ABD ve Batılı müttefiklerinin Çinli şirketlere yönelik bir çok yaptırımının akabinde Çin de birinci sefer ABD’li bir şirketten, “güvenlik endişeleri” nedeniyle alım yapılmasını yasakladı.
ABD’nin en büyük çip üreticisi Micron, Çin Siberuzay Yönetiminin ağ güvenliği kontrolünden geçemedi ve Micron’un, Çin’in en kıymetli kesimlerine hafıza çipleri satışı yapması yasaklandı. Çip üretiminde karşılıklı bağımlılıklar, muhteşem güçler ortası ticaret tansiyonlarının en değerli odak noktalarından biri olmaya devam ediyor.
Ayrıca Pekin’in kararının, G7 ülkelerinin Hiroshima’da gerçekleşen ve “Çin’den kopmuyoruz, bağımlılığı azaltıyoruz.” vurgusu yaptıkları doruğun son gününde açıklanması da kararın bir misilleme olarak kıymetlendirilmesine yol açıyor.
ABD, Hollanda ve Japonya da Çin’e yönelik kısıtlamalar getirmişti
Daha evvel ABD, Çinli şirketlerin gelişmiş çipleri ve çip üretim ekipmanlarını ABD’den tedarik edememesi için kimi ihracat kısıtlamaları getirmiş, Çin bu kısıtlamalara şiddetle karşı çıkmıştı.
Yasa, ABD vatandaşlarının Çin’deki tesislerde çalışarak çip üretimini desteklemesini de kısıtlar nitelikteydi. Akabinde Hollanda ve Japonya da bu kısıtlamalara katılarak çip savaşında ABD’den yana saf tutmuştu. Hatta Japonya, geçtiğimiz günlerde yeni jenerasyon hafıza çiplerini ülkede üretmesi için Micron’a 1,5 milyar dolar bedelinde finansal takviye sağlanacağını duyurdu.
Çin Dışişleri Bakanlığı ise çip dalında açıklanan tek taraflı kısıtlamalara şiddetle karşı çıkmış, “Küresel tedarik zincirlerini bilerek istikrarsızlaştırmak gayesiyle iktisat, ticaret ve teknoloji bahislerini silah olarak kullanmak hem diğer ülkelere hem de yaptırım uygulayan ülkenin kendisine ziyan verir.” demişti.
ABD Ticaret Bakanlığı da Pekin’in yeni kararına “şiddetle karşı çıkıyor” ve kararın gerçek bir temele dayanmadığını öne sürüyor. Bakanlık, açıklamasında “Çin’in bu adımı ve son devirde Amerikan şirketleri maksat alan baskınlar ve uygulamaları, piyasasını dünyaya açtığı ve şeffaf bir mevzuat çerçevesi izleyeceği telaffuzuyla çelişkili.” tabirlerini kullandı. Çin ise devlet medyasındaki uzmanları aracılığıyla “Micron’un münferit bir durum olduğu ve bunun ülkenin açılma siyasetini etkilemeyeceği” bildirisini veriyor.
Micron’un 2022 gelirinin %16’sı Çin’den gelmişti
Bu savaştan en çok kaybeden ise Micron olacak üzere duruyor.
Refinitiv Eikon ve şirketin resmi datalarına nazaran 2022 yılında 30,8 milyar dolar olan toplam gelirin yüzde 16’sı, Çin’den gelmişti.
Pekin’in kararının akabinde Micron payları, Pazartesi açılış öncesi yüzde 5 düşerken Micron’un Çinli ve Güney Koreli rakiplerinin paylarında yükselişler görüldü. Zira yatırımcı, Çin’in açılan boşluğu öbür kaynaklardan doldurmak zorunda olacağını yakından izliyor.
Şirketten Pazar günü yapılan açıklamada “Denetçi otoritenin değerlendirmesinin kendilerine ulaştığı ve Çinli otoritelerle görüşmelere devam edecekleri” bildirildi. Çin’de birinci fabrikasını 2007 yılında açan Micron’un, ülke genelinde 3.000 çalışanı var.
Şanghay’daki merkezde çip tasarımı yapılıyordu. New York Times’da yer alan habere nazaran ABD’nin “Çin bağımlılığını azalt” davetine en çok kulak veren çip üreticisi de Micron. Ocak 2022’de şirketin, Şanghay’daki çip tasarım operasyonları durduruldu ve şirket çalışan sayısını azaltmaya başladı. ABD’nin başka çip üreticilerinde gelirlerin çok daha büyük bir kısmı Çin’den geliyor. Çin’in bu şirketlere karşı bir adım atması durumunda ABD’li çip üreticilerin kayıpları daha da artabilir.
ABD, Güney Koreli üreticilere “Micron’u yasaklarsa çip satma” demişti
Biden hükümeti, Nisan 2023’te Güney Koreli çip üreticileri Samsung ve SK Hynix’e “Çin Micron’u yasaklarsa oluşacak boşluğu doldurmamaları ve Çin’e satış yapmamaları” için davet yapmıştı.
Beyaz Saray ve Güney Kore hükümetinden kaynaklara dayandırılan haberlerde, ABD hükümetinin talebi Güney Kore Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol’un, Nisan sonunda Washington ziyareti öncesinde yaptığını aktarmıştı. Micron’a getirilen yasak, Samsung ve SK Hynix paylarında de yükselişler getirdi.
Güney Kore’nin Çin’le ticareti ABD, Japonya ve Avrupa’dan fazla
Çin’in devlete ilişkin yayın kuruluşu Küresel Times’da yer alan bir tahlilde, ABD’nin bölgedeki müttefiki, Güney Kore’nin Çin’le ekonomik bağlarını azaltma davetlerinin en çok Güney Kore’ye ziyan vereceği vurgusu yapılıyor.
Makalede iki ülkenin, 2021 ve 2022’deki ikili ticaretinin 360 milyar doları geçtiği, bunun Güney Kore’nin ABD, Japonya ve Avrupa ile ticaretinden de fazla olduğu vurgusu yapılıyor.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
