Investing.com – Bu yazı dizimizde kripto para piyasaları hakkında genel bilgilere yer vereceğiz. Bunun yanında temel ve teknik tahlil tekniklerinden de bahsederek bir strateji geliştirme ve süreç planı yapma üzerinde duracağız.
Kripto paralarla ticaret yapmak yüksek oranda risk içeren bir faaliyettir. Bu dal, klasik alandaki risklerin yanında dala özel risklere de sahiptir. Bu yüzden kripto para yatırımı ya da ticareti yapmadan evvel içerdiği riskleri anlamak ve kaybetmeyi göze aldığınız ölçüde ticaret yapmak birinci kuraldır denebilir. Kripto sanayisi, yüksek riskli bir piyasa olmasının yanında muazzam karların da elde edilebileceği bir bölüm olduğu için birçok yatırımcının ilgisini çekmektedir.
Bu yüzden kripto para ticaretini profesyonel bir iş olarak görmek, teknik ve temel tahlil yollarını öğrenmek, makul bir strateji geliştirip bu stratejiye sadık kalmak, para idaresini disiplinli halde yapmak ve her şeyden kıymetlisi son derece gerilimli olan bu dalda sağlam bir psikolojiye sahip olmak gereken özelliklerden biridir. Son olarak saydığımız sağlam bir trader psikolojisine sahip olmadan kripto piyasalarında süreç yapmak öteki özellikleri edinseniz dahi verimli kullanmanıza mani olabilir. Bu yüzden ferdî yatırımcı, 7 gün 24 saat çalışan, yüksek fiyat oynaklığına sahip ve rüzgarın süratli biçimde istikamet değiştirdiği kripto para piyasalarında ticaret yapacak psikolojiye sahip olup olmadığını anlamalıdır.
Kripto piyasasına giriş
Kripto para süreçlerine başlamadan evvel piyasada kullanılan tabirlere aşina olmak gerekir. Birçok terim emsal bir piyasa olan forex piyasasında kullanıldığı üzere kripto piyasasına mahsus tabirler de bulunmaktadır. Bu yazı dizimizde bu tabirleri kolay formda anlatmaya çalışacağız.
Kripto para piyasası nedir? Nasıl işler?
Kripto para piyasası, rastgele bir merkezi otoriteye bağlı olmayan, bir bilgisayar ağı üzerinde çalışan ve muhakkak gayelerle ihraç edilmiş kripto para ünitelerinin birbirleriyle ya da prestiji para üniteleriyle takas edildiği bir pazar yeridir. Son datalar, piyasada 24 binin üzerinde kripto varlık olduğunu gösteriyor. Kripto para ihracı, kolay bir sistemle gerçekleşebildiği için bu varlıkların büyük çoğunluğu düşük sermayeli ferdî uğraşla oluşturulan varlıklardır. Muhakkak likiditeye ulaşarak ticaret yapacak düzeye yükselen kripto para sayısı ise bu sayının çok altındadır.
Kripto piyasasının en değerli ögelerinden biri olan kripto para borsaları, merkezi ve merkezsiz borsalar olarak ikiye ayrılır.
Merkezi kripto para borsaları, bir şirket tarafından yönetilir ve yatırımcıların kripto para ticaretine aracılık ederler. Bu bağlamda kullanıcılar, varlıklarını merkezi borsanın bünyesinde altında saklar. Merkezsiz kripto para borsaları ise merkezi borsalardaki alım satım faaliyetlerine misal formda çalışırken buradaki en büyük fark kullanıcıların varlıklarını kendi nezaretinde tutmasıdır. Yani kullanıcılar harici kripto para cüzdanlarını kullanarak merkezsiz kripto borsalarına bağlanır ve o biçimde süreç yaparlar.
Kripto para piyasası nasıl çalışır?
Kripto para alım satımı yapmak için birinci olarak bir kripto para borsasında hesap açmak ya da merkezsiz kripto para borsasında süreç yapılacaksa o platformu destekleyen bir harici cüzdan edinmek gerekir.
