Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Bağlantı Fakültesi akademisyenlerinden Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Özbek, TÜBİTAK tarafından doktora sonrası araştırma bursuyla desteklenen projesi kapsamında University of California’da konuk araştırmacı olarak misyon yapıyor. Klasik Türk kültürünü farklı bir kültür üzerinden anlatabilmeyi deneyimlemek gayesiyle Amerika Birleşik Devletleri’ne giden Dr. Öğretim Üyesi Özbek’in projesi; bilim, teknoloji ve sanatı bir ortaya getiriyor.
Projenin çıkış noktasını Amerika’ya ilişkin bir anlatının Klâsik Türk Tiyatrosuna dair anlatı biçimleri ekseninde oyunlaştırılması oluşturuyor. Görüntü kayıt altına alınan bu performans, daha sonra çevrimiçi olarak Amerikalı izleyici ile buluşturuluyor. Yüz söz tahlili gerçekleştiren bir yazılım aracılığı ile de Amerikalı izleyicinin bu görüntü performansa verdiği duygusal reaksiyonları ölçümlemek mümkün oluyor. Projede anlatının hangi evresinde nasıl bir tepki gerçekleştiği, izleyicinin dikkatini performansın hangi alanlarında ağırlaştırdığı üzere temel sorulara karşılık aranmaya çalışılıyor.
“AMACIM; KENDİ COĞRAFYAMIZDAN BİR PAHASI, DİĞER COĞRAFYADA TANITMAK”
Projenin California başta olmak üzere ABD’de yankı uyandırmasıyla ilgili Özbek şunları söylüyor: “Bir sefer şayet uğraşlarınız, kendi coğrafyanızdan bir pahası, bir diğer coğrafyada tanıtabilmek ve kültürleri ortak bir paydada buluşturabilmek üzere genel bir hedef dahilindeyse karşılık bulma ihtimalinin olmayacağı bir kara kesimi yoktur diye düşünüyorum. Şayet hakikat adımları atabilirseniz, karşılığı da kesinlikle tıpkı ölçüde, gerçek olarak size dönüyor.”
“KÜLTÜR PAYLAŞILDIĞI SURECE MANA KAZANAN BİR OLGU”
Projenin akademisyenler ve öğrenciler tarafından büyük bir heyecanla karşılandığının altını çizen Özbek, “University of California, Irvine International Office bünyesinde gerçekleştirilen bir Ortadoğu etkinliğinde klasik gölge oyunu Karagöz tasvirlerini akademisyen ve öğrencilerle buluşturarak gölge oyunu tarihinden ve Karagöz oyunlarındaki tasvirlerin tip özelliklerinden bahsettiğim bir söyleşi gerçekleştirdik. University of California’daki karma kültür yapısının diğer bir kültüre gösterdiği ilgiyi iştirak sağlayan akademisyen ve öğrencilerin gözlerinde görebiliyorsunuz ve bu gerçek bir iş yaptığınızın göstergesi oluyor. Bir diğer paylaşım ise Anatolian Arts Institute bünyesinde gerçekleşti. University of Berkeley – Center for Middle Eastern Studies’ın sponsorluğunda Klasik Anadolu Gölge Tiyatrosu ve Karagöz başlıklı bir çalıştayda da konuk konuşmacı olarak bulundum. Kültür paylaşıldığı surece mana kazanan bir olgu ve akademik manada bu türlü bir misyonu gerçekleştirmiş olmak da gurur verici benim için” diyor.
Günümüzde teknolojiyle çevrelenmiş bir hayat yaşadığımızı belirten Dr. Öğretim Üyesi Özbek, sahne sanatlarının hem klasik hem de teknolojik imkânlar dâhilinde yenilenmesini önemsediğini ve her iki tarafı tümden reddetmek yerine var olan ile ilgimizi nasıl biçimlendirebileceğimiz üzerine sorular sorulması gerektiğini kıymetli bulduğunu tabir ediyor.
“KATI BİR SANATSAL YAHUT AKADEMİK AKIL İLE DE KARŞILAŞABİLİYORSUNUZ”
Projesinin teknoloji ile aracılanmış bir klasiğin nasıl kurgulanabileceğini düşünmesiyle ortaya çıktığını belirten Dr. Öğretim Üyesi Özbek, “Türkiye’de natürel ki karşı tenkitler de alıyorsunuz. Örneğin katı bir sanatsal yahut akademik akıl ile de karşılaşabiliyorsunuz. Şu yargılara varılabiliyor: ‘Öyle olmaz!’, ‘Shakespeare bu türlü sahnelenemez!’ yahut ‘Tiyatro teknolojiden bağımsız olmalıdır!’ üzere dayanaksız bir özgüvene sahip karşı çıkışlarla yüz yüze kalabiliyorsunuz ülkemizde. Hâlbuki dünya daima şu soruyu soruyor: ‘Başka türlü nasıl olabilir?’ Kalıplarla konuşmak yerine, dengeli ve esnek bir ihtimaller bütününü düşünmemiz gerekiyor sanat ve akademi için. Evvelki jenerasyonlardan öğrendiklerinizin üzerine öbür şeyler katamadığınız sürece değişime karşı çıkmış oluyorsunuz ancak bu diyalektiğe aykırı bir durum. Zira her şey kesinlikle değişir. Bu daima bu türlü oldu. ” biçiminde konuşuyor.
MEHMET ÖZBEK KİMDİR?
Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Sahne Sanatları kısmında oyunculuk eğitiminden ve hem oyunculuk hem de akademik manada yurtdışı tecrübelerinden sonra İstanbul Üniversitesi İrtibat Fakültesi Radyo Televizyon ve Sinema kısmında doktora eğitimini tamamlayan Mehmet Özbek, şu anda akademik çalışmalarına konuk araştırmacı olarak University of California’da devam ediyor. Özbek; tiyatro kuramı ve oyunculuk, sahne sanatları ve teknoloji birlikteliği, sinema, medya ve kültür üzerine çalışmalar gerçekleştiriyor.
