Türkiye’de 28 Mayıs’ta yapılan Cumhurbaşkanlığı ikinci tıp seçimiyle Recep Tayyip Erdoğan‘ın 3. sefer cumhurbaşkanı seçilmesinin akabinde Türk Lirası adeta çöküşe geçti. Seçimin akabinde dolar kuru 19.94 düzeyinden bugün prestijiyle 25.72 düzeyine yükseldi ve TL’nin dolar karşısındaki bedel kaybı yüzde 30’a yaklaştı. Kapanışta ise dolar TL karşısında 25.07 düzeyinde konumlandı.
Türkiye’deki otomotive olan ilgi ise TL’deki kıymet kaybı ve sürecin devam edeceğine yönelik kaygılarla arttı. Ocak-mayıs 2022 devrinde 214 bin 148 araba satışının yapıldığı Türkiye’de 2023’ün tıpkı devrinde 340 bin 37 araba satışı yapıldı.
VERGİ DÜZENLEMERİ!
Gelinen son durumda ise 24 Kasım 2022’de yapılan matrah düzenlemesi ve elektrikli arabalardaki 3 Mart 2023’te yapılan vergi düzenlemesi sorgulanmaya başladı.
Cumhuriyet.com.tr olarak sıfır ve ikinci el araba pazarını mercek altına aldık. Daha evvel otomotiv bölümünde ikinci el sorumlusu olan ve şu an özel bir şirkette üst seviye yönetici olarak misyon alan Ersin Bakırdöğen sorularımızı yanıtladı. Ulaştığımız kimi araba üreticisi firmalar ise iktisattaki bu çalkantılı devirde sorularımıza karşılık vermek istemediklerini belirttiler.
24 Kasım 2022’de sıfır binek arabalarda matrah düzenlemesi yapıldı ve 1.600 cc ve altındaki araçlarda kademeli olarak yüzde 45, 50, 60, 70 ve 80 olmak üzere baz fiyatı üzerinden Özel Tüketim Vergisi alınacağı açıklandı. Lakin şu anda yüzde 45, 50 ve 60’lık dilimde rastgele bir araç bulunmazken 70’lik dilimde sadece birkaç model kaldı.
Bu durum neden oldu otomobil fiyatları neden bu formda ve bu kadar süratli arttı?
Son yıllarda pandemi ile gerçekleşen araçların fiyat değişimindeki bu sorunun en büyük nedeni alışılmış ki de tedarik kaynaklarının problemli olması üretimin sorunlu olması ve ülkemize gelen ya da ülkemizde yerli olarak üretilen arabaların mevcut arzı karşılayamaması.
Düzenleme işe yaradı mı tekrar matrahta bir değişiklik yapılmalı mı siz bu türlü bir değişiklik bekliyor musunuz?
Hükümetin aldığı ve uyguladığı kararlar elbette bir nebze piyasayı rahatlatıcı tedbirler olmaya en azından çalıştığı diyebiliriz lakin maalesef kurda yaşanan gelişmeler yapılan ÖTV matrahlarını muhakkak bir müddet sonra fonksiyonunu yitirmesine sebep oldu.
Bu artışlar ile ÖTV basamaklarının kullanılamaz hale gelmesi ikinci elde nasıl yorumlanabilir?
İkinci eldeki fiyatlamalar artık daha kolay yapılacak, marka ve modele bağlı fiyat aralıkları daha kısa bir bantta yer alacak diyebilir miyiz?
Burada ben farklı bir noktadan bahse yaklaşmak istiyorum. Ülkemiz 12 ay turist alan bir turizm ülkesi. Evvelce beri hususun takipçilerinin bileceği üzere ikinci el işi kiralamalardan dönen otomobiller üzerinde yapılırdı. Son kullanıcıları dışarıda tutuyorum hem üretimin hem döviz kurunun araba kesimini bu kadar vurmasının esas sebebi ülkemizde ikinci el araba pazarının büyük kısmını kiralama kesiminde kullanılan araçların oluşturmasıdır. Bu krizin başlamasıyla birlikte büyük filolara ve büyük şirketlere araç tedariği sağlanamamaya başladı. Bu araçlar birkaç yıllık kiralanma müddetlerinin akabinde ikinci olarak satılırdı. Artık ise filolardan ikinci el araba pazarına evvelki yıllara oranla çok daha az giriş yapılıyor. Yapılan fırsatçılıkların ya da stokçulukların öncesinde ikinci elde oluşan balonun asıl sebebi ise burada yatıyor. Şayet araç tedariğinin kâfi ölçüde sağlanması yapılır ise sonrasında büyük filolara ve şirketlere kâfi sayıda araç sağlanır ise son kullanıcı olarak tabir ettiğimiz perakende kullanıcıları yatırım olarak gördüğü ikinci el dalından çıkacaktır.
Elektrikli otomobillerde 1.250 bin TL altında ve 160 kWh altında olanlar yüzde 10 160kWh altında ve 1.250 üzerinde olanlardan yüzde 40
160 kWh üstü 1.350 bin altı yüzde 50
160 kWh üstü 1.350 bin üzerindekiler için yüzde 60 vergi alınıyor.
Burada da süratli bir fiyat artışı kelam konusu.
Matrah düzenlemesi üzerine burada hâlâ bir avantaj size nazaran var mı?
Elektrikli araba almak isteyenler için içinde bulunduğumuz sürecin uygun bir vakit aralığı olduğu kanaatinde misiniz?
Elektrikli araçlar üzerine düzenlenen matrah öbür fosil yakıtlı olanlara nazaran bizce hâlâ teşvik edici halde, fakat kullanıcıların aklında kimi sorular var, elektrikli araçların pil garantileri bittiği durumlarda kullanıcıya nasıl yansıyacak, kaza ve bakım durumları ne olacak, kasko fiyatları hâlâ bilmece, menzil sorunları nasıl çözülecek ve hükümetin başlattığı şarj istasyonları genişletme gayreti hâlâ yetersiz, matrahdan evvel bunların netliğe kavuşması gerekiyor.
Elektrikli araca ülkemizde olan talep Avrupa ile kıyaslanınca epey düşük bu geçtiğimiz günlerde yayımlanan raporlarda da ortaya çıktı. Sizce bunun nedeni nedir?
Özellikle şarj sorunu üzerine olduğunu düşünüyorum. Avrupa’daki pek çok kullanıcı aracını konutuna gittiğinde otoparkında ya da işyerine gittiğinde otoparkında şarj etme imkânını bulabiliyor. Türkiye’de ise bu durum kâfi süratte ilerleme kaydedemedi.
Elektrikli araba vergi düzenlemesi ile ilgili ne düşünüyorsunuz?
Tekrar bir düzenleme yapılmalı mı siz yapılmasını bekliyor musunuz?
Elektrikli arabalarda bilhassa petrolde dışa bağımlı olan ülkemizde günümüzün global ısınma problemini da gözardı etmeyecek halde lüks olanlarda değil lakin bilhassa şehiriçi kullanımında öne çıkan A ve B segmenti modellerde vergi teşviki yapılmasının uygun olacağını düşünüyorum. Ayrıyeten Çin’den gelen elektrikli arabalar üzerinden alınan yüzde 54 Gümrük Vergisi’nin bilhassa uygun fiyatlı modellerin de önünü kestiği için bundan vazgeçilmesi gerektiğini düşünüyorum.
