Eriyen permafrosttan (kalıcı buz) kaçan eski patojenler, çağdaş mikrobiyal topluluklarda hayatta kalma potansiyeline sahip olmasının yanı sıra, bazen çağdaş çeşitlilikleri öldürerek baskın çeşit haline gelmeyi de başarıyor. Bunun gelecek üzerindeki tesiri öngörülemiyor ve bilim insanlarının en çok endişelendiği şey de bu öngörülemezlik oluyor.
Chip’te yer alan haberde bu bulgulara ulaşmak için bilim insanları, geçmişten gelen dijital virüs gibisi bir patojenin öbür bakteri gibisi konaklarla birlikte dijital bir Petri kabına sokulmasını içeren ağır ayrıntılı hesaplamalı simülasyonlar düzenlediler. Daha sonra bu deneyi kendi başına bıraktılar ve ortaya nelerin çıktığını incelediler.
YAŞAM SİMÜLASYONLARI KULLANIYORLAR
Avrupa Komitesi Ortak Araştırma Merkezi ve Helsinki Üniversitesi’nden çalışmanın baş müellifi Giovanni Strona, açıklamasında “Yapay hayat simülasyonları kullanıyoruz. Kaynaklar için rekabet eden bilgisayar programları üzere olan bu dijital organizmalara sahipsiniz. Hayli soyut olmalarına karşın bakteri üzere davranırlar. Büyümek için kaynakları kullanırlar, rekabet ederler, çoğalırlar ve benzeri formda etraf ile etkileşime girerler” dedi.
Simülasyonlar, gerçek mikropları içermeme avantajına sahip olmanın yanı sıra, araştırmacıların birçok farklı değişkeni hassas bir halde ayarlarken simülasyonları tekraren tekrar etmelerine imkan tanıyor.
Simülasyonlar, eski istilacı patojenlerin, çağdaş mikrobiyal topluluklarda sıklıkla hayatta kalabileceğini ve evrimleşebileceğini söylüyor ve bu durum bile hayli etkileyici bir keşif olarak öne çıkıyor. Ayrıyeten eski bakteriler, çağdaş kümeler içinde çok başarılı olabileceklerini de gösterdi. Olayların yaklaşık yüzde üçünde, antik patojenler günümüz bakterilerini geride bırakarak baskın çeşit haline geldi. Öbür olaylarda ise mikrobiyal çeşitliliğini fiilen arttırdı. Olayların yüzde birinde, işgalciler en kaygı verici olan biçimde öngörülemeyen sonuçlar verdi.
Strona, “’Uygun’ özelliklere sahip bir istilacı başarısız olabilirken, başarılı olamayacak üzere görünen birtakım istilacılar aslında çok başarılı olabilir ve topluluk için çok berbat olabilir” dedi ve ekledi: “Kötü haber olan sürecin büsbütün öngörülemez olması, zira bize hazırlanmanın çok sıkıntı olduğunu söylüyor.”
BUZULLARIN ALTINDAN ÇIKIP HÜR KALIYORLAR
Küresel sıcaklıklar durmadan yükselmeye devam ederken, binlerce yıldır buzullarda ve donmuş toprakta uyuyan mikropların yine uyanıp etrafa salınması çok gerçek bir mümkünlük olarak karşımıza çıkıyor.
En büyük telaş, bu antik patojenlerin insanlara bulaşıp yeni bir salgına yol açma ihtimali olsa da, yeni araştırma çok daha incelikli fakat en az o kadar tehlikeli bir tehdide dikkat çekiyor.
Uzun müddettir devam eden ortamlara bu eski mikropların tekrar dahil olması, tahminen de binlerce yıldır istikrarlı olan değerli bir dengeyi değiştiriyor. Kelebek tesiri üzere, küçücük bir mikroorganizmanın yine ortaya çıkışının daha geniş ekosistem üzerinde derin tesirleri olabilir.
Strona, “Net çeşitlilik tıpkı kalsa yahut artsa bile, ekolojik toplulukların yapısını bozmak güzel bir şey değil” diyor ve devam ediyor: “Tamamen öngörülemeyen ardışık tesirlerle karşılaşabiliriz. Ekosistemleri çökertebilecek yahut daha fazla yok oluşa yol açabilecek kademeli tesirler tetiklenebilir.”
Bu da insanları direkt etkileyebilir. Tüm canlılar üzere bizler de içimizde ve etrafımızda yaşayan trilyonlarca mikroorganizma ile ayrılmaz bir halde iç içe geçmiş durumdayız. Bu istikrara yeni istenmeyen varlıkların eklenmesi, uzun müddettir devam eden istikrarları bozarak hastalık ve felaket riskini artırabilir.
Çalışma PLOS Computational Biology mecmuasında yayınlandı.
