21 yıl evvel “Türkiye’de toplumsal ve ekonomik gelişmeyi sağlayacak eğitim siyasetleri oluşturulmasına katkı sağlamak” gayesiyle kurulan ERG’nin onursal lideri Prof. Dr. Ergüder’le hem ERG’nin bugüne kadar yaptığı çalışmalar hem de genel olarak eğitim sistemi üzerine konuştuk.
- Eğitim Islahatı Girişimi’nin ideolojisi nedir?
Eğitim Islahatı Girişimi’nin en kıymetli ideolojisi ortak akıl üretmektir, birlikte çalışmaktır, soru sormaktır ve herkesin fikrine hürmet etmektir. Kurulduğumuz yıllarda “Bakanlarla nasıl iş yaparsanız?” diye kızdılar bana benim de karşılığım “Demokrasi varsa ulusal eğitim bakanı ile konuşacağız. Sorun çözeceksek kimseyi dışlayarak yapamam” oldu.
Merkeziyetçi idareyle tahlil olmaz. ERG, insan ve kurumlara inisiyatif vermenin yaşayan bir örneğidir. Hayat, siyah-beyaz değil gri alanlarda. Biz siyah-beyaz düşünmek istemiyoruz. ERG gri alanlarda dansetmesini bilen bir kurum. Bunu oturtmaya çalıştık.
- ERG’nin kurulduğu günden bu yana yapılan en kıymetli işler neler?
Her sene yayımladığımız eğitim izleme raporları var. Bunların eğitimle uğraşan kimseler için referans olduğunu görüyorum. Vakit zaman yayımladığımız raporlar var. MEB ile de genel olarak güzel bir bağlantı gelişti. Biz kendimizi “eleştirel dost” olarak tanım ediyoruz. Eleştiririz lakin dostça yaparız bu işi. Bu bir muvaffakiyet. Ortak akıl toplantıları yapıyorduk. Mesela din eğitimi konusundaki rapor, çok geniş bir yelpazeden çıktı. Çok başarılıydı.
- Eğitim sistemine ne cins katkılar yaptığınızı düşünüyorsunuz? Hazırladığınız raporlar, çalışmalar gereğince dikkate alındı mı?
Eğitim sistemine hoş bir soluk oldu. Eğitim, çok komplike, çok paydaşlı bir sorun. “Ben her şeyi bilirim, ben çözerim” tezi hakikat değil. İşimiz, hazırladığımız bilgileri, raporları kamuoyuna sunmaktı. Bunu yaptık. Bunlar illaki tesirli olacak diye bir iddamız yok. Katkıda bulunmasını istedik. Vakit zaman tesirli de oldu. Örneğin lisede okullaşma oranı konusu. MEB yüksek sayılar açıklıyordu. Bizim arkadaşlar bunlar hakikat değil diyordu. Birinci başta MEB itiraz etti ancak sonra kabullendiler. Elimizden gelenin en güzelini yapmaya çalışıyoruz. Bunu toplum ve hükümet nasıl kulanırsa kullanır. Bunda başarılı olduğumuzu düşünüyorum.
BAKANLIK ÖZERK OLMALI
- Eğitim sisteminin en öncelikli meseleleri nelerdir?
Sistem açısından en büyük sorun Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın büyüklüğü ve her şeye hakim olmasıdır. Bundan doğan bir politisazyon var. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nı ele geçirmeye ve yeni kuşak yaratmaya çalışıyorlar. Cumhuriyet de kuşak yaratmaya çalışmış ancak bu çağda bir ideolojiye dayalı kuşak yaratmak yerine sanki bu çağda başarılı olmayı gerektiren hünerleri ve düşünme formunu öğrenciye aktaran bir sistem mi olsa? Bunun için Ulusal Eğitim Bakanlığı’nı tahminen özerk bir kuruluş haline getirmek lazım. Ben olsam Bakanlığa siyasete hassas olmayan bir yapı kazandırır ve biraz da küçültürdüm, okullara inisiyatif verirdim.
Eğitimde kalite üzerinde durmamız lazım. OECD üyesi ülkelerde en düzgünler en berbatlar ve ortalar olur ve yoğunluk ortadadır.Türkiye’de OECD ortalamasının üstünde çok uygunu de var, çok berbatı de var ortalama yok.
- Boğaziçi Üniversitesi’ni sormadan olmaz…
Boğaziçi konusuna çok üzülüyorum, anlayabilmiş değilim. Ülke olarak kendi ayağımıza kurşun sıkıyoruz. Sen nasıl dünyada savı olan bir ülke olarak en güzel kurumlarını yaralarsın? Münasebeti nedir? Geçenlerde vakıf toplantısına gittim. 33 çok genç insan yeni atanmış ve bunlar birden vakıf mütevelli üyesi olmuş. Artık duydum 60 kişi olmuş. Bunu niye yapıyorlar? Zira vakıf mütevellisi ya para verecek birisi olur ya network’ü olur. Siyasi nedenlerle bu vakfı ele geçireceğim diyorsan oradaki kaliteyi düşürüyorsun demektir. Bunun kaybedeni kim? Bunu yapanların çocukları.
BİR ORTAK AKIL TECRÜBESİ…
“Bir Ortak Akıl Tecrübesi: Eğitim Islahatı Girişimi” kitabı, Türkiye’de 2000’li yıllarda eğitimin, ERG’nin tecrübelerinin ve gelecekte kapsayıcı ve nitelikli eğitim için atılması gereken adımların ele alındığı bir söyleşiyle kamuoyuna tanıtıldı. Aytaç Demirci tarafından kaleme alınan kitapta, eğitim siyasetlerindeki gelişmeler ve ERG’nin çalışmaları, Türkiye’nin yakın tarihindeki toplumsal ve siyasi olayları da içeren bir bağlam içinde inceleniyor. Kitapta eğitime erişim ve eşitsizlikten öğretim programları ve ders kitaplarına, erken çocukluk eğitiminden, mesleksel ve teknik eğitime kadar pek çok başlıkta ERG’nin yürüttüğü araştırma, izleme ve savunu çalışmaları anlatılırken Türkiye’nin son yıllardaki eğitim siyasetleri da mercek altına alınıyor. “4+4+4” eğitim sistemi üzere esaslı ve tartışmalı değişim devirlerinin yanı sıra din ve eğitim, toplumsal cinsiyet eşitliği, çocuk iştiraki üzere kronikleşmiş sorun alanlarına ait ERG çalışmaları da kitapta geniş yer buluyor.
