Geçen yıl Türkiye ve Birleşmiş Milletler’in teşebbüsüyle Moskova ve Kiev ortasında varılan mutabakatla Ukrayna tahılı, Rus ablukası altındaki Ukrayna’nın Karadeniz limanlarından sonlu bir halde dünyaya açılmaya başlamıştı. Lakin Rusya, Ukrayna’nın ve Batı’nın kontrata bağlı kalmadığı gerekçesiyle 17 Temmuz’da, muahedeyi uzatmayı reddetmiş böylelikle muahede sona ermişti. Türkiye, bu mutabakatın yenilenmesini sağlamaya ve Rusya’yla Ukrayna’yı en azından bu mevzuda bir ortaya getirmeye çalışıyor. Ukrayna idaresi ve kimi Batılı ülkelerse Rusya’yla rastgele bir halde mutabakata varılmasına mutlaka karşı.
Ukrayna idaresi, tahılın Tuna Irmağı üzerinden Avrupa’ya ve öbür ülkelere taşınması üzere alternatifler üzerinde dursa da Türkiye, başka alternatiflerin, birinci tahıl muahedesinin yerini tutamayacağını savunuyor.
Kiev’in halinde değişim
Ukrayna’nın muahedeye uzak durmasının kıymetli bir nedeni, Rusya’ya Karadeniz’de meydan okuması. Geçen yılki mutabakat, Rus donanmasının Karadeniz’i denetim ettiği koşullarda yapılmıştı. Bu yılsa Ukrayna, İHA’lar ve İDA’larla Rus gemilerini vurmaya başladı. Böylece Rusların artık istese de eskisi üzere Ukrayna limanlarını ablukaya alamayacağına hasebiyle, geçen yılki kurallarda bir muahedeye varılmasına gerek olmadığına inanıyorlar.
Ukrayna idaresi, çabucak hiçbir bahiste Rusya’yla müzakere etmeyi istemiyor. Hakan Fidan’ın ziyareti esnasında Ukrayna Dışişleri Bakanı Kuleba’nın Wagner kurucusu Prigojin’in gizemli vefatını örnek göstererek “Prigojin de Putin’le anlaşmıştı. Sonra başına neler geldiğini gördük” demesi, bundan kaynaklanıyor. Bugünler, Ukrayna ordusunun cephede sonuç almak için bütün gücüyle yüklendiği bir periyot. Geçen yıl, savaşın “iki-üç haftada” biteceğini söyleyen yetkililer vardı. Ne var ki ne geçen yılki, ne de bu yılın başındaki optimist senaryolar – en azından şimdilik- gerçekleşdi. Ukraynalı yetkililer, savaşın daha da uzun sürebileceği konusunda kamuoyunu alıştırmaya başladı.
Ukrayna’nın önündeki zorluklar
Ne var ki Kiev idaresinin savaş konusunda karşılaştığı iki kıymetli zorluk var: Birincisi, kamuoyunun yorulması. Geçen yılki coşku, sönmeye başladı. Ukraynalı basın-yayın organlarının da söylediği üzere askerden kaçanların sayısı ve bunun için rüşvet alırken yakalanan askerlik şubesi yetkililerinin sayısı giderek artıyor (bizde de 1. Dünya Savaşı’nın 4. yılında, 1918’de, misal durumlar görülmeye başlamıştı).
İkinci bir zorluk ise Batı’dan geliyor. Evvelki yazılarımızda Batı’daki “Ukrayna yorgunluğundan” bahsetmiştik. Bir NATO yetkilisinin iki hafta evvel “Kiev, işgal altındaki topraklarından vazgeçerse NATO’ya daha süratli girer” demesi de Ukraynalı uzmanların da işaret ettiği üzere Batı’da “Ukrayna versin, kurtulsun” diyenlerin arttığını gösteriyor. Bu çerçevede Batılıların tutumu, Ukrayna’nın cephede göstereceği muvaffakiyete bağlı olarak önümüzdeki bir-iki ay içinde netleşmiş olur. Batı’nın alacağı hal da savaşın nereye gideceğini belirlemiş olur.
[email protected]
