Türkiye’de ikinci basamak emeklilik sisteminin getirilmesi ve buna kıdem tazminatının da dahil edilmesi istikametindeki tartışma yine başladı. Orta Vadeli Programda 2024 son çeyreğinde mecburî ikinci basamak emeklilik sigortasının başlayacağının açıklanmasının akabinde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın, bu sisteme kıdem tazminatı fonunun da eklenmesine sıcak bakacaklarını belirtmesine, personel kanadı geçmişe kıyasla daha yumuşak bir açıklama yaptı. Patron kanadı ise ek prim yükü oluşturulmadan bir tahlil bulunması, hatta kıdem tazminatının bir yıla bir ay olan mühletinin kısaltılmasını talep ediyor.
Hükümet, kıdem tazminatının da dahil olacağı biçimde yeni bir emeklilik sistemi ve buna bağlı fon oluşumunu denemeye hazırlanıyor. Bu mevzudaki çalışmalar 2007’de başlamış ve kimi denemelere karşın bilhassa personel bölümünün reaksiyonları nedeniyle rafa kalkmıştı.
Özellikle kıdem tazminatının fon biriktirmeye dayalı bir sisteme dönüşmesi tarafında birtakım gayeler konsa da resmi bir düzenleme taslağı ya da müzakere hiçbir vakit ortaya çıkmadı. İkinci basamak emeklilik için ise 2020’de bir taslak hazırlanmış fakat tekrar resmi olmadan basın aracılığıyla tartıştırılmıştı. O periyotta çalışmanın isminin “tamamlayıcı emeklilik sistemi” olduğu belirtilmişti.
Tamamlayıcı sigortada “zorunlu katılım” sorunu
Orta Vadeli Programa tamamlayıcı emeklilik sistemine yönelik husus eklenmesinin akabinde bahis bir kere daha gündeme geldi. Sisteme yönelik çeşitli ögeler lisana getirilse de ana öge olarak fon biriktirmeye dayalı, mecburî iştirakli bir yapı öngörülüyor. Zarurî iştirak olduğu için yeni işe girecek herkes yanında, hala çalışmakta olanların da bu sisteme dahil olması gerekecek. Sisteme kıdem tazminatının da dahil edilmesi halinde, hala çalışanların haklarının nasıl korunacağı yanında, prim yükünün ne olacağının da çözülmesi gerekecek.
Tartışmanın başlamasının akabinde TÜRK-İŞ idare şurası bir açıklama yaparak kıdem tazminatı tartışmasının personelde tasa yarattığını belirtti. Açıklamada, ana maksadın fon biriktirme olduğu belirtilerek kıdem tazminatı hakkını aşındıracak her türlü düzenlemeye karşı oldukları belirtildi. Buna karşılık açıklamanın genel tonunun evvelki açıklamalara kıyasla yumuşak olması dikkat çekti. TÜRK-İŞ’in kıdem tazminatının hak kaybı olacak formda değiştirilmesi halinde genel grev daveti yapacağına dair genel konsey kararı bulunuyor.
“1 yıla 1 ay” personelin kırmızı çizgisi
İşçi konfederasyonlarından TÜRK-İŞ ve DİSK, kıdem tazminatının değiştirilmesine yönelik düzenlemelere karşı olduklarını daha evvel açıkladı. HAK-İŞ ise rastgele bir kazanılmış hak kaybı ve “1 yıl için 1 aylık” fiyatın geriletmesi olmadan, emekçinin mevcut kazanımlarını koruyacak halde bir düzenlemeyi müzakere edebileceğini açıklamıştı.
İşveren tarafı ise bilhassa yargı öncesi uzlaştırma düzenlemesinin çıkmasının akabinde 1 yıl için 30 güne karşılık gelecek bir prim yükünün fazla olacağını belirterek düzenlemeye karşı çıkıyor. Resmi olarak dillendirilmese de kıdem tazminatı tıpkı vakitte işyerinde kalış nedenlerinden biri olması nedeniyle de ehemmiyet taşıyor.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
