ReutersPeter Hoskins ve Fan Wang | BBC News
Elon Musk bu hafta Twitter’ın ismini X olarak değiştirdi. Bu, Musk’ın Çin’deki mega uygulama WeChat’i taklit etme teşebbüsünün en yeni adımı oldu.
Musk geçen yıl 44 milyar dolara aldığı şirketi çok daha büyük bir platforma dönüştürmek istediğini daha evvel de söylemişti.
Sohbet, çöpçatanlık, ödeme, toplumsal medya ve taksi çağırma üzere hizmetleri tek bir uygulama içinde sunması nedeniyle “her şeyin uygulaması” olarak anılan WeChat’i öven Musk, “Twitter’ı ona yakın bir hale getirebilmek bile inanılmaz büyük bir muvaffakiyet olur” demişti.
Bu hafta da X’te yaptığı bir paylaşımda, önümüzdeki aylarda uygulamaya yeni bağlantı ve finans özellikleri getireceklerini duyurdu.
Musk şirketin cirosunu artırmayı hedeflese de, Twitter’ı satın aldığı günden bu yana şirketin reklam geliri neredeyse yarı yarıya azaldı.
WeChat nedir ve Musk neden taklit etmek istiyor?
Teknoloji devi TenCent tarafından 2011’de piyasaya sürülen WeChat, 1,4 milyar nüfuslu Çin’de neredeyse herkes tarafından kullanılıyor.
Bunun bir “süper uygulama” olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Uygulamanın içinde iletileşme, sesli ve görüntülü görüşme, toplumsal paylaşım yapma, yemek siparişi verme, oyun oynama ve hatta çöpçatanlık hizmetleri yer alıyor.
Yani WhatsApp, Facebook, Apple Hisse, Uber, Amazon, Tinder ve çok daha fazla uygulamanın bir ortaya gelmiş hali üzere.
Çin’de bu uygulama günlük hayatta o kadar yaygın kullanılıyor ki, onsuz bir hayat neredeyse imkansız.
Aşağıdaki görselden, uygulamanın farklı kısımlarının farklı arayüzlerini görebilirsiniz.
WeChat Soldan sağa WeChat alışveriş arayüzü, yemek siparişi ve otel rezervasyonu arayüzü ile yatırım arayüzü İlk başta WhatsApp üzere bir iletileşme platformu olan WeChat’in en çok kullanılan özelliklerinden biri de Facebook üzere paylaşım yapılabilen toplumsal arayüzü.
Cüzdan özelliğinde ise kullanıcılar QR kodlarla ödeme yapabiliyor, faturalarına ödeme talimatı verebiliyor, yatırım yapabiliyor ve hatta kredi çekebiliyor.
Çin hükümetinin birtakım hizmetleri de uygulamaya entegre edilmiş. Bunlar ortasında toplumsal güvenlik bilgilerini denetim etme, trafik cezası ödeme yahut hastane randevusu alma üzere hizmetler var.
Pandemi sırasında ise bu uygulamadan bir kod almadan ülke içinde seyahat etmek mümkün değildi.
Öte yandan bir uygulamanın içinde bu kadar fazla hizmetin yer almasının dezavantajları da var.
Pratik açıdan, WeChat cep telefonunda onlarca GB’lık yer kaplıyor.
Uygulamanın hayatın her alanında kullanılmasıysa Çin hükümetinin sansür ve nezaret faaliyetleri nedeniyle tasa uyandırıyor.
Çin’de BBC üzere medya kuruluşlarının yanı sıra Facebook ve X üzere toplumsal medya uygulamaları da yasaklı.
Devletin interneti böylesine denetim etmesi nedeniyle WeChat’te hükümet aleyhinde konuşmak çok riskli görülüyor.
Sohbet ederken hükümeti eleştirdikleri gerekçesiyle uygulamaya erişimi günlerce, hatta haftalarca kısıtlanan çok sayıda kişi var.
Hatta kamuoyunda tartışma yaratmayan hususlardan bahseden bireylerin de kazara engellendiği hadiseler yaşandı.
Atlantic Council Global Çin Merkezi Yönetici Yardımcısı Kitsch Liao, WeChat üzere uygulamaların Pekin’in hayatın her alanını denetim etme hedefine hizmet ettiğini söylüyor:
“Çin Komünist Partisi’ne risk oluşturma potansiyeli olan en küçük şeyi bile engelliyorlar.”
Batı’da bu türlü bir uygulama iş yapar mı?
Hong Kong’daki Çin Üniversitesi’nden Kecheng Fang, WeChat’in Çin’de bu kadar başarılı olmasını iki nedene bağlıyor.
Bunlardan biri, Çin’de internetin geç yayılmış olması nedeniyle neredeyse herkesin WeChat’e bilgisayarlarından değil cep telefonlarından giriyor olması:
“Böylece açık bir internet tecrübesi yerine etrafı duvarlarla çevrilmiş bir bahçeye benzeyen WeChat’in içinde vakit geçiriyorlar.
“Ve her şeyin uygulamasını bilgisayarlardansa cep telefonlarında hayata geçirmek daha kolay.”
Fang ikinci bir faktör olarak da Batı ülkelerinin tersine Çin’de rekabeti düzenleyen kanunların olmamasını gösteriyor.
Böylece WeChat, alışveriş alanındaki rakibi Taobao ve görüntüdeki rakibi Douyin’i engelleyebiliyor.
Yatırım firması Race Capital’dan Edith Yeung, Çin ve Batı ortasındaki bir başka farka dikkat çekiyor: Dijital ödemelerin yaygınlığı.
Çin’de pek çok mağaza nakit yahut kredi kartı kabul etmiyor. Bunun yerine WeChat içinden dijital ödeme talep ediyorlar.
Yeung, bunun Musk’ın gayelerini zorlaştırabileceğini aktarıyor:
“Batı toplumlarının büsbütün nakitsiz ve kredi kartsız yaşama geçmesi daha uzun vakit alacaktır.”
