Harvard profesörü, Türk Musevisi ekonomist Dani Rodrik, Daron Acemoğlu’nun kitabına atıfta bulunarak neoliberalizmi eleştirdi: “Teknoloji ve iktisat gelişiyor lakin sıradan insanın hayat kalitesi yükselmiyor.”
İstanbul doğumlu Dani Rodrik, aslen Türk Musevisi. “Küreselciliğin çıkmazı” olarak isimlendirdiği teorisinde “Küreselcilik ve piyasa, toplumsal dinamiklerle çatışıyor. Toplumsal istikrarsızlığa sebep oluyor.
Küreselcilik sonları kaldırdığı için yatırımlardan yalnızca makul zümreler faydalanıyor. Ulusların kültürel farklılığı ortadan kalkıyor. Toplumsal devletler vasıflarını yitiriyor” diyen Dani Rodrik, bir defa daha neoliberalizmi eleştirdi.
Dani Rodrik, Daron Acemoğlu ile birlikte Kemal Kılıçdaroğlu’nun ABD’de bir ortaya geldiği ekonomistlerden biriydi.
Project Syndicate sitesinde bir makale kaleme alan Dani Rodrik, Daron Acemoğlu’nun ünlü ekonomist Simon Johnson ile bir arada yazdığı “İktidar ve İlerleme” isimli kitabına atıfta bulunarak, teknolojik gelişmelerin sıradan insanın hayatını güzelleştirmediği tezini savundu ve neoliberalizmi topa tuttu.
“Teknolojiye Değil Üretkenliğe Odaklanmak” başlıklı makalesini Odatv çevirdi:
TEKNOLOJİ TEK BAŞINA KÂFİ DEĞİL
“Bilimsel ve teknolojik gelişmeler toplumların zenginleşmesi ve üretimin artması için gerekli olsa da kâfi değildir.
Bütünleyici siyasetler olmadan teknolojik gelişim, refah düzeyini yükseltmez ve hatta ülkeleri daha da geriye götürebilir. İktisatçılar uzun vakittir üretkenliğin refahın temeli olduğunu tartışıyor. Bir ülkenin ömür standartlarını yükseltebilmesinin tek yolunun, daha az kaynak ile daha çok eser ve hizmet üretmesi olduğu kanısı hakim. Sanayi Devrimi’nden bu yana teknolojik gelişim ve üretkenlik birbiriyle eş tutulmuştur.
ŞİRKETLER İÇİN GEÇERLİ OLAN TOPLUMLAR İÇİN EDĞİLDİR
Teknolojik ilerlemenin üretimi arttırdığı algısı, şirketlerin yeni teknolojiler ile daha üretken hale gelmesi sebebiyle oluştu. Lakin üretken şirketler, üretken toplum manasına gelmiyor.
İş dünyasında üretken olan bir şey, toplumsal hayatta tesirli olmayabileceği üzere birtakım durumlarda karşıt teper ve ulusal iktisada ziyan verir. Şirketler yalnızca kendi istedikleri kaynaklar ile üretim yapma lüksüne sahiptir ancak toplumların tüm fertleri için üretkenliği arttırma zaruriyeti vardır.
DARON ACEMOĞLU’NA ATIF
Birçok iktisatçı bu ayrımın farkına varamıyor ve teknolojik gelişmenin nihayetinde tüm insanları üst çekeceğini sanıyorlar. Halbuki teknolojik gelişmenin yararlarından evvela muhakkak şirketler ve yatırımcılar yararlanıyor. Ekonomist Daron Acemoğlu ve Simon Johnson’ın kusursuz kitaplarında belirttikleri üzere teknolojik gelişmenin halka refah getireceği tezi, tarihi olarak yanlışsız değildir. Sanayi İhtilali ile iktisat gelişti fakat ortalama bir personelin refah düzeyi, yüzyılın neredeyse tamamında yerinde saydı.
GELİŞMENİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER
Daha berbatı, yeni teknolojik gelişmelerle birlikte bu genel algı daha da geçersiz hale geldi. Yeni teknolojiler insanların ömür standardını yükseltmek şöyle dursun, yalnızca ufak bir kümenin yararlı çıkmasını sağlıyor. Yakışıksız kurumlar ve düzenlemeler, dışarıdakilerin bu çağdaş dallara girmesini engelliyor. Teknolojinin tabiatı gereği yalnızca belli birçok yetenekli emekçi kümesi ve uzmanlar bu gelişimlerden yarar sağlayabiliyor.
KÜRESELLEŞMENİN BEDELİ: GERİLEME
Dünya 1990’larda süratlice globalleşti. Gümrük vergileri azaldı, üretim tüm dünyada arttı. Küçük ve orta ölçekli firmalar bile tüm dünyada global iktisada entegre oldu. Ama sonuçta ekonomiler gelişmedi. Mesela Meksika, globalleşmenin önde bayrak taşıyanıydı. Hür ticaret muahedesi imzalayan Meksika’da yeni teknoloji ile üretim süratlice arttı. Lakin üretim artarken, yeni teknolojiler sebebiyle birçok personel işinden oldu. Sonuçta çok üreten bir iktisat olmasına karşın Meksika’da halkın refah düzeyi eskisinden de düşük oldu. Tüm Latin Amerika’da iktisadın bütünü bundan etkilendi. Üretim yapan şirketler kazanırken, iktisadın kalanı geriledi.
Yeni teknolojik gelişmelere ayak uydurmak sermaye ve yetenekli iş gücü gerektiriyor. Münasebetiyle fakir ülkelerdeki firmaların bu yarışa ayak uydurması zorlaşıyor çünkü kaynaklara ve yetenekli iş gücüne erişimi sonlu. Münasebetiyle gelişip rekabet edemiyorlar. Kırsaldan kente göç eden emekçilerin ise hizmet kesimi dışında bahtı kalmıyor.”
Odatv.com
