Reel dal kurdaki şık dalgası karşısında konum almaya çalışıyor. İthal girdi ile iç pazara üretim yapanlar, TL vadeli satışlardan ötürü ziyanını hesaplamaya çalışıyor. İhracatçılar yabancı müşterilerin ‘Kur yükseldi fiyat düşür’ baskılarına maruz kalıyor. Tüm piyasa, maliyet hesabı için 22 Haziran’daki PPK kararını bekliyor.
Ekonomim Gazetesi’nden Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran, Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci çeşidinden itibaren kesintisiz yükselen ve 7 Haziran günü bir anda yüzde 7 civarında pahalanan döviz kuru karşısında gerçek bölüm konumunu alıyor.
İthal girdi kullanıp iç piyasaya mal yapanlar yüzde 15-25 ortası fiyat geçişlerine başlarken; ihracatçılar 22 Haziran’daki faiz kararı sonrası kurun duracağı yeri görmeden büyük kontratlar yapmaktan kaçınıyor. Piyasadaki dolar kuru beklentisi 25-26 TL civarında, üzerinde bir sayı için senaryolar çok optimist değil. Bu nedenle iktisat idaresinin dümenine Mehmet Şimşek’in geçmesinin akabinde piyasalar yeni Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan idaresindeki birinci Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası toplantısına konsantre olmuş durumda.
Uzun vakittir baskılanan döviz kurunun seçim sonrası yükseleceği beklentisi piyasada hakim olsa da 7 Haziran’da yaşanan sert yükseliş kısmen bir şok tesiri yarattı. Bahis İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) haziran ayı meclis toplantısında da gündeme geldi. İTO Lideri Şekib Avdagiç, ani yükselişi ‘sert kur düzenlemesi’ olarak tanım ederken, “Son iki çeyrek ve bu son 5 aya bakıldığında enflasyon eğrisi ile kurun eğrisi ortasında bir makas oluşmuştu. Son 3 günde bir düzeltme hareketi ile karşı karşıya kaldık. Sert düzeltme hareketi kıymetli. Kurun daha makul bir manzarasının ortaya çıkması beklentimizdi. Bunu tasvip ediyoruz. Lakin bu düzeltme hareketinin ardından önümüzdeki süreç için iddia edilebilir, dengeli, enflasyona paralel fiyat hareketlerinin yaşanmasını bekliyoruz” sözlerini kullandı.
Fayat: Mevcut kurla maliyet yapmıyoruz
‘Kur şoku’ ya da ‘kur düzeltmesi’ olarak tanım edilen sert yükselişin, piyasanın çeşitli bölümlerinde farklı yansımaları oldu. Kurda yaşanan yükselişi EKONOMİ’ye pahalandıran TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Erdem Fayat da bu yükselişi ‘düzeltme’ olarak yorumlayanlardan…
İhracatçıların bu düzeltmeyi beklediğini kaydeden Fayat, “Ancak bunun kademeli ve denetimli halde gelişmesini, böylelikle herkesin yöneteceği halde olmasını temenni ediyorduk. Yani her ay yüzde 1-2 üzere artışlarla ayın içine yayılarak olması, herkesin önünü görmesi ve hesaplarını yapabilmeleri için değerliydi. Lakin bu biçimde olduğu üzere bir günde yüzde 7-8 artışlar ihracatçı için uygun değil, ithal alıp içeriye çalışanlar için hiç âlâ değil” diye konuştu.
Ani yükselişin ihracatçıların müşterilerinde bir indirim beklentisi doğurduğunu vurgulayan Fayat, “Müşteriler çabucak ‘Kur yükseldi, fiyat düşür’ diyor lakin biz de çabucak fiyat düşüremiyoruz. Şayet öncesinde resmi bir açıklama yapılmazsa 22 Haziran’da yapılacak PPK toplantısında faizin nereye konulacağı, dövizin nerede duracağı belirli olur. Bu nedenle mevcut kurlarla maliyet yapmıyoruz, zira kurun nereye gideceği muhakkak değil. Bu türlü bir iki günlük sert yükselişlerle hesap kitap yapılamaz. Şayet öncesinde resmi bir açıklama olmazsa ben de şirketimde 22 Haziran öncesinde büyük bir kontrat yapmama kararı aldım, bunu da tavsiye ediyorum” tabirlerini kullandı. Kurun geleceği düzeye ait varsayımlarını sorduğumuz Fayat, “Bu sene dolar 25-26 TL olup, pariteye bağlı da Euro olmalı” diyerek kelamlarını tamamladı.
