Perşembe günü AMB bir defa daha 25 baz puan faiz artırırken, daha enflasyonla savaşın kazanılmadığı ikazını yaptı. AMB’nin 2023-2024 varsayımları enflasyonun %2 amacına yakınsamasının 2025 yılını bulabileceği işaret ediyor. Birtakım uzmanlar gitgide ivme kaybeden Euro-bölgesi iktisadına bakarak, AMB’nın daha fazla faiz artıramayacağını tez ediyor, katılmıyorum. En son siyaset faiz %4.25-4.50 ortasında oluşabilir.
Atlantik Okyanusu’nun öte yanında Fed “mola verdi”. Yani, nakdî sıkılaşmayı sonlandıracağını çıtlatmadan faiz artırımını pas geçti. Fed guvernörlerinin kişisel kestirimleri nakdî sıkılaşma sona erinceye kadar en az 50 baz puan faiz artırımına işaret etti. Avrupa’da olduğu üzere ABD’de iktisadın gitgide soğuduğu ve kredi pazarının teklediğini gören uzmanlar Fed’in daha fazla faiz artıramayacağını tez ediyor. Nasıl yani, ABD’de mali sıkılaşma bitti mi? Fed artık uzun ve yorucu bir faiz artırma maratonu sonrası terini silip tatile çıkabilir mi?
Fed’in en kıymetli iletisinin altını çizeyim: Para siyasetinin ekonomik aktivite üzerinde tam tesirini göstermesi vakit alır, ve bu vakit aralığı da şartlara nazaran değişir. 500 baz puan artırdıktan sonra bir nefes alıp, binaların faiz artırımına güçlü olup olmadığını bir elden geçirmekte yarar var. Ek olarak, orta ve küçük ölçekli bankalar mevduat toplamakta ve münasebetiyle kredi vermekte zorlanıyor. Banka iflaslarından kaynaklanan bu şokun boyutlarını da ölçmek gerekecek. Son olarak da dünya iktisadı çok süratli büyüyor, ancak Dünya Bankası ve OECD üzere uzman kuruluşlar yıl sonuna yanlışsız yavaşlamanın kaçınılmaz olduğu görüşünde. ABD de Çin, Japonya ve Euro-bölgesi üzere küresel talep şartlarından olumsuz etkilenebilir.
Fed’in artık uzun bir tatile çıkmasını savunanların en değerli münasebetlerinden biri de, nadas yangını üzere ekonomileri tabandan kemiren borç darboğazı. QE devrinde çok süratli borçlanan ABD firmaları artık finansman ihtiyaçlarını yenilemekte zorlanıyor, faiz masraflarının nakit akımı içinde hissesi artıyor. Fed, enflasyon-istihdam istikrarı kadar finansal istikrara da önem vermek zorunda. Binlerce ufak firmanın batmasına göz yumamaz. Bu dramın bir de küresel boyutu var. Fed’in mali sıkılaştırmayı sürdürmesi bir çok Gelişmekte Olan Ülke ve şirketleri için borç krizine düşmek manasını taşıyabilir.
Bunlar gerçek riskler, lakin Fed’in 2023 bitmeden 2 defa daha faiz artırması ve 2024 yılı ortalarına kadar da mali sıkılaşmadan taviz vermemesi en mümkün senaryo. Bir noktaya daha dikkat. Fed faiz artırımlarını sonlandırsa da, o tüm fon yöneticileri ve kredi kartı manyağı olmuş bireylerin çok özlediği, bol para- sıfır faiz günleri geir gelmeyecek. Fed’in iddialarına nazaran 2024 sonunda bile Fed funds oranı %2.75.
ABD’de enflasyonun pandemi sonrası patlayan talep ve küresel emtia fiyatlarında Ukrayna Şoku ayakları sona erdi. Fed, artık katılaşan enflasyon beklentileri ile çaba edecek. BloombergHT haberine göre
“New York Fed, Mayıs ayına ilişkin Tüketici Beklentileri Anketi’nin sonuçlarını yayımladı.
Yaklaşık bin 300 hane halkının iştirakiyle gerçekleştirilen anketin sonuçlarına nazaran, gelecek 12 ayı kapsayan kısa vadeli medyan enflasyon beklentisi, Mayıs’ta 0,3 puan azalarak, yüzde 4,1’e gerilerken, bu oran Mayıs 2021’den bu yana kaydedilen en düşük düzey olarak dikkati çekti.
Gelecek 3 yıllık süreci kapsayan orta vadeli enflasyon beklentisi ise Mayıs’ta 0,1 puan artışla yüzde 3’e yükseldi.
Aynı periyotta, gelecek 5 yıllık süreci kapsayan uzun vadeli enflasyon beklentisi de 0,1 puan artarak yüzde 2,7’ye ulaştı”.
Enflasyona endeksli tahvil faizleri ve vadeli süreçlerden okunan enflasyon beklentileri daha düşük, ancak benim naçiz kanım, tüketici anketlerinin daha yanlışsız sonuçlar verdiği. Yani, ABD’de enflasyon 5 yıl üzere epey uzun vadede dahi epey katı.
Fed’in tatile çıkmasını engelleyen bir başka öge da emek pazarının çok sıkı olması. Yani, işsizlik çok düşük ve Fed’in kendi iddialarına nazaran, mali sıkılaştırmaya çok yavaş ve cılız reaksiyon veriyor. Muhtemelen pandemiden bu yana işgücüne iştirak kalıcı olarak düştü. Ayrıyeten, ABD’de II Dünya Savaşı sonrası iş piyasasına giren ve en geniş kuşak olan “Baby boomers” da emeklilik yaşına girdi.
ABD’de ulusal gelirin %60-65’i fiyatlardan oluştuğuna nazaran, yüksek istihdam ve fiyat baskılarının devamı, tüketim harcamalarının da coşkulu seyri manasına geliyor. Bu döngü kırılmadan enflasyona karşı zafer ilan etmek erkencilik olur.
Bazı uzmanlara nazaran, şirketler de artık enflasyona alıştı ve maliyet baskısı yaşanmasa dahi, daima fiyatlarını üst revize ederek, kar marjlarını genişletiyorlar. Puşt kapitalizm işte, ne diyeceksin? Eğer ABD epeyce uzun sürecek bir resesyona girmezse, şirketlerin fiyat kırması da pek mümkün değil.
Bence, manşet ve çekirdek enflasyonda gerileme 3Ç sonuna kadar devam eder, sonra enflasyon Fed’in kendini rahat hissedeceği seviyenin çok üstünde bir noktada yataya geçer. Fed faiz artırımlarını tekrar başlatır, tahminen bilanço daraltmayı da hızlandırır. Bu senaryonun tek istisnası, yukardaki satırlarda andığım “kredi darboğazı” yani, ABD şirketlerinin krediye erişiminin büyük ölçüde kesilmesi, ve/ya orta ölçekli bir Gelişmekte Olan Ülke’nin temerrüte düşerek, tüm Gelişmekte Olan Ülkeler cihanında “bulaşma” (finansal panik) tetiklemesi.
FÖŞ
