ABD Merkez Bankası’nın Temmuz ayına ait toplantısının tutanakları açıklandı. Akabinde gördük ki, yaratılmaya çalışılan algının ötesinde, çok daha gerçekçi ve ihtiyatlı bir hal kelam konusu.
Yani ortaya çıkan olumlu eğilimin, sonuç verebilmesi ismine çok daha dikkatli olunması gerektiği, enflasyon probleminin tam olarak aşılamadığı, enflasyondaki yükseliş eğiliminin varlığının korunduğu ve en değerlisi mali sıkılaşmanın süreceğini bize anlatıyor.
Böylesi bir fotoğraf öncelikle finans piyasalarının yaratmaya çalıştığı algıların da, mali gevşeme talebi baskılarının da, en azında durma eğiliminin de boşa çıktığını ve komite üyelerinin sakince yollarına devam ettiklerini bize anlatıyor.
Bu noktaya kadar ABD iktisadı – finans cephesi ekseninde olayları yorumlamak mümkün. Ancak bir defa daha gözüken o ki, faiz artışı sürse de, dursa da, mali bir gevşeme ortamının uzun mühlet hayatımızda olmayacağı…
Aslında bence finans piyasaları da bunun farkında. Zira tüm bunları zati pandemi sürecindeki çok finansal gevşeme kaynaklı yaşıyoruz. Zati yüksek ihtimalle de o paranın tekrar merkeze döndürülmesi yerine, paranın finansa dönmesi talebiyle gelen bir baskı, tahminen biraz da tehdit ortamının sonuçlarını görüyoruz.
Tüm bu gerçekler ortadayken dönelim bize… Gelişmeler bizim de içinde bulunduğumuz ülkeler açısından çok da tatlı haberler değil. İktisadını döndürmek için acil paraya muhtaçlığı olan bizler, ne yazık istediğimizi kaynakları bulamayacağız.
Bu birinci planda finansal bir badire. Ancak Türkiye üzere şeffaf olmayan ekonomilere güvensizliğin daha da artmasına neden olabilecek sonuçları içeriyor. Şayet para bulamadıkça, farklı yollara sapar, en temizinden elde avuçta olanları yok kıymetine satar ya da günü kurtarmak ismine olağandışı maliyetlerle borçlanmaya kalkarsanız, yandı gülüm keten helva.
Zira bu makro iktisat ismine meseleler getirse de, siyaseten bir kadro odunların verilebileceği bir ortamı hazırlar. Mikro bazda ise bireylerin, işletmelerin finansal olarak kurumasına neden olur.
Yani ABD’deki Komite’nin tutanaklarına yansıyanlar, o denli 1,5 – 2 ay içinde gerçek dalın finansman meselesinin çözülemeyeceğini bize anlatıyor. Daha riskli olan ise, seçime giden ülkede iktidarın ya kaynağı belgisiz parayı net yanılgı noksan diye ülkeye sokma ya da matbaayı hesapsızca çalıştırma riskini önümüze getiriyor.
Muhtemelen birincisini yapabilirlerse yapacaklar. Lakin yapamazlarsa, mevcut iktisat idaresi vazifeye devam ettiği süreçte hesapsız para basmaktan imtina edecektir. O vakit da ‘ne vereyim abime’ oynamaya başlarız.
Zaten Mehmet Şimşek’in bir evvelki bakanlık periyodunu de benzeri hareketleri gördük. Üstelik o periyot nakdî genişleme de vardı. Gözüken o ki bu finansal kuraklık, elde avuçta kalanı da satmaya kalkan bir iktisat anlayışını önümüze getirecek. Ancak en büyük kusurun da orada başlayacağını unutmayalım. Meskendeki TV’yi satarak, elektrik faturası ödemenin sonu yok.
[email protected]