Kripto borsaları, kripto paralar ortasında ya da kripto para ünitesi ile dolar, euro vb. üzere prestiji para üniteleriyle alım satım süreçlerinin yapıldığı platformlardır. Merkezi borsalarda alım satım yapmak için hesap açtıktan sonra birçok kripto borsası süreçlere devam etmesi noktasında bir banka hesabı açar üzere kimliğinizi doğrulamanızı ister. Buna KYC (Know Your Customer) süreci denir. Bu noktada borsa platformu sizden kimlik, ikametgah vb. üzere şahsî bilgilerinizi talep edeceğinden kayıt olunan borsanın ne kadar inançlı olup olmadığını anlamak son derece değerlidir. Kripto dalı şimdi yasal boşluklara sahip olduğundan birçok açıdan riskler içerir. Bu riskler ortasında kimlik bilgilerinizin berbat niyetli bireyler tarafından kullanılması, platformdaki varlıklarınızın kullanılması ve kaybı üzere olumusuzluklar bulunur. Bu yüzden yüksek süreç hacmine sahip, kesimde uzun yıllardır faaliyet gösteren ve siber taarruzlara karşı üst seviye güvenlik önlemlerine sahip borsaları tercih etmek bu riskleri minimum seviyeye indirmek için değerlidir.
Hesap açılıp KYC sürecini tamamladıktan sonra hesabınıza banka havalesi, kredi kartı yahut 3. taraf hizmetleri kullanarak prestiji para yatırarak kripto ticaretine başlayabilirsiniz.
Kripto para alım satımı yaparken kolay halde ilgili para ünitesinin arz ve talebine nazaran oluşan ve daima olarak değişen piyasa fiyatı ya da almak istediğiniz fiyat üzerinden buyruk girerek ticareti gerçekleştirebilirsiniz. Buyruk çeşitlerinin ayrıntıları ve kripto para ticaretine ait temel tabirler için hazırladığımız içeriğe göz atabilirsiniz.
Kripto para piyasası türleri
Kripto para platformlarında ticaret için sık kullanılan iki formül bulunur. Bunlar biri spot piyasalar olurken öteki vadeli piyasalardır.
Spot piyasa, rastgele bir kripto para ünitesinin anlık fiyatıyla yapılan süreçleri kapsar. Vadeli kripto para piyasaları periyodik ve süresiz vadeli süreçler olarak ikiye ayrılır ve ferdi yatırımcıların daha sık kullandığı piyasa, süresiz vadeli süreç piyasalarıdır. Bu piyasada temelde yatırımcılar, sona erme tarihi olmayan bir kripto durumunu satın alırlar ve durum tasfiye olmadığı sürece bunu sonsuza kadar taşıyabilirler, lakin buradaki handikap fonlama oranından ötürü durumun büyüklüğüne nazaran bir kesinti olabilme durumudur. Kısa vadede bu kesinti oranı taşınan konumun büyüklüğüne nazaran ihmal edilebilir fiyatta olabilir. Mühlet uzadıkça ise fonlama maliyeti değerli ölçülere ulaşabilir.
Bunun yanında taşınan konumun alış (long) yahut satış (short) olması durumu ve piyasa kaidelerine nazaran fonlama durumu, piyasanın bilakis taşınan durumlara bir gelir olarak yansıyabilir. Lakin bu birçok vakit piyasanın bilakis açılan bir süreçte durum ziyanının yanında çok düşük bir ölçü olarak kalır.
Genel manada bakıldığında vadeli kripto süreçleri, mantık olarak spot piyasa süreçlerine benzeri. Bu noktada en kıymetli fark, yatırımcıların elinde bulundukları varlıklardan daha büyük bir süreç açmalarına yarayan kaldıraçtır.
Kripto vadeli süreçlerinde kaldıraç nedir? Hangi riskleri içerir?
