Merkez Bankasının hem sadeleşme adımları hem de politika faizinde yaptığı artışlar, kredi ve mevduat faizlerinde rekor düzeylerin görülmesine yol açtı. Merkez Bankası ortalama bilgilerine nazaran TL cinsi ticari kredi faizi yüzde 40,87 ile 29 Ağustos 2003’teki yüzde 40,96’dan sonraki en yüksek düzeyini gördü.
İhtiyaç kredisi faizi de 12 Nisan 2002’de gördüğü yüzde 60,82 düzeyinin akabinde birinci kere 8 Eylül prestijiyle yüzde 59,71’e kadar çıktı.
Kredi faizlerindeki yükselişe tekrar Merkez Bankasının TL mevduatı özendirme atılımlarının tesiriyle, TL mevduat faizleri de eşlik etti. 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi 4 Temmuz 2003’te gördüğü yüzde 40,91 düzeyinin akabinde birinci sefer 8 Eylül’de yüzde 40,87’ye yükseldi. Böylelikle hem mevduat hem kredi faizleri, 20 yılın tepelerine çıkarken ticari kredi faiziyle 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi de eşitlenmiş oldu. Muhtaçlık kredi faizi ise yıllık enflasyonu aştı.
Seçim öncesi ticari kredi faizi yüzde 14-15 idi
Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında yeni iktisat idaresi ve yeni Merkez Bankası, klâsik siyasetlere dönüş yapmış ve birinci atılım olarak siyaset faizinde artışlara gitmişti.
Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde ticari kredi faizleri, yüzde 14-15 düzeylerinde seyrederken birinci olarak Haziran PPK toplantısındaki siyaset faizi artışının çabucak akabinde yüzde 25’e dayandı, akabinde ise ivme kazanarak yükselişini sürdürdü. Temmuz Para Siyaseti Heyeti kararının akabinde yüzde 30’u geçen ticari kredi faizleri, Ağustos toplantısı sonrasında ise yüzde 40’ı aştı.
Seçim öncesi Merkez Bankası datalarına nazaran 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi, yüzde 46 düzeyinde bulunurken Haziran başında yüzde 30’un altına Haziran sonunda ise yüzde 20’nin altına geriledi.
Temmuz başında tek haneye gerileyen 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi, Ağustos ortasında yüzde 1,73’e kadar indi. Akabinde Merkez Bankasının, faiz üst sonuna yönelik attığı adım sonrasında hareketlenme yaşanan ticari kredi büyüme suratı ise 8 Eylül prestijiyle yüzde 8,11’e geldi. Kamu bankalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi, 8 Eylül prestijiyle yüzde 22,7’ye yükselirken özel bankalarda ise daralma trendi sürüyor.
11 Ağustos’ta özel bankalarda yüzde 14,22 küçülme yaşayan ticari kredilerde 8 Eylül prestijiyle küçülme yüzde 7,92 oldu.
TL mevduat faizinde süratli yükseliş bekleniyor
Merkez Bankası datalarına nazaran 8 Eylül prestijiyle 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi yüzde 40,87 ile 20 yılın en yüksek düzeyine çıktı.
Her ne kadar ortalama bir mevduat faizi verisi olsa da bankaların, bilhassa kur muhafazalı mevduattan standart TL mevduata dönüşte yüzde 45’in üzerinde faiz teklif ettiği, bankacılık kesimi kaynaklarının verdiği bilgilerden biliniyor.
Merkez Bankası, dün aldığı yeni karar ile KKM’nin TL mevduat sayılmasına son verdi ve TL mevduat hissesi rasyosuna nazaran komite uygulamasından vazgeçti. Artık yalnızca KKM’ye dönüşüm amacı ile KKM yenileme amaçlarına yönelik rasyolar takip edilecek. Bu durum, bankacılık bölümü kaynaklarına nazaran TL mevduat faizinin yüzde 50’yi aşmasına neden olabilir.
İhtiyaç kredi faizi, tüketici enflasyonunu aştı
İhtiyaç kredisi faizi ise seçim öncesinden bu yana yükseliş trendindeydi ve bu, seçim sonrasında da devam etti.
Haziran başında yüzde 40’ı aşan muhtaçlık kredi faizleri, PPK kararlarının da tesiriyle süratle yükseldi ve birinci olarak Eylül başında yüzde 50’yi aştı. 8 Eylül prestijiyle ise yüzde 59,71 ile hem 21 yılın rekorunu kırdı hem de yıllık tüketici enflasyonunu aştı.
Ağustos prestijiyle yıllık tüketici enflasyonu yüzde 58,94 düzeyinde bulunuyor. Merkez Bankası bilgileri, seçimlerin birinci tipi öncesinde bankacılık bölümünün yüksek faizlerin de tesiriyle, gereksinim kredisinde epeyce süratli bir büyüme yaşadığını gösteriyor.
Toplamda tüketici kredilerinde büyüme yüzde 99,16 olurken kamu bankalarında yüzde 123,65, özel bankalarda ise yüzde 84,53 düzeyindeydi. Merkez Bankasının ataklarıyla birlikte tüketici kredi büyümesi ivme kaybı yaşadı. Haziran başında büyüme suratında, kamuda yüzde 50’nin özelde ise yüzde 70’in altına gelindi.
Ama yeniden de tüketici kredilerinde özel bankalar çok da frene basmadı. 8 Eylül prestijiyle toplam tüketici kredi büyümesi yüzde 25,68 olurken sürat, kamu bankalarında yüzde 5,72, özel bankalarda ise yüzde 30,37 düzeyinde hesaplandı.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
