırın üzerinde fiyatla araç satma’ üzere tedbirler de arabaya yatırım iştahını azalttı. Şu anda yeni siparişleri gerçek alıcılar ve filo kiralama şirketleri veriyor.” dedi.
Asıl tesir ağustosta hissedilecek
Sektör yetkilileri, daha evvel verilmiş siparişler nedeniyle satışlardaki daralmanın temmuz ayına çok yansımayacağı, asıl tesirin ağustos sonu prestijiyle hissedileceğini tabir ediyor. Temmuz ayında satışların 100 bin adeti aşması bekleniyor. Temmuz 2022’de yaklaşık 52 bin adetlik araba ve hafif ticari araç satılmıştı.
Sanayi etraflarından edindiğimiz bilgiye nazaran talepteki yavaşlama nedeniyle birtakım markalar, yurt dışı araç tedariki ile ve üretim adetlerinde aşağı taraflı revizyona gidiyor. İhracatta ana pazar olan Avrupa’da da talebin zayıf olması, yerli üreticileri endişelendiriyor.
İlk iptal haberleri lüksten geldi
Kurdaki süratli yükselişle fiyatlarda bir anda milyon TL’yi aşan artışların yaşandığı lüks araç segmentinde, tüketicilerin sipariş iptaline yöneldiği tabir ediliyor. Lüks araç segmenti temsilcilerinden Albayrac&Minoto CEO’su Ferhat Albayrak, “Kurdaki yükselişle vergi dilimi değişen araçlarda fiyatlar bir anda çok süratli yükseldi. Bu nedenle verdiği lüks araç siparişini iptal etmeye çalışanlar olduğunu duyuyoruz. Siparişini iptal edemeyenlerin de kaporasını kurtarmak için aracı satmaya çalıştığı bilgisi geliyor.” dedi.
En ucuz araba 1 milyon TL’ye konuşuyor
Otomotiv tahlil şirketi Cardata’nın bilgilerine nazaran sıfır kilometre araba fiyatları, yılbaşından bu yana yüzde 49, seçimden bu yana ise yüzde 26 artış gösterdi. İkinci el araçlardaki fiyat artışı ise yılbaşından bu yana yüzde 85 oldu.
Artan fiyatlara paralel yüzde 80 ÖTV diliminin altında model kalmadı. Sıfır kilometre araçlarda 800 bin TL’nin altında yalnızca 19 model kaldı. Türkiye’de en ucuz araba olan B segmentindeki Hyundai i10’un manuel versiyonunun fiyatı 681 bin TL’yi aştı. Tekrar Türkiye’nin en çok satan modelleri Renault Clio ile Fiat Egea’da üst versiyonlar 1 milyon barajını aştı.
İkinci elde satışlar 3 aydır düşüyor
Otomerkezi.net CEO’su Muhammed Ali Karakaş ise ikinci el arabalardaki daralmaya ait şu açıklamayı yaptı:
ÖTV matrahlarına güncelleme isteniyor
Üst üste gelen artırımlar sonrası tüm araba modelleri yüzde 80 ve üzeri vergi dilimine girdi. Bölüm yetkilileri, matrahların güncellenmesini talep ediyor.
Konuyla ilgili açıklama yapan OSD Lideri Cengiz Eroldu, bölümün bu mevzudaki talebini şöyle özetledi:
Krediye erişim daha da zorlaştı
Otomobilde süratle artan fiyatlar, tüketicinin araç alımında kredi talebini artırırken birçok bölümde olduğu üzere otomotivde de krediye erişimde büyük zorluk yaşanıyor.
Ancak TCMB’nin yeni atılımı, tüketicinin taşıt kredisine erişimini daha da zorlaştıracak. Dün Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, finansal kaynakların verimli kullanımının desteklenmesi emeliyle, taşıt kredilerinde yüzde 3 olan büyüme sonu yüzde 2 olarak belirlendi. İKTİSAT gazetesine değerlendirmelerde bulunan, taşıt kredileri konusunda uzman bir banka üst yöneticisi, şu açıklamayı yaptı:
İkinci el araçları sıfır fiyatının üzerinde pazarlayanlara 35,4 milyon lira ceza kesildi
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, ikinci el araçların üretici tarafından tavsiye edilen satış fiyatının üzerinde ilan yoluyla pazarlanmasına yönelik kısıtlamaya muhalif ilan verenler hakkında 35 milyon 447 bin lira idari para cezası uygulandığını bildirdi.
Bolat, toplumsal medya hesabından, Ticaret Bakanlığının otomotiv bölümündeki kontrollerine ait bilgi verdi. Bu mevzuda atılan adımlara işaret eden Bolat, “Otomotiv bölümünde sıfır ve ikinci el araç alım satımında gerçekleşen piyasa bozucu faaliyetler ile haksız fiyat ve stokçuluk fiillerine ait, Bakanlığımız ünitelerince çalışmalarımız hassasiyet ve kararlılıkla devam edecektir. Vatandaşlarımızın otomotiv piyasasında oluşturulmaya çalışılan arz-talep dengesizliğinde mağduriyet yaşamaması Bakanlığımızın sonuncu önceliği durumundadır.” tabirini kullandı.
9 bayinin yetki evrakı iptal edildi
Bolat, İkinci El Motorlu Kara Katışlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik’in “6 ay 6 bin kilometre” düzenlemesi uyarınca 51 milyon 920 bin 782 lira idari para cezası uygulandığını belirterek “Aynı yönetmelikte yapılan değişiklikle sıfır taşıta ulaşılmasını zorlaştırıcı faaliyette bulunanların ikinci el yetki evrakının iptal edilebilmesine yönelik düzenleme yapılmış olup, bu düzenleme kapsamında 14 yetkili bayiye 66 milyon 879 bin lira idari para cezası uygulanmış ve bu bayilerden 9’unun yetki dokümanı iptal edilmiştir. Böylelikle, 2023 yılında otomotiv bölümünde haksız fiyat ve stokçulukla uğraş kapsamında Bakanlığımız müfettişleri ve vilayet müdürlüğü çalışanınca yapılan kontroller sonucunda 118 milyon 799 bin 782 lira idari para cezası uygulanmıştır.” bilgisini verdi.
İkinci el araçların, ilan yoluyla üretici tarafından tavsiye edilen satış fiyatının üzerinde pazarlanmasına kısıtlama getirildiğini ve bu düzenlemeye alışılmamış her ilan başına 300 bin liraya kadar idari para cezası uygulanmasına imkan sağlandığını anımsatan Bolat, şunları kaydetti:
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
