Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeni kabineyi açıklamasının akabinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’na getirilen Mehmet Şimşek, dün yapılan merasimle vazifesi Nureddin Nebati’den devraldı. Şimşek, iktisatta rasyonel siyasetlere dönüleceğini açıklarken birinci gayenin enflasyonla uğraş olacağını açıkladı. Ekonomistler ise 5 yıllık siyasetin sonucunda ortaya çıkan faturanın işçilere ödetileceği görüşünde. İktisat siyasetlerinde geri dönüş ise akıllarda “Biz bu bedeli neden ödedik” sorusunu bıraktı.
2009-2015 yılları ortasında da Hazine ve Maliye Bakanlığı vazifesini üstlenen Şimşek, dün yaptığı açıklamalarla uygulayacağı iktisat siyasetlerinin ipuçlarını verdi. Şimşek’in, ortodoks iktisat siyasetlerinden yana olacağı gösteren iletisinde “Makro finansal istikrarı önceliklendireceğiz” derken şunları söyledi:
“Vakit kaybetmeden orta vadeli finansal çalışmalarımıza başlayacağız. Orta vadede enflasyonun tekrar tek haneye düşürülmesi, her alanda öngörülebilirliğin artırılması, cari açığı azaltacak yapısal ıslahatlar hayatidir. Toplumsal refahı yükseltme gayesine ulaşmada şeffaflık, tutarlılık, öngörülebilirlik ve milletlerarası normlara uygunluk temel prensipler olacak.”
Şimşek’in açıklamaları cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmesinin akabinde uygulanmaya başlanan 2018’den sonra uygulamaya konan Yeni iktisat siyasetinin (YEP) değişeceğini ortaya koydu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, tüm itiraz ve ihtarlara karşın Merkez Bankası’nın bağımsızlığını elinden alarak lider atamalarını kendisi yapmaya başlamıştı. Erdoğan dini bir referans olan ve faizin haram olduğuna inancına dayanan “nas” tabiriyle ideolojikleştirdiği “Faiz sebep, enflasyon netice” görüşünü savunmuştu. Merkez Bankası’na atanan Şahap Kavcıoğlu ile birlikte faiz süratle yüzde 8.5’e kadar düşürülmüş akabinde kur şokları yaşanmış ve resmi enflasyon yüzde 85’e kadar yükselmişti.
(Erinç Yeldan)
“EKONOMİ DARALACAK”
Ekonomist Erinç Yeldan, Şimşek’le birlikte ortodoks bir istikrar programı izlenebileceğini belirtti. Yeldan, bu durumun ekonomiyi daraltacağının altını çizerek şu bilgileri verdi:
“Şimşek ve Merkez Bankası ya da öteki iktisat idaresinin çoğunlukla yabancı finans sermayesine inanç vermeye yönelik isimlerden oluşturulduğu anlaşılıyor. Şimşek’in izleyeceği iktisat idaresi klâsik muhafazakâr kemer sıkma siyasetlerine dayanacak. Aslında bu imaj üzerinden mahallî ve milletlerarası finans sermayesine itimat vermek amaçlanacaktır. Bunun iktisada sonuçları kaçınılmaz olarak daraltıcı para ve maliye siyasetlerine dayanacaktır. Alternatif olarak yapılması gereken bu daraltıcı siyasetlerin maliyetlerinin mümkün olduğunca işçi bölüme değil sermaye üzerine yansıtılması olmalıdır. Bunun için de sıcak paranın vergilendirilmesi, imar rantlarının vergilendirilmesi, hatta karbon, etraf vergileri üzere sistemlerle bu daraltıcı siyasetlerin emek üzerine tesirleri telafi edilmeye çalışılması uygun olacaktır. Fakat Mehmet Şimşek takımının bu türlü bir tasarımı olacağını beklemiyorum. Seçim öncesi emeği ile çalışanlara sağlanan kaynakların rövanşı artan hayat pahalılığı ve işsizlik olarak geri alınacaktır diyebiliriz.”
(Selva Demiralp)
“HESABI KİM VERECEK?”
Ekonomist Prof. Dr. Selva Demiralp de “Şimşek’in gelişi YEP’in başarısızlığının kabul edilmesi ve yeni bir sayfa açılması manasına gelir. Buraya kadar hoş. Pekala YEP uğruna akıtılan ulusal servetin ve fakirleşmenin hesabı verilecek mi? Yoksa YEP sessiz sedasız rafa mı kaldırılacak? Şimşek bağımsızlığı kalmamış bir Merkez Bankası’nın ortodoks siyasetlere dönüşünü sağlayabilir mi?” değerlendirmesinde bulundu.
(Korkut Boratav)
“FAİZ ARTACAK, İŞÇİLER İÇİN SIKINTI GÜNLER GELİYOR”
İktisatçı Prof. Dr. Korkut Boratav, Şimşek’in bakanlığa gelmesini “Maliye bakanı olarak kendisinden beklenen neoliberal makro siyaset reçetelerine dönüş. Esasen dış dünya bu nedenle bu değişikliği olumlu değerlendirdi” kelamlarıyla yorumladı.
Beklentilerin bunu hangi ölçüde sürdüreceği sorusu etrafından belirsizleştiğini ekleyen Boratav, şunları söyledi:
- Merkez Bankası lideri değiştirilerek özerklik izlenimi yaratılacak. Siyaset faizinin aylık olarak adım adım üst çekilmesi gündemde olacak.
- Genellikle hedeflenen enflasyon oranının üzerinde bir siyaset faizi önerilir. Türkiye’de bu makas çok açıldığı için adım adım yapılması olağan. Bunu dış dünya da bu türlü bekliyor.
- Seçim sürecinde minimum fiyat ve emekli aylığı artışı vaatleri vardı. Maliye siyasetlerinde kemer sıkma uygulanacak mı? Türkiye ortamında bunu yapacağı şimdilik kuşkulu. Zira kritik bir mahallî seçim var. Cumhurbaşkanı küçülen bir iktisat ortamında seçime girmeyi göze alamaz.
- Türkiye bugünküne ek olarak 2 yıllık bir sakinleşme hatta 2024’ten sonra küçülme temposuna girecektir. Fiyatlara yapılan artışların tesiri geçtikten sonra işçiler için daha güç bir süreç başlayacaktır.
