Seçim sürecindeki ekonomik tedbirlerin piyasada dövize erişimi güç ve maliyetli hale getirmesi gerçek dalı kıskaca aldı. Ekonomim Gazetesi’nden Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran, bankalar kurumsala günlük 1.000 ila 5.000 dolar ortası limit verirken, saat 11:00’e kadar gelen döviz taleplerinin bankalarca değerlendirilmekte. İzleyen saatlerde ise döviz satışı yapılmıyor. Bankalardan gereksinimi olan dövizi toparlayamayan firmalar da hür piyasanın yüksek maliyetli kuruna mecburî kalıyor.
Özellikle hammaddesini ithal edip üretim yapan firmalar şu sıra ithalat evrakını toplamakta zorlanıyor. Yanaşan gemiden malını çekmek için dövizini denkleştirmeye çalışan firmaların, her geciken saat için demuraj ve ardiye masrafı üzere ek operasyonel maliyetleri yüklenirken, üretim süreçlerinde de aksaklıklar ortaya çıkıyor. Birçok şirketin kur kaynaklı fiyat geçişleri yaptığı öğrenilirken, gerçek bölüm temsilcileri dövizdeki sıkışıklığın bir an evvel açılmasını istiyor.
Fayat: Sermaye kontrolü endişeleri artabilir
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Erdem Fayat, piyasada ıstırapların devam ettiğini, bilhassa fiziki dövize talebin karşılanması noktasında derdin büyük olduğunu kaydetti. “Dövizi sabah saatlerinde aldınız, aldınız. Yoksa mümkün değil” diyen Fayat şu görüşleri paylaştı: “Alsak da tekrar zarardayız. İhracatçılar olarak TL reeskont kullandığımızda bize verilen yüzde 2 primi dahi yüzde 3-4 fark vererek alıyoruz. Yani kendi dövizimizi ucuza satıp değerliye alıyoruz” dedi.
Seçimden sonra bu siyasetlerin devam etmesi halinde sermaye denetimi telaşlarının artacağına değinen Fayat, “Kurumsaldan kişisele hakikat giden bir sıkılaşma kelam konusu. Fakat ben yeni gelen ekonomi yönetiminin bundan vazgeçeceğine, sert olmasa da yumuşak geçiş yapacağına eminim. Aksi hiçbir ülkede görülmemiş. Kimse Türkiye’nin Arjantin olmasını istemeyecektir. Döviz krizine sebebiyet verilmeden bu siyasetlerden bir dönüş olacağına inanıyorum. Zira Türkiye’nin ödemeler istikrarı için dış finansmana muhtaçlığı var, TL yatırımlarına yabancının gelmesine gereksinimi var.”
Önel: Tüm operasyon maliyetleri yük olacak
İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, seçim öncesi bankaların son iki süreç gününde hiç döviz vermediğini hatırlatırken, şu anda kurumsala 1.000-5.000 dolar arası verdiklerini kaydetti. Bunun farkında olan döviz ofislerinin da doları yüksekten sattığına işaret eden Önel, “Dövize erişimde en büyük sıkışıklık hammaddede tarafında. Zira şu an ithalat evrakını almakta zorlanıyoruz. Alırken de mecburen yüksek maliyetli kurdan alıyoruz. Bu da otomatikman bizim kesin eser fiyatlarımıza yansıyor. Şu anda birçok şirket fiyatlarında geçiş yaptı. İthalat evrakını alamadığımızda şöyle bir kahır var. Birçok gemi yanaşmış oluyor; bunun demurajı, ardiye masrafları üzere tüm operasyonel maliyetleri üzerimize yük olacak ve bunlar düşük sayılar değil, hepsi dolar bazında” diye konuştu.
Firmaların birçoklarının gelen hammadde ile ilgili fiyat kontratını evvelden yapmış olduğuna değinen Önel, “Yani mal gelmeden bir kısmını muhakkak fiyattan satmışız. Lakin bunu yaparken doların maliyetini ortalama almıştık, 19,50 ise 20 lira almışız, artık ise her 1 doların maliyeti 2-3 lira daha fazla geliyor. Yani mukavele fiyatından ziyan ediyoruz. Bu durum üretim sürecine de yansımaya başladı, gerçek dal zorlanıyor” formunda konuştu.
Bu sıkışıklığın mümkün sonuçlarını da aktaran Önel, “Elbet bir maliyet artışı olacak, bu da sonuçlara yansıyacak. Taahhüt edilen malı müşteriye vaktinde veremeyeceksiniz. Yanı sıra fiyat oynaklıkları nedeniyle piyasada rekabet bahtınız kalmıyor. Yani rakibiniz 20 liradan malı çekiyor, siz birebir malı 22 liradan çekmek zorunda kalabiliyorsunuz. Bahsettiğim bu kriterlere baktığımızda kesimler zorda” diyerek kelamlarını tamamladı.
Dalbeler: Yalnızca dövize değil paraya da erişim zor
Çelik İhracatçıları Birliği Lider Yardımcısı Uğur Dalbeler de döviz konusunda ve kur makasında her gün farklı şeyler duyulduğunu söylerken, “Bir şeyin fiyatı artıyor, erişimi zorlaşıyorsa demek ki burada bir kısıtlama kelam konusu. Ortalıkta birçok tevatür var. Bir kasvet kelam konusu” dedi. Yalnızca dövize değil, paraya erişmekte zorlanıldığına işaret eden Dalbeler, firmalar için taahhüdü yerine getirmenin eskisi kadar kolay olmadığını vurguladı.
Duran: Seri iflaslar gelebilir
Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği (KASAD) Lideri Alican Duran, döviz almakta zorlanıldığını, hatta hak edilmiş kredilerin bile alınamadığını vurgulayarak, şirketlerin içinde bulunduğu durumu tanım etti. Düşük kur, düşük talep ve yüksek finansman maliyetlerinin firmaları kuşatmış durumda olduğunu aktaran Duran, “Finansal döngümüz olağan hale gelmezse zahmet büyük, fabrikalar kilitlenmek üzere. Bu türlü devam ederse seri iflaslar görebiliriz” ihtarında bulundu. Bir an evvel seçim atmosferinden çıkıp sanayi şirketlerine takviye verilmeli. Mekanizmayı tekrar sağlıklı hale getirmeliyiz” tabirlerini kullandı.
Ekonomim
