Çin, bu yaz periyodunu çok sıcaklar ve yıkıcı tesirleri olan büyük sellerle geçirdi.
Aşırı hava olaylarının daha evvel hiç görünmediği bölgeler dahi sellerle sarsıldı. İklim değişikliğini bundan sorumlu tutan bilim beşerlerine nazaran, Çin’i bundan bile daha makûs günler bekliyor.
Çin’in kuzeydoğusundaki Heilongjiang eyaletinde, ülkenin tamamının yararlandığı besin kaynaklarının birçok ziyan gördü.
Selin vurduğu bir pirinç (çeltik) tarlasında konuştuğumuz 38 yaşındaki Zhang Junhua, “Ben hayatım boyunca bir sefer olsun burada sel olduğunu görmedim” diyor.
Bu ay Wuchang çeşidi pirinç yetiştirilen bu bölgede mahsullerin birçok, sellerin getirdiği suyun hacmi ve suratı nedeniyle büsbütün yok oldu.
Binlerce hektarlık tarlası selden etkilenen çiftçi Zhao Lijuan, “Kayıplarımız tanım edilemez. Suyun buraya kadar geldiğini gördüğümde gözyaşlarına boğuldum. Sel her şeyi yerle bir etti ve tayfunların geri dönmesinden korkuyorum” diyor.
Geçtiğimiz aylarda yaşanan sellerde, diğerlerini kurtarmaya çalışanların da ortalarında olduğu en az 81 kişi hayatını kaybetti.
Covid pandemisi sonrası halkın 3 yıl boyunca sıkı tedbirler altında yaşadığı ülkede, sellerin aslında güç günlerden geçen iktisada vurduğu darbe daha da büyüktü.
Çin hükümeti, iklim değişikliğiyle uğraş için hemen adım atmamasının maliyetini incelemek isterse, kendi tuttuğu istatistiklere bakması kâfi.
Yaklaşık 10 yılda ülkede kayda geçen sellerin sayısı neredeyse 10 kat arttı.
Geçen yıl Temmuz ayında 130, Ağustos ayında da 82 sel meydana geldi.
Greenpeace Doğu Asya ünitesinden Dr. Zhao Li’ye nazaran, sellere ait bilgileri izleyen ve kayda geçiren sistemlerin düzgünleştirilmiş olması da bilgilerdeki bu artışta tesirli oldu lakin iklim değişikliği hâlâ büyük bir faktör.
Dr. Zhao Li, sıcaklıkların artması sonucu atmosferdeki nemin de arttığını, bunun sonucunda da ağır yağışlar görüldüğünü, kasırga ve tufanlar dahil büyük fırtınaların meydana geldiğini vurguluyor.
Çin hükümetine bağlı meteoroloji ünitesi, 1990’lı yılların ortalarından bu yana çok sıcaklık artışları ve çok yağışların daha sık görüldüğünü doğruluyor.
Dr. Zhao, ülkesinin bu çok hava olaylarına hazır olmadığını, sellerle yaşanan deneyimin de bunu ortaya koyduğunu söylüyor.
‘Yaralarımı sarmam 10 yılı bulacak’
Çinli yetkililer yaşanan son sellerin yarattığı hasarın önüne geçmek için, su akışının istikametini değiştirecek barajlar sistemini hayata geçirmeye çalıştı.
Öte yandan tarafı değiştirilen su, belirli bir yere akıtılmalıydı ve Zhuozhou eyaleti bunun maksadı oldu.
Bölgede iki küçük işletmesi olan Zhang, “Yaşadığım kayıplar sonrası yaraları onarabilmem için 8-10 yıla gereksinimim var” diyor.
Daha birkaç hafta evvel ana caddede sel sularının içinde yavaş yavaş ilerleyen otomobiller, yolun her iki yanında çamura batmış araçlar göze çarpıyordu.
Kahverengi bir çizgi, suyun nereye kadar yükseldiğini gösteriyordu.
Sular birinci katlardaki eşyaları da yutmuş, sel nedeniyle yaşanan yıkım sokaklarda etrafa yayılmıştı.
BBC Zhuozhou’da iş yerleri suların altında kaldı, ağır bir çamur katmanı oluştu. Kocasıyla birlikte bir sevkiyat deposu işleten Bayan Han, seller sonrası yalnızca tır ve öbür araçlarının değil, kendi mallarının ve mobilyalarının da harap olduğunu söylüyor.
Han çiftinin deposunda 3 metreden daha yüksek raflarda bulunan mallar dahi hasar görmüş.
Çiftin depo yakınlarındaki konutunda kalın bir çamur katmanı her yerin üstünü örtmüş.
Bilim insanları, çok hava olaylarını iklim değişikliğinden bağımsız düşünemeyeceğimizi vurguluyor.
İklim üzerine çalışan Profesör Cascade Tuholske, “Çin’de bu yaz yaşanan sıcak hava dalgaları ve seller üzere olaylara neden olan düzenekler karmaşık; fakat iklim değişikliği çok hava olaylarını daha sık ve daha şiddetli bir formda yaşamamıza neden oluyor” diyor.
Profesör Tuholske, büyük bir global iktisat olmasının yanında nüfus yoğunluğu nedeniyle de, Çin için iklim değişikliğine bağlı çok hava olaylarının büyük bir sorun olduğuna dikkat çekiyor.
Çin’deki kuraklık ve seller dahil çok hava olayları, ülkedeki iklim değişikliği ile çaba tedbirlerinin gereğince güçlü olup olmadığını tekrar tartışmaya açtı.
Öte yandan iklim değişikliği global bir sorun ve tahlili yalnızca bir ülke ile sonlu olamaz.
