Investing.com – 1980’lerin başında, Fed enflasyonla çaba için faiz oranlarını neredeyse %20’ye yükseltmek zorunda hissettiğinde finansa piyasalarının ne durumda olduğunu neredeyse hiç kimse hatırlayamaz ya da hatırlamak istemez. Ortadan 40 yıl geçtiği ve merkez bankaları her şeyi daha düzgün denetim altına almış göründüğü için, kimse iktisadın misal faiz oranlarıyla karşılaşacağını hayal edemiyor. Fakat ECB ve Fed mevcut tedbirlerle enflasyonu düşürmeyi başaramazsa kaçınılmaz olarak gerçekleşecek olan tam da budur.
Merkez bankaları için rol oynayan ve sorun haline gelen çok sayıda etkileyici faktör mevcut. Bu nedenle New York Fed yaklaşan resesyon mümkünlüğünü yüzde 70,8 olarak görüyor. Bruce Wilds’ın son makalesinde yazdığı üzere, bu kıymet 1982’den beri bu düzeyde görülmemişti.
Bloomberg Intelligence makro analisti Mike McGlone, “hayatımızın en makûs resesyonu” ile karşı karşıya olduğumuzu söyleyecek kadar ileri gidiyor.
Wilds da bu görüşü paylaşıyor, zira nedeni çok açık. Geçtiğimiz on yıllar boyunca Fed, ne vakit bir düzeltme kelam konusu olsa borsanın imdadına koştu. Daima yükselen fiyatların işaret ettiği kelamda büyüme gerçekte mevcut değil, zira borca dayalı ve sürdürülebilir değil.
Nasdaq, Dow Jones, S&P 500 ve DAX fiyatları sistemin ne kadar bozuk olduğunu gösteriyor. Kıymetli bir düşüş riski on yıllardır olduğundan daha yüksek olmasına karşın, tüm vakitlerin en yüksek düzeylerine çok yakın süreç görüyorlar.
Herkes merkez bankasının yeteneklerine güveniyor, fakat mevcut durumda ne kadar maharetsiz olduklarını zati gösterdiler. Enflasyondaki artışın kendisi mevcut şartlar altında harikulâde bir olay değildi. Fakat tasa verici olan, başlangıçta tüm merkez bankalarının yükselen fiyatların para siyaseti tedbirleri olmadan sakinleşeceğini varsaymış olması.
Bugün bildiğimiz üzere bu açık bir yanlış değerlendirmeydi.
Faiz oranları daha sonra süratle yükseltilmiş olsa da, enflasyon hâlâ yüzde 2 amacının çok üzerinde. Wilds, Fed ve ECB’nin mali piyasalar üzerinde tesiri olsa da, hiçbir formda onları denetim ettiklerinin söylenemeyeceğine işaret ediyor.
Bunu göz önünde bulundurarak, herkesin varlık fiyatları konusunda temkinli olması tavsiye ediliyor. Zira temelde bunlar umutlar, teşvikler, ucuz para, kaldıraç ve abartıya dayalı bir illüzyondan diğer bir şey değil.
Wilds, bunların hiçbirinin daima yokuş üst bir trend olmadığını yazıyor. Tersine, tarihe bakıldığında bunların ekseriyetle süratli bir formda sona eren ve ferdî yatırımcıları hazırlıksız yakalayan döngüler olduğu görülmekte.
Wilds, M2 para arzındaki düşüşten talep düşüşü çıkaran ve bunun da enflasyonu azaltacağını düşünen ekonomistlerin argümanlarını anlayamadığını belirtiyor. Ne de olsa M2, para piyasası fonları üzere kolaylıkla erişilebilen paraları içermiyor. Lakin faiz oranları ve getirilerdeki artışla birlikte patlama yaşayanlar tam da bunlardır.
Wilds’ın açıkladığı üzere, mevcut tedbirlerle enflasyonun amaca ulaşmadığı ortaya çıkarsa, işler sahiden rahatsız edici hale gelecektir.
Devlet tahvili piyasasında talep çökecek, zira bilhassa uzun vadeli menkul değerler kelam konusu olduğunda, yüksek enflasyon karşısında elde edilecek getiri kalmayacak. Bu sorun fakat merkez bankalarının yeni basılmış parayla tahvilleri satın almasıyla çözülebilir, bu da enflasyonu artırır ve daha yüksek faiz oranları gerektirir.
IEA, Çin’de LNG talebi arttıkça ve soğuk bir kış geldiğinde güç fiyatlarının yükseleceği konusunda şimdiden ikazda bulunuyor. Makus hava şartları nedeniyle eser kıtlığı yaşanırsa besin fiyatları yükselecektir. Buna ek olarak, ABD ve Çin ortasındaki jeopolitik durum ağırlaştıkça arz kesintileri de daima bir tehdit oluşturuyor. Wilds sonuç olarak şu tabirleri kullanıyor:
