Merkez Bankasının tüketici kredilerini de menkul değer kapsamına aldığı 10 Mart’tan bu yana tüketici kredisi faizleri istikametini üste çevirdi. Merkez Bankası akabinde yaptığı düzenleme ile 70 bin lira altındaki muhtaçlık kredilerini menkul değer mecburiliği dışında bıraksa da muhtaçlık kredilerine getirilen faiz üst hududu aykırısı bir sonuç oluşturdu. Bunun en büyük nedeni TL mevduat faizlerinin daha süratli yükselmesi.
Hem TL mevduat oranı hem de Mart sonu getirilen TL dönüşüm oranı gayelerini tutturmaya çalışan bankacılık bölümü mevduat faizlerini üste çekerken gereksinim kredisinde ise ziyana uğramamak ve arzı düşürmek için gereksinim kredi faizlerini de yükseltti.
10 Mart öncesi özel ve yabancı mevduat bankalarında aylık yüzde 2,76, yıllık kolay faiz oranı olarak yüzde 33,12 düzeyinde olan muhtaçlık kredi faizleri, seçimin ikinci çeşidi öncesinde aylık yüzde 5 ve üzerine çıktı. Böylelikle yaklaşık 2,5 ayda gereksinim kredi faizi yıllık hesaplamada 26,5 puan birden fırladı.
Mayıs’ta 12 puan birden yükseldi
Seçimlerin birinci çeşidinin kazananı olmadan geride kalması ve seçim belirsizliğinin devam etmesi nedeniyle 14 Mayıs sonrasında gereksinim kredi faizleri daha süratli yükseldi.
İkinci cinsin yapılacağı 28 Mayıs öncesinde de yükseliş devam etti. 14 Mayıs öncesi özel ve yabancı mevduat bankaları, ortalama aylık yüzde 3,99 yıllık kolay faiz olarak yüzde 47,88 düzeyinde muhtaçlık kredisi kullandırırken 15 Mayıs’ta bunu aylık yüzde 4,49’a, akabinde bu hafta başında da yüzde 4,99’a çıkardı.
Ancak kimi bankalarda bu oranlar yüzde 6’ya kadar yükseldi. Bu hesaplamaya nazaran Mayıs başından 22 Mayıs’a kadar muhtaçlık kredi faizinde 12 puan yükseliş yaşandı ve yıllık kolay faiz yüzde 59,88’e kadar ulaştı.
Yılbaşında ise şimdi muhtaçlık kredi faizlerinde menkul değer uygulaması yokken özel ve yabancı mevduat bankaları, aylık yüzde 2,69 yıllık kolay faizde yüzde 32,28 düzeyinde muhtaçlık kredisi kullandırıyordu. 22 Mayıs haftası prestijiyle yüzde 59,88’e dayanan yıllık kolay faiz göz önüne alındığında yılbaşından bu yana gereksinim kredisi faizindeki artış 27,6 puan oldu.
Bankacılık kesimi kaynakları, TL mevduat faizindeki yükseliş nedeniyle net faiz gelirinin negatif olduğunu belirtirken gereksinim kredisi faizindeki artışın, bundan da kaynaklandığını kaydetti. Gereksinim kredi faizini bilançolarda çok badire yaratmayacak bir düzeye çekmenin, menkul değer zorunluluğuyla karşı karşıya kalınsa bile gerekli olduğunu lisana getiren bankacılık dalı kaynakları, kredi iştahının ise zati hayli düşük düzeylerde bulunduğuna da dikkat çekti.
Kamu bankalarında faiz daha düşük
Kamu mevduat bankalarında ise muhtaçlık kredi faizleri daha düşük oranlarda bulunuyor.
Bir kamu bankacılık kaynağı, ekseriyetle 70 bin lira altında kredi kullandırımı yaptıklarına dikkat çekerken faiz oranının ise yüzde 2’nin altında bulunduğuna işaret etti.
Bazı kamu mevduat bankalarında ise müşterilere tanımlanan muhtaçlık kredi limitleri düşürüldü.
Kamu mevduat bankalarında aylık yüzde 1,69-1,94 oranları, yıllık kolay faizde ise yüzde 20,28-23,28 ortasında gereksinim kredisi kullandırımı yapılıyor. Kamu mevduat bankaları 10 Mart sonrasında 70 bin TL altındaki büyüklükteki gereksinim kredi faizlerinde bir değişim yapmadı. Kamu mevduat bankası kesimi kaynakları, bilhassa seçim öncesinde faiz oranlarında bir yükseliş yaşanmasını beklemediğini vurguladı.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