Önel: TL vadeli satışlarda ziyan edildi
İthal girdi kullanıp iç piyasaya üretim yapanlar için geçen haftadan bu yana sorun sürüyor. Bilhassa vadeli TL satış yapanlar, şu an ithal girdi hissesine bağlı olarak ziyanlarını hesaplamaya çalışıyor. Kendisi de besin üretimi ve ticareti yapan İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, beklentinin kurların yükseleceği istikametinde olduğunu, lakin TL’de bir günde yaşanan bu kadar sert bir kıymet kaybının çok fazla olduğunu söyledi.
29 Mayıs’tan bu yana TL’deki kaybın yüzde 15-16 düzeyinde olduğuna dikkat çeken Önel, “Günlük ani gelişmelerde gerçek kesim konum manasında çok etkilenmemiş üzere görünebilir lakin mesela siz limandan ithalat malı çekiyor ve bir beyanname ödüyorsanız onu o günkü kurdan ödüyorsunuz. Şayet bankaya ithalat evrağını ayırtmışsanız, onu alırken TL’den döndüğünüzde kurdaki sert yükseliş nedeniyle daha büyük bir maliyetle karşılaşıyorsunuz. Bilhassa orta malı ithalatı yapan işletmeler bu devirde maalesef bütün son fiyatlara geçiş yapacak. Yaklaşık yüzde 15-25 bandında fiyat artışları görülebilir” diye konuştu.
Bu derece sert yükselişlerin yaşandığında ithal girdinin çok olduğu yerlerde satışların durduğunu da söyleyen Önel, “Çünkü satamazsınız. Birçok işletme biz dahil, o gün sipariş geldiğinde fiyat veremedik. Bir günde bu kadar kıymet kayıp olunca nerede duracağını okuyamadık maalesef” diyerek yaşanan dertleri tanım etti. Önel’e nazaran, iç piyasaya çalışan işletmeler için dolar kuru 25 TL üzerine çıkarsa zorlar, lakin piyasa koşulları ve ihracatçı açısından doların 25 TL civarında olması gerekiyor.
Turhan: Kur artışı, stokları kıymet olarak korudu
Ambalaj bölümünde faaliyetlerde bulunan Geri Dönüşüm ve Geri Kazanımcılar Derneği (GEKADER) Lider Yardımcısı İsmail Turhan da kurdaki yükselişin ihracat tarafında olumlu yansımaları olduğunu, fakat iç piyasaya çalışanların fiyatları noktasında bu artıştan mustarip olduğunu kaydetti.
Turhan, “Bizim dalın ithal girdisi yüksek. Kur baskısı bizim ihracat tarafımızda işimizi çok zorluyordu. Rekabetçi fiyat veremiyorduk. Orjinal hammadde fiyatlarındaki düşüş baskısı karşısında kur artışı elimizdeki stokları TL paha olarak müdafaamızı sağlayacak. Fakat yükseliş çok süratli oldu, bir günde olması şok tesiri yarattı. Şu an bilhassa içeriye çalışanlar fiyat konusundan mustarip. Eldeki stok döviz bazlı, fakat müşteriye bu fiyat artışını yansıtamıyor, zira talep o kadar güçlü değil” tabirlerini kullandı.
“Seçimden sonra hammadde satışları yüzde 40 düştü”
Genel olarak piyasada bir talepsizlik olduğunu aktaran Kebudi, seçim sonrası kurda yükseliş beklediklerini, lakin sert yükselişlerin piyasayı olumsuz etkilediğini belirterek, “Hammadde tarafında satışlar seçimden sonra yüzde 40 düştü. Bir endüstricinin en büyük maliyet kalemi hammadde. Piyasa dolarda 24-25 TL’yi kaldırır. 26-27 TL’de ise piyasa zorlanabilir, lakin 28 ve üstünü ise piyasa kaldıramaz, biz iş yapamayız” biçiminde konuştu.
