Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi, Acil Tıp Uzmanı Doç. Dr. Yücel Yüzbaşıoğlu, sıcak çarpmasının belirtilerini ve sıcak çarpması halinde alınması gereken tedbirleri AA muhabirine anlattı.
Türkiye’de hava sıcaklıklarının artmasıyla, sıcaklıkla bağlı hastalıklarda artış gözlemlediklerini tabir eden Yüzbaşıoğlu, çok sıcağa maruz kalmaya halk ortasında “sıcak ya da güneş çarpması” isminin verildiğini, buna her bireyin dikkat etmesi gerektiğini söyledi.
Sıcaklıkla bağlı hastalık kümelerinin, isilikten komaya kadar değişen bir tablo içerdiğine işaret eden Yüzbaşıoğlu, bunların içinde “klasik sıcak çarpması” ile “eforla meydana gelen sıcak çarpması”nın en kıymetlileri olduğunu kaydetti.
Yüzbaşıoğlu, daima bir istikrar düzeneği bulunan bedenin, sıcaklığının 36-37,5 derece ortasında olması için gayret ettiğini lisana getiren Yüzbaşıoğlu, “Kimi vakit terlemeyle kimi vakit sıvı alımıyla, idrar çıkışıyla ve hücresel seviyeli düzeneklerle bu beden ısısı istikrarda tutulur. Lakin çevresel şartların değişmesiyle, yani havanın ısınması tıpkı vakitte nemin artmasıyla altta yatan hastalıklar, kullanılan ilaçlar üzere pek çok faktöre bağlı olarak ısı istikrarı bozulur. Bu ısı istikrarının bozulmasıyla birlikte yaş kümelerine ve fizikî aktiviteye bağlı olarak farklı hastalıklar gözlemlenir” diye konuştu.
HIRILTILI TENEFFÜSE YOL AÇABİLİYOR
Sıcak çarpmasında birtakım risk kümeleri bulunduğuna işaret eden Yüzbaşıoğlu, şunları kaydetti:
“Sıcak çarpmasında genelde bedende 40 derecenin üstünde ateş gözlemliyoruz. Sıcak çarpmasında birinci evvel, bitkinlik, halsizlik, susama hissi ön plana çıkar. Bedeni soğutacak sıvı kalmadığı için birden fazla vakit terleme kesilmiş, hatta idrar çıkışı azalmıştır. Baş ağrısı, bulantı, şuurun büsbütün bozulması, epilepsi durumları alarm düzeyidir. Tansiyonun düşmesi, çarpıntı, süratli hatta hırıltılı nefes alıp verme üzere değişen durumlar da kelam hususudur. Bu hastalık, genelde ileri yaşta kalp damar hastalığı, diyabet, böbrek yetmezliği üzere kronik hastalarda ölümlere yol açabiliyor. Sıcak çarpması hayatı tehdit etme potansiyeli çok yüksek bir hastalıktır.”
Yüzbaşıoğlu, klasik sıcak çarpmasından en çok etkilenen kümenin bakıma ve yardıma muhtaçlık duyanlar olduğunu aktardı.
GÜNEŞ ALTINDA ÇALIŞANLAR RİSK ALTINDA
Eforlu meydana gelen sıcak çarpmasında ise daha çok genç erişkinler ile sıcak alanlarda çalışmak zorunda olan meslek kümelerinin etkilendiğini söz eden Yüzbaşıoğlu, bu duruma en çok tarım ve inşaat personelleri ile sportmenlerin maruz kaldığını lisana getirdi.
Doç. Dr. Yücel Yüzbaşıoğlu, çok sıvı kaybının bedenin termoligasyon düzeneklerini bozduğunu belirterek, şu ikazlarda bulundu:
“Aynı vakitte bilhassa fizikî aktiviteyi daha da arttıracak ilaçların kullanımı kelam mevzusuysa bu şahıslar, ısı istikrarının ne kadar bozulduğunun farkına bile varamıyorlar. Güç verici içecekler ve besin destekleri, öğlen saatlerinde içildiğinde daha fazla efor sarf edilmesinden kaynaklı daha fazla sıvı kaybına yol açacaktır. Bilhassa yüksek sıcaklıklarda bu eserleri kullanıp efor sarf edilmemesini öneriyorum.
“BİLİNÇ KAPALIYSA AĞIZDAN SIVI VERİLMEMELİ”
Sıcak çarpmasında kişinin şuur durumuna nazaran müdahale edilmesi gerektiğini belirten Yüzbaşıoğlu, şuur kaybında sıhhat kuruluşlarından takviye alınması, sıhhat grupları gelene kadar hastanın bedeninin soğutulması gerektiğini bildirdi.
Yüzbaşıoğlu, “Bilinç kapalıysa ağızdan bir sıvı verilemez, koltuk altlarına buz petleri konulabilir. Kişinin kusma potansiyeli olduğundan koma konumuna almak gerekiyor.” dedi.
Bilincin açık olması halinde de yeniden bedenin soğutulması ve hastaya sıvı desteği verilmesi gerektiğini aktaran Yüzbaşıoğlu, “Hastanın kıyafetlerini çıkartarak soğuk suyla yıkamamız gerekiyor. Titreme semptomları ortaya çıktığında beden ısısının düşmeye başladığını anlayabilirsiniz. Sıvıyı sık ve az az içirmek gerekiyor.” ihtarını yaptı.
