Geçenlerde bir küme ahbabımla sohbet ediyordum. Gruptakilerden bir bayan, savaşla birlikte genç yaştaki kızını alıp İsveç’e gitmiş. Kızı orada bir Özbek’le evlenmiş. Bayansa bir mühlet sonra oradan bıkıp Kiev’e dönmüş. Bunu anlatırken o ana kadar Rusya’ya söven bir bayan ona döndü ve “Kabul et” dedi, “Bizim jenerasyon, ülkesine düşkün. Bunu bize, Sovyet periyodunda aldığımız eğitim verdi. Şimdiki kuşak, yurtdışına gitme derdinde”. Başka bayan bunu pek kabul etmek istemedi. Sovyet periyodunun Ukrayna’ya neler getirip neler götürdüğü, başka bir mevzu. Ama bugünkü Rusya’ya sövenlerin olduğu bir ortamda içlerinden birinini çıkıp Sovyet geçmişini şükranla anması dikkatimi çekti.
Giderek azalan nüfus
Ukrayna, 603 bin kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye’ye yakın büyüklükte ve Rusya ve Türkiye’nin akabinde Avrupa’nın üçüncü büyük ülkesi. Ancak nüfusu, daima azalıyor. 1980’li yıllarda, Türkiye’nin nüfusu 50 milyon civarındayken Ukrayna’nın (daha doğrusu, o zamanki Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin) nüfusu, 55 milyon imiş. Ancak Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra bir taraftan ekonomik çalkantılarla da temaslı olarak aile kurumunun dağılması, öteki taraftansa milyonlarca kişinin yurtdışına gitmesi sonucunda Ukrayna’nın nüfusu, 20 yıl içinde, 55 milyondan 45 milyona gerilemiş. 2014’te Rusya’nın Kırım’ı ele geçirmesi ve Donetsk ve Lugansk vilayet merkezlerinin ayrılıkçıların eline geçmesinden sonra direkt Ukrayna idaresinde yaşayanların sayısı, 40 milyona düşmüştü.
Savaştan evvel de uzmanlar, “Böyle giderse, yakında Ukrayna, emekliler ülkesine dönecek” diyordu. Savaşla birlikte bu eğilim, daha da arttı.
En fazla göç edilen yerlerden biri Polonya. 15 yıl kadar evvel Polonya hükümeti, Polonyalı kartı uygulaması başlatmıştı. Buna nazaran cetlerinin en azından bir kısmının Polonyalı olduğunu ispat edenler, Polonya’da daha kolay oturma ve çalışma müsaadesi alıyordu. O nedenle Polonyalılardan hazzetmeyen Batı,Ukraynalıların bile bir kısmı, köklerinde Polonyalı bulma gayretine girmişti. Polonya’nın genç nüfusunu Almanya kaparken Polonya da ortaya çıkan açığı Ukraynalı göçmenlerle telafi ediyordu.
Beyin göçünün ikamesi belgisiz
Şubat 2022’de savaşın başlamasının akabinde 18-60 yaş ortası erkek nüfusun yurtdışına çıkması yasaklanırken milyonlarca bayan ve çocuk, Avrupa’nın yolunu tuttu. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin bilgilerine nazaran savaşla birlikte 18 milyon kişi ülkeyi terk etti. Bir yıl içinde bunların yaklaşık 10 milyonu döndü. Münasebetiyle 8 milyon Ukraynalı, yani ülke nüfusunun beşte biri, şu anda yurtdışında. Kimi bayanlar, savaşın akabinde, kocalarını da yurtdışına almayı planlıyor. Bazıları, savaş bitince dönme kanısında. Bazılarıysa, Ukrayna’da kalan kocalarından ayrılıvermiş.
Savaşta yıkılan binaların, tesislerin yenisinin yapılması, büyük bir sorun değil. Ama insani kayıplarını beyin göçünün yarattığı boşluk nasıl doldurulacak, bu muhakkak değil.
deni[email protected]
