Cumhurbaşkanlığı sistemine geçildiği günden bu yana devletin borç yükü 4 kattan fazla arttı. Birebir periyotta özel bölümün dış borcu azaldı, fakat kısa vadeli borçlarında artış gözlendi.
Cumhurbaşkanlığı sistemi vatandaşla birlikte devleti de borç batağına sürükledi. Cumhurbaşkanlığı sistemine birinci geçildiği 2018 yılında 1.1 trilyon TL olan kamunun brüt borç yükü bu yılın mart ayına gelindiğinde 4.2 kat birden artarak 5 trilyon liraya dayandı. Kamu borcunun ulusal gelire oranı da tıpkı periyotta yüzde 13.5’ten yüzde 17.1’e yükseldi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı resmi datalarına nazaran 2018 yılında kamu brüt borç yükünün 665 milyar lirası iç borçlar, 505.1 milyar lirası da dış borçlardan oluşuyordu. 2023’e gelindiğinde yaklaşık borcun 2.6 trilyon lirası iç, 2.4 milyar lirası dış borçlardan oluştu. Dış borçların daha yüksek artması yeni borçlardan çok kur artışlarından kaynaklandı. Birebir devirde Merkez Bankası’nın brüt borcu da 426 milyar liradan 915 milyon liraya yükseldi.
Tahvil borçları artıyor
Sözcü’nün haberine nazaran bu devirde merkezi idarenin iç borç yükü de 586 milyar lira düzeyinden 4 kat artışla 2 milyar 348 milyar lirayı aştı. Tıpkı biçimde merkezi idarenin dış borç stoku da 91 milyar dolardan 117 milyar dolara yükseldi. Üstelik iç borçların faiz ve TL yapısı da bozuldu.
Yeni sistemde kamunun memleketler arası kuruluşlardan sağladığı krediler yalnızca yüzde 17 oranında artarak 22 milyar dolardan 25.8 milyar dolara çıkarken Hazine’nin tahvil yoluyla yaptığı dış borçlanmalar yüzde 32 artışla 69.2 milyar dolardan 91.5 milyar dolara yükseldi. Kredi musluklarının kesilmesi nedeniyle kredilerin dış borç stoku içindeki hissesi 5 yılda yüzde 24.1’den yüzde 22’ye geriledi, Hazine’nin tahvil borçlanmalarının hissesi yüzde 75.9’dan yüzde 78’e çıktı.
Faize 1 yılda 385 milyar TL
Merkezi idare, önümüzdeki mart ayında yapılacak seçimlere kadar olan periyotta 299 milyar TL faiz ödeyecek. Önümüzdeki bir yılda ödenecek faiz ise 384.5 milyar lirayı bulacak. Önümüzdeki bir yılda kamunun ödeyeceği iç borç anapara ve faiz meblağı ise 982 milyar lirayı aşacak.
Kısa vadeli borç süratli arttı
Kamu bölümü brüt borç stoku içinde kısa vadeli borç 5 yılda yüzde 60 artarken uzun vadeli borç stokundaki artış yüzde 34.5 seviyesinde kaldı. Münasebetiyle kısa vadeli borçların toplam brüt borç yükü içindeki hissesi arttı, uzun vadeli borcun hissesi azaldı. Özel dal de bu devirde dışarıdan borç bulamadığı için net borç ödeyici oldu. Üstelik kısa vadeli borçları 66.4 milyar dolardan 88.3 milyar dolara yükseldi. Uzun vadeli borçları ise 210.3 milyar dolardan 150 milyar dolara geriledi. Bu durum, özel bölümün kısa vadeli borç bulmak zorunda kaldığını gösteriyor.
