Yav, Bayram’da bir öküze girelim dedik, TL200 bine öküz bize girecekti az daha. Şöyle bir bakıştık öküzle öküz öküz. “Baba” dedi bana “Ben senin günahlarını affettirmeye yetmem, sen en düzgünü bir bizon filan bul, biz de veletleri öksüz bırakmayalım”. Haklıydı, bu gece semizotu salatası yiyorum.
Prensip olarak, yeni bakanlara en az 6 ay kendilerini ispat etmeleri için vakit tanırım, kuduz köpek üzere saldırmam üstlerine. Yani, saldırman demiyorum, fakat centilmence yaparım. Üstelik, Mehmet Şimşek çok beğendiğim bir eko-siyasetçi. Gaye Erkan ise vatandaşım, meslekli bir bankacı ve bir bayan. Daha da üstelik Nebati Abi ve Şahap Hoca’dan sonra, Şimşek ve Erkan ikilisi epistomolojik kopuşun şahikası. Siz ekonomist değilsiniz, hele FÖŞ üzere namı sonları ve vakit dilimlerini aşan bir duayen hiç değilsiniz. Bu yüzden de bir bakan açıklaması, bir PPK metni okunduğunda benim öküzle bakıştığım gibi öküzce bir fikir değil, rasyonel şeyler görmenin nasıl bir rahatlatma yaşattığını da anlayamazsınız.
Tüm bunları söyledikten sonra, artık gelelim damardan 100 cc trankilizan enjeksiyonuna: Yeni iktisat siyaseti da kış aylarında Türkiye’yi döviz krizinden kurtarmayabilir.
Biliyorum, artık kimsenin 100 kelimeyi aşan makaleleri okumaya hevesi yok. Özeti vereyim: Körfez’den 30-40 milyar dolar gelir de, Putin iktidarda kalıp bir kaç sene daha Botaş’ın gaz ödemelerini ötelerse, yırtarız. Yoksa, Ekim sonundan başlayarak her an elimiz göğsümüzde, ülser hapı ve yatıştırıcı da cebimizde olacak.
Bir ülke düşünün, Milliveyerlistan diyelim bu farazi ülkeye. O ülkede enflasyonun resmisi %40, pazarda satılanı en az %50. Üstelik, enflasyon hızlanmaya devam edecek. Seçim öncesi yapılan harcamalar daha yeni ceplere giriyor, oradan da dükkanlara akacak. Üstüne bir de $45 milyar turist dövizi yazın, talep tarafı kızgın demir.
Daha bitmedi. Minimum fiyata zammın enflasyona katkısı 6 ayda 6 puan. TL’nin yediği devaluasyonun katkısı 10 puan. Sene sonu enflasyonu önlem alınmazsa; %50-55 ortasında bir yere yerleşir ve ordan yeni tepeleri yoklar.
Tedbir de alınmıyor. Siyaset faizi %15’e çıktı. Haydi, bol keseden varsayım yapayım. Sene sonu %25 olur. Enflasyon %55’e giderken %25 faizle onu düşüreceğini düşünmek de abes olur.
Bütçe aslında kadim bir felaket. Bu sene bütçe açığı/GSYH oranı %6-8 ortasında bir noktada gerçekleşir. Kamu borç/GSYH oranı hala %30’larda; münasebetiyle, iç borçlanmada zahmet olmaz (ama bankaların ateş pahasına DİBS alma zaruriliği da kolay yürürlükten kalkmaz). Bu açık bu sene yönetim edilir. Ancak açıklar kalıcı. EYT Toplumsal Güvenlik Sistemi’nin nakit istikrarını cinsel istimara alışılmış tuttu. Dolar yükseldi, KKM’ye Hazine’den en az TL100-150 milyar fatura çıkacak—her 3 ayda bir. Dolar yükseldi, garantili trafik kontratları için de Çoklu Çeteye bavul dolusu ödeme yapılacak. Bütçe açığı 2024 yahut 2025’te nasıl daraltılacak? Şayet daraltılmazsa, “kamu finansman gereksinimi” cari açık finansmanı kadar değerli bir başlık olarak karşımıza gelecek. Ek olarak, bütçe açığının faiz dışı kısmı da iktisada enflasyon olarak dönecek.
Manzarayı çaktınız mı? Epistomolojik kopuştan dönüşü gerçekleştiremedik. Diyebiliriz ki, Gaye Erkan bir kusur yaptı, bir sonraki PPK’da faizler daha süratli artacak. Demeyelim. Zira, FÖŞ’ün naçizane kanaati Şimşek ve Erkan’ın asli misyonunun enflasyonla gayret değil, sıcak para ve Körfez’den gerçek yatırım çekmek olduğu tarafında.
Enflasyonda “idare edelim, Abi”; “dövizde yeni bir 21 Aralık yaşamayalım, Abla” kâfi. Misyonda kalırlar.
Eyvallah, bence bu plan 4 ay döviz piyasasını yönetim eder. Yerli yatırımcı aslında dövizden bayağı kar yazdı, artık TL’ye dönüp parasını bir yıl %40 faizden bağlasa, daha fazla döviz istemez. TCMB rezervleri de artmaya başladı, kaplar bir rehavet Kapalıçarşı’nın tarihi atmosferini.
Yine Kasım sonuna kadar cari istikrar aylık bazda fazla verecek. Yani, ısınan talebin ithalata tesirini ödemeler istikrarında hissetmeyeceğiz. Hatta, bankalar siyasi belirsizliğin bitmesi ve Kavcıoğlu kısıtlamalarının tedricen gevşetilmesi ile biraz daha uzağı görüp, dışardan daha fazla FX kredi alabilir.
Ama dikkat edin, Aralık ayı geldiğinde sıkıntıların hiç bir çözülmüş olmayacak. Şimdi bu türlü bir kestirim yapmıyorum, ama
- Putin iktidarı kaybeder, ya da Ukrayna’da başı belaya girdiği için Türkiye’ye mali takviyesi keserse..
- Kredi hacminin süratli daralmasına karşın, ithalat sürerse…
- Bütçe açıkları konusunda vergi yoluyla önlem alınamazsa…
- Hele bir de küresel olarak besin ve güç emtialarının fiyatı artarsa?
Ne ironi değil mi? 21 Aralık 2023’te yeniden lastik hava kaçırmaya başlar.
Bu acı sondan kaçınabilir miyiz? Evet, 2 mümkünlük var. Birincisi, kredi musluğu büsbütün kapatılır ve iç talep ve ithalat 4ü çeyrekte fren atar. İkincisi ve daha değerlisi, Hande Fırat Ablamızın her gün reklamını yaptığı gibi Körfez’den $30-40 milyar yatırım gelecektir. Kışı da o parayı harcayarak atlatırız.
Sonrası? Sonrasi diye bir niyet yok siyasetçinin başında. Onun “yarın” mevhumu Mart 2024 lokal seçimlerinde bitiyor.
Mayıs seçiminde gördük, o denli ulufeler dağıtıldı, o denli abartılı vaatler yapıldı ki, bu millet bedelini yıllarca ödeyecek. Ossun, itiraz eden olursa, mahpusa atarız, diip feykini yaparız, susar kertenkele. Halk da 2 TOGG, bir SİHA, 3 Hürkuş derken yönetim eder gideriz işte.
İşte bu türlü olur Türk’ün ortodoksluğu.
FÖŞ
