Birlemiş Milletler (BM) tarafından 2001’de Dünya Mülteciler Günü ilan edilen 20 Haziran, mültecilerin yaşadığı sıkıntıları bir kere daha anımsatıyor. Uzmanlar çatışma, eşitsizlik ve iklim krizi üzere nedenlerle yeni bir ömür arayışındaki mülteciler ve göç hareketliliğine ait Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulundu.
Oxford Üniversitesi’nden Dr. Emre Eren Korkmaz, göçmenlerin devletlerce araçsallaştırılmasına yönelik “Son devirlerde milletlerarası hukuku birçok hükümetin uygulamadığını ve bu taraftaki sorumluluklarını kabul etmediğini” belirtti. “Göç ve sığınma için yasal ve inançlı sistemlerin epeyce az olması, göç sıkıntısının kangrenleşmesine neden oluyor” tespitinde bulunan Korkmaz, “Çatışmalara karşı barış talebinin yükselmesi, iklim krizine karşı sistemin sorgulanması ve yoksulluğun nedenlerine karşı çıkılması üzere çok katmanlı bir yaklaşım da insan hareketliliğini olumlu tarafta etkileyecektir. Bu tarafta BM’nin ve sivil toplumun teşebbüsleri olsa da tesirli değil” diye konuştu. Korkmaz, “güvenlikçi siyasetlerin daha çok dayanak gördüğü lakin bunun bir tahlil üretmediğini” de kaydetti.
Ucuz göçmen emeğine dair konuşan Korkmaz, “Türkiye’de birçok endüstride göçmenler ağır biçimde, kayıtdışı koşullarda istihdam ediliyor” dedi ve ekledi: “Göçmenlerin zayıf pozisyonundan siyaset kurumlarından sermaye kesitlerine kadar geniş bir kesim faydalanıyor. Bu da sorunu tahlilsiz kılıyor.”
ÇARE HAK SAVUNUCULUĞU
Toplumdaki mülteci zıtlığının tesirlerine ait Korkmaz, bu durumun göçmenlerin yasal çalışma müsaadeleri olsa dahi itiraz etme ve daha uygun çalışma koşulu taleplerini sindirebildiğini, entegrasyonunu zorlaştırdığını söyledi. Korkmaz, “Bu nedenle onların teminatlı işlerde haklarıyla çalışmasını savunmak, onlara yönelik açgözlü, sömürü odaklı yaklaşımlara da deva olabilir” dedi.
Göç alanında çalışan Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Neva Öztürk ise katı hudut güvenliği ve vize uygulamalarının, Avrupa Birliği (AB) ülkelerine sistemli yollarla erişimi olanaksız hale getirdiğini söyledi. Öztürk, “Özellikle bizim coğrafyamızda AB’nin amaç bölge olması, burada bir kere sığınma başvurusu kabul edildikten sonra hakların nispeten faal halde sağlanması, muhakkak bir çekicilik oluşturuyor. Lakin göç yollarının mevt merkezlerine dönüşmesinin en değerli nedeni, nizamlı ve inançlı göç yollarının bulunmaması. AB’nin uzlaştığı yeni kurallar bu istikamette bir gelişme göstermiyor” dedi.
Yeni sistemde, sığınma müracaatlarının sonda değerlendirilmesinin, müracaat sonuçlanana kadar bireylerin nezaret altında tutulmasını, olumsuz sonuçlananların geri gönderilmesini ya da üçüncü ülkelere gönderilmesini hedeflediğini söyleyen Öztürk, “Bu durum geri itme olaylarını artırabilecek” dedi.
Öte yandan bu yeni uygulamaların, AB’nin göçe ait sorumluluğunu dışsallaştırma siyasetine tesir edebileceğine dikkat çeken Öztürk, AB’nin, Türkiye de dahil olmak üzere üçüncü ülkelerle geri kabul ve sistemsiz geçişlerin engellenmesi ‘pazarlıklarına’ sürat kazandırabileceğini” belirtti.
IRKÇILIK AYKIRISI ŞUUR
Öztürk, göçe yönelik uygulamalarda insan hakları hukukunun titizlikle uygulanmasını, temel hak ve özgürlüklerin tüm insanlara ilişkin olduğu ve bunların sağlanmasındaki aksamanın tüm toplumu etkileyeceği konusunda toplumun bilinçlendirilmesi gerektiğini kaydetti. Öztürk, şunları ekledi: “Ayrıca ırkçılık ve yabancı düşmanlığı hususlarının tüzel olarak da daha kapsamlı ve net formda ele alınıp düzenlenmesi de gerekmekte. Bir öteki değerli tesir ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadı ile gerçekleşebilir.”
