Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, önümüzdeki aylarda ekmek fiyatlarının katlanarak artacağı istikametinde yurttaşlar ortasında oluşan telaşın nedeninin, TMO’nun satış siyasetinde değişikliğe gitmesinin de tesiri olduğunu söyledi.
UN İÇİN DÜŞÜK FİYAT UYGULAMASI SONLANDIRILDI
Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO), bilhassa pandemi sürecinde ve takip eden yıllarda kuraklık ve savaş üzere aksilikleri da dikkate alarak, un fabrikalarını, sübvanse eden fiyatlarda buğday sattığını hatırlatan Gürer, fevkalâde şartlarda uygulanan ve ‘un regülasyonu’ ismi verilen bu satış usulünün mayıs ayında sonlandırıldığına dikkat çekti.
Gürer, TMO’nun, pandemi, kuraklık ve savaş üzere inanılmaz şartların tesirlerinin azaltılması hedefiyle, un fabrikalarına, piyasa şartlarından daha uygun fiyatla un satmasını sağlayan ‘un regülasyonu’ uygulamasının sonlandırılmasının, önümüzdeki süreçte ekmek fiyatlarının katlanarak artmasına neden olacağı ve TMO açıkladığı satış fiyatları ile un, ekmek, makarna, irmik fiyatlarında yeni artışlara yol açacağına dikkat çekerek, “Un ve unla üretilen her mamul un fiyatının değişmesinden nasibini alacak. Bu da yurttaşlara yeni artırımlar olarak yansıyacak” dedi.
“UN MALİYETİ ARTACAK”
Gürer, TMO’nun mutabakatlı olduğu un sanayicilerine, 25 Mart 2022 tarihinden 2 bin 650 TL’den sattığı ekmeklik buğdayın ton fiyatına yüzde 21-22 artırım yaparak 3 bin 210 TL ile 3 bin 250 TL aralığına yükseltmiş ve Ekim 2022’de ekmeklik buğdayı un fabrikalarına 4.460 – 4.575 TL/tondan, makarnalık buğdayı ise 7.400 – 7.600 TL/tondan satmıştı.
TMO, 2022 yılında, üreticiden prim dahil 7 bin 500 liradan aldığı ekmeklik buğdayı, un regülasyonu kapsamında 4 bin 460 liraya satarak Mayıs 2023’e kadar piyasayı dengelemiş, seçim sonrası bu uygulamayı sonlandırdığı kamuoyuna duyurmuştu ve bu süreç başta ekmek ve öteki unlu mamullerin fiyatlarının nereye gideceği tartışılmasına neden oldu” hatırlatmasında bulundu.
“FİYATLAR KATLANACAK”
TMO’nun harikulâde şartlarda hayata geçirdiği, un regülasyonu uygulamasını bu yıl mayıs ayı itibariyle kaldırdığına dikkat çeken Gürer, “Geçen yıl artan tüm maliyetlere karşın, un sanayicilerinin, un regülasyonu kapsamında, kısmen uygun fiyatla buğday alması, ekmek fiyatlarında artış olsa da belli bir düzeyde tutulmasını sağlamıştı. Artık, regülasyon uygulaması sona erdiği için ekmek fiyatları ve un ile undan mamul tüm eserlerin fiyatları katlanması dar ve sabit gelirlilerin sıkıntı hayat şartlarını daha da artıracak” dedi. Gürer, “TMO’dan yapılan açıklamada, 2023 yılında hasat edilen ve evvelki yıllardan devreden buğday ve arpa stokları için 2023/24 satış dönemi başında uygulanacak satış fiyatları
Makarnalık buğdayda 10.200 TL/Ton,
Ekmeklik buğdayda 9.350 TL/Ton,
Arpada 7.725 TL/Ton olarak belirlendiği duyuruldu. Burada geçtiğimiz süreçte verilen sübvanse ile ilgili bir açıklama ve bilgi paylaşımı yok. Bu durumda un ve unlu mamullerin fiyat artışları da olağan görülüyor. Bunun önüne geçmek ismine TMO’nun bu bağlamda atacağı adımlar değerli. Cumhurbaşkanı yeni bir talimata gerek görmezse ekmek ve unlu mamuller de fiyat artışı dar ve sabit gelirlileri ömrünü yeterlice zora sokacaktır” diye konuştu.
