Büyük bir Charlie Chaplin hayranı olan Jacques Tati, Şarlo’dan esinlenerek ana karakterine Bay Hulot ismini verdi. Bay Hulot, şapkası, piposu, şemsiyesi, pardesüsüyle birlikte sinema tarihinde Şarlo, Buster Keaton üzere ünlü karakterlerden birine dönüştü. Chaplin’in çağdaş dünya eleştirisi, alaycı öfkesi Tati’nin sinemalarında de vardır. Tati sinemalarını Fransa’nın en büyük gelişme devrinde ulu otuzlarda (trente glorieuses) gerçekleştirdi. ABD’nin savaş sonrası Avrupa’ya yaptığı Marshall yardımıyla Fransa’nın iktisadı süratle gelişti, toplumun hayat standartları yükseldi. Köylerden, kasabalardan kentlere iç göç arttı, mimari ve ekonomik teşebbüsler kentlerde iş merkezlerinin, dev binaların kurulmasını sağladı. Eski Fransa’nın sempatik kasabaları, klâsik aileleri yok olmadı lakin yeni Fransa otoyollarla, dev binalarla doldu. Klasik toplum çağdaş topluma dönüştü, yeni orta sınıf konforlu apartman dairelerine taşındı, tüketim kültürü yeni memnunluk ideolojisini getirdi. Tati, savaş sonrası Fransa’nın ABD tarafından Amerikanlaştırılmasına karşı reaksiyon gösterdi.
ULTRA ÇAĞDAŞ PARİS
Oyun Vakti’ni (1947) Fransız Yeni Dalga Akımı’nın öncüsü François Truffaut öteki bir gezegenden gelen üretim olarak tanımladı. Ultra çağdaş Paris’te geçen hikaye çağdaş ömrün insanlığı duyarsızlaştırmasına karşı yapılan komik, gerçeküstü, hicivsel bir tenkit. Diyalog azdır, mırıldanmalar, muhakkak bilinmeyen konuşmalar işitilir. 70 mm format derinlik katar, sesler ve efektler manzarayı güçlendirir, hem önde hem de art fonda daima komik bir şeyler oluverir. Fransız sinemasının en kıymetli üretiminin çekimi 3 yıl sürdü. Jacques Tati tam bir mükemmeliyetçiydi, her oyuncuya, her figürana yapacağı hareketleri gösterirdi.
Yönetmen Oyun Vakti’ne servetini, sıhhatini, dehasını yatırdı. Kurgu 9 ay sürdü. Tati kendi hariç hiçbir vakit ünlü oyuncularla çalışmadı. Sıkıntılar, bütçe aşımı, gecikmeler sinemacının iflasına neden oldu ne yazık ki.
GERÇEKÇİ KOMEDİ
Oscar ödüllü Amcam (1957) direktörün birinci renkli sinemasıydı. Plastik fabrikasının sahibi Bay Arpel, karısı Bayan Arpel, çocukları Gérard, köpekleri Diki, Bayan Arpel’in kardeşi Bay Hulot, mahallenin yaramaz çocukları, sokak köpekleri, Saint Maur halkı, pazaryeri. Bayan Arpel ultra çağdaş konutunda, en çağdaş teknolojik aletleri kullanmaktan çok şaddır. Meskene yabancı biri geldiğinde bahçesindeki berbat balık heykelinin fıskiyesini açar. Bay Hulot yeğeni Gérard ile çok uygun anlaşır, onu bisikletiyle kentin canlı, renkli, cıvıl cıvıl, güç dolu semtlerine götürür. Arpel’lerin bahçelerindeki parti, çocukların bahse girme sahneleri çok eğlencelidir. Tati tıpkı anda birden çok espri yaparak bunları etrafla, yerle bütünleştirir. Esprilerinde burlesk sistemleri yer alır. “Komedinin gerçekçi olmasını isterim. Herkes bir formda güler, espri bizi sarar” demişti Tati.
YAZ TATİLİ KARGAŞASI
Bay Hulot’nun Tatili (1953) ile direktör memleketler arası beğeni kazandı. Kendi alter egosunu yansıttığı siyah-beyaz güldürü olaylar, tesadüfler, maharetsiz ufak kazalarla doludur. İnsanın mantıksızlığını ele alır, orta sınıf Fransızlar karmaşa içinde tatil yaparlar. Birebir kadraj içerisinde çok sayıda olay gerçekleşir. Bay Hulot tekrar kendi bildiğini okur.