Yatırımcı, kaldıraç kullanarak ana paradan daha yüksek meblağlarda sürece girebilir. Bu, yüksek çıkar imkanı sağlarken tıpkı oranda kayıp riskini beraberinde getirir. Örneğin BTC/USDT paritesinde 10x kaldıraçlı bir süreç açarak 100 dolar ile 1000 dolarlık yatırım yapabilirsiniz. Bu durumda paritenin %5 yükselmesi çıkarınızın 1000 dolar üzerinde hesaplandığında 50 dolar kâra ulaştığını görebilirsiniz. Bu ana paranızın %50’si oranında bir yatırım getirisi (ROI) elde ettiğiniz manasına gelir. Lakin öbür yandan BTC/USDT, açtığınız durum fiyatından %10 düşerse bu 1000 dolarlık durumda 100 dolar ziyan yazılması manasına gelir ve bu ölçü ana paranıza denk geldiğinden konumunuz tasfiye olur. Bunu önlemek için kullandığınız borsa durum tasfiye ölçüsüne yaklaşırken sizi teminat ekleme (Margin Call) konusunda uyarır.
Burada iki seçeneğiniz bulunur. Ya konumun teminat ölçüsünü artırırsınız ya da örnekteki üzere BTC fiyatı sürece girdiğiniz fiyattan %10 geri gelirse posizyonunuz otomatik olarak kapanır.
Bu yüzden kripto para piyasalarında bilhassa vadeli süreç piyasalarında yatırım yaparken kabul edebileceğiniz oranlarda kaldıraç kullanmak, konuma girmeden evvel “stop loss” olarak tabir edilen ziyan durdurma düzeylerini ve “take profit” olarak bilinen kâr alma noktalarını tespit etmek kıymetlidir. Böylelikle riskinizi kısıtlarken makul oranlarda kâr elde etme olasılığınız yükselir. Ziyan durdurma ve kâr alma noktalarını başarılı biçimde tespit etmek ise teknik tahlil bilgisi, strateji idaresi ve trader psikolojisine sahip olmakla yakından alakalıdır. Aksi durumda kripto para grafiğinde dalgalı düzeylerin içinde bulunduğu alana başka bir tabirle trafiğin içine stop loss koymak konumun ziyanına kapandıktan sonra gayenize ulaşması üzere bir durum oluşturabilir. Birebir halde kâr al amacının de yakın tutulması daha fazla yarar elde edecekken daha azıyla yetinmesine neden olur.
Tüm bu hesaplamalar yatırım yaptığınız ölçü, belirlediğiniz yatırım stratejisi, kullandığınız teknik göstergeler ve hatta çalıştığınız vakit grafiğiyle yakından bağlıdır. Bu pencereden bakıldığında düşükten al yüksekten sat ya da short durumlarında yüksekten sürece girip düşükten çıkma üzere kolay bir süreç daha karmaşık bir hâl almaya başlar.
Bunun yanında bir sürece girdiğinizde yalnızsınızdır ve bu an trader için en dikkatli olması gereken vakittir. Burada süreç stratejisini yönetmek iki kat daha kıymetli hale gelir. Duruma girmeden evvel giriş noktasını, stop loss ve kâr al noktasını kabul edebileceğiniz oranlarda belirlemek süreçten kar elde etme olasılığınızı artırır. Lakin sürece girdikten sonra strateji değiştirmek birden fazla vakit istenmeyen sonuçlara neden olabilir. Örneğin ziyan eden konuma fon ekleyerek konumunu ziyanına taşımak ya da kâr almanız gereken noktada iştahınızı artırarak almamak genelilikle olumsuz sonuçlanır ve sürdürülebilir değildir.
Bu yüzden profesyonel yatırımcılar, kripto ticaretinde bir strateji belirler ve hudutlarını aşmayarak bu piyasadan istikrarlı formda yarar elde etme çabasındadır.
Bu kısmı özetleyecek olursak yatırımcı, birinci olarak kendi risk profilini belirlemeli daha sonra kripto ticareti konusunda gereğince bilgi sahibi olduğuna inandıktan sonra yatırım için belli bir strateji belirlemelidir. Bu işin güç kısımlarından birini oluştururken ziyan eden stratejilerde ısrarlı olmamak ve kar elde edilen stratejiyi bulana kadar sabretmek gerekir. Bu meşakkatli ve yorucu bir süreçtir, lakin kripto ticaretinde kar oranını artırmak için olmazsa olmaz bir basamaktır.
Yazı dizimizin bir sonraki kısmında piyasada teknik tahlil yapılırken sık kullanılan indikatör ve grafik desenlerinden bahsedeceğiz.