EKMEK FİYATI NE OLUR?
Gürer, un sanayicilerinin mayıs ayına kadar TMO’dan dayanakla aldığı 4 bin 460 liradan aldığı ekmeklik buğdayı bu yıl TMO’dan tonu 9 bin 350 lira fiyatla satın almak zorunda kalacağına işaret etti. Gürer, mayıs ayında TÜİK yayınladığı Bitkisel Üretim Data iddiasına göre 2023 yılı buğdayda 20,5 milyon ton, arpada ise 8,6 milyon ton olacağı kestirim edildi. Son günlerde hasat başlamayan bölgelerde sel ve dolu üretime tesiri ölçümlenmediği için ekim ve aralık iddialarında durum daha net görülecektir.
Ülkemizde buğday da arz açığımız olmadığı bakanlık açıklasa da TÜİK’in dış ticaret bilgilerine nazaran, Türkiye 2023’ün birinci 5 ayında toplam 6.5 milyon ton ekmeklik buğday ithal ettiği görülüyor. Bu nedenle stok varken iç piyasa hasatının başlaması, alımlarda yer sorunu nedeniyle sorunlar yaşanmasına sebep oldu. Ayrıyeten yüksek ithalat iç piyasada fiyatlarını baskıladı. Tüccar, TMO alım fiyatlarının altında fiyatla eser alımına girmesi çiftçiyi zora soktu. TMO randevu ve ödeme süreci üzere kaideler çiftçiyi tarlada tüccara eser satmak zorunda bıraktı. Yılın birinci 5 aylık ekmeklik buğday ithalatına toplam 2 milyar 131 milyon dolar döviz ödenirken üretici girdi maliyetleri düşürülüp, kendi çiftçimizin daha çok üretim yapmasının yolu yıllardır açılmadı” dedi.
“DÖVİZ KURLARINDAKİ ARTIŞ ETKİLİ”
14 -28 Mayıs seçimlerinin akabinde dolar ve Euro kurlarındaki artış da dikkate alındığında; un, maya, tuz üzere girdilerdeki artışlar da göz önünde bulundurularak yapılan hesaplara nazaran ekmek fiyatlarında artış olacağı konuşulduğuna dikkat çeken Gürer, “TMO buğday satış fiyatı ile ekmek fiyatı değişmesi sabit ve dar gelirlinin sofrasında ekmeği de küçültecektir” dedi.
“TÜM ESERLERİ ETKİLEYECEK”
Gürer, bugün itibariyle ülke genelinde 200 gram ekmeğin 4 buçuk lira ila 7 lira ortasında satıldığına dikkat çekerek büyük kentlerde 10 TL kadar ekmek fiyatı dayandığına işaret etti. Gürer , “Geçen yıl, un regülasyonu kapsamında 4 bin 460 liradan aldığı buğdayı bu yıl, regülasyon uygulaması sonlandırıldığı için 9 bin 350 liraya alacak olan un sanayicisi yeni fiyatlarla un satması piyasa da un ve undan mamul tüm eserleri etkileyecektir” diye konuştu.
“TMO, UN SANAYİCİLERİNİ SÜBVANSE ETMELİ”
Kuraklığın yanı sıra, döviz kurlarındaki artış, ekim alanlarının daralması, girdi maliyetleri daima artması ,hayat pahalılığı ve yüksek enflasyon üzere ülkemizde var olan fevkalâde şartların devam ettiğini dikkat çeken Gürer son olarak, “TMO un regülasyonu uygulamasına devam etmeli ve un sanayicilerine uygun fiyatlarla ekmeklik buğday satışı yapmalıdır.” ihtarında bulundu.
