Leonardo Da Vinci’nin ortaya sunduğu ‘ağaçların büyüme’ prensibi yanlışlandı. Leonardo Da Vinci’nin 500 yıl evvel, ağaçlar hakkında yaptığı farklı müşahede, uzun bir müddettir araştırılıyordu. Ağaçların üniversal bir büyüme örüntüsü sergilediğini, ağacın gövdesi ile kollarının boyutu ortasında bir alaka olduğunu söyleyen Da Vinci’yi yanlışlayan bir makale yayımlandı.
DAHA EVVEL DE ÇELİŞKİLİ BULUNMUŞTU
Anatomi ve mekanik bilgisiyle sadece periyodunu değil günümüzdeki pek çok kişiyi de etkileyen ünlü ressam ve mucit, ağaçların nasıl büyüdüğünü de açıklamak istemişti. Leonardo, ağacın kısımları üst gerçek kıvrılıp bir ortaya getirilirse, elde edilen kollar ile ağacın gövdesi tıpkı kalınlıkta olacağını söylemişti.
PNAS’ta 18 Eylül’de yayımlanan yeni makale ağaçların karbon alımını hesaplamaya yönelik yeni model, büyük ağaçların neden kuraklığa daha hassas olabileceğini açıklıyor.
Araştırmacılar, yayımladıkları makalelerinde durumu şöyle açıklıyor: “Ağaçların pek çok biyolojik modeli, o vakitten bu yana, kuralın dengeli bir biçimde gerçekleştiğine dair çok az delil olmasına karşın, hem bitkilerin dış dallanma ağlarını hem de damar sistemlerini modellemek için Leonardo’nun kuralından ilham aldı. “
Öte yandan Da Vinci’nin ağaç kuralı teorisinin sorgulanması ya da günümüz ölçümlerine nazaran revize edilmesi birinci defa olmuyor. Daha geçen yıl araştırmacılar, kısımların genişliğinin ve uzunluğunun, tek başına kalınlıktan fazla ağaçların dallanma yapısını (hem ince hem de sağlam) daha âlâ yansıttığına dikkat çekmişti.
Prifysgol Bangor ve İsveç Tarım Bilimleri Üniversitesindeki bilim insanları, ağaçları yanlışsız bir formda temsil etmek için ‘bir ağacın tüm kısımlarının, yüksekliğinin ve gövde kalınlığının eşit olduğu’ prensibini ortaya atan Leonardo Da Vinci’nin bu fikrinin ağaçların iç yapılarını düzenleyen kurallarla çeliştiğini fark ettiler.
Leonardo’nun 500 yıl evvel öne sürdüğü ‘ağaçlar kuralı’nın kendi içinde çelişen tarafları var. Leonardo ağaçlardaki kolların daraldıkça ferdî kanal boyutlarının birebir oranda azalmasını ve yeniden de gövdenin hacminin artmasıyla suyu bir ağaç boyunca taşıyan damarların kanallarına da uygulanabileceğini söylüyordu. Bu kural da metabolik ölçeklendirme teorisinin bir kesimi olarak kabul görmüştü.
Bu kuralı ağaçların iç damar yapılarına uygulayan araştırmacılar durumun aslında tam da o denli olmadığı sonucuna ulaştı. Suyun ve besin hususlarının ağacın köklerinden yaprak uçlarına kadar verimli bir formda aktarılması için damar sisteminin hidrolik direncini sürdürmesi gerekiyor. Lakin kelam konusu durumda bu geçerli değil.
Sıvıların ağaç köklerinden yaprak uçlarına kadar problemsiz bir halde gitmesi gerekiyor. Bunun için bir ağacın damar kanallarının hidrolik direncini devam ettirecek biçimde belli bir boyutu muhafazası lazım. Bu nedenle, bitki uç kısımlarına ulaştıkça hacminin azalması gerekiyor, bu da etraftaki bitki kütlesine oranla daha yüksek kılcal damar oranına neden oluyor.
Bangor Üniversitesinden Prof. Dr. Ruben Valbuena’a göreyse Leonardo’nun teorisi mikro seviyede geçerliliğini yitiriyor; “Da Vinci’nin amaçladığı üzere bu buluş sanatkarlar için kusursuz bir ipucu olsa da Leonardo’nun ağaçlar kuralı mikro seviyede geçerli değildir.”
Aynı çalışmada doktara çalışması yapan ve makalenin ortak müellifi Stuart Sopp da emellerini açıklıyor:
“Amaçlarımızdan biri, ormanlardaki ağaç biyokütlesini ve karbonu varsayım etmek için kullanılabilecek bir oran üretmekti. Bu yeni oran, ağaçların global olarak yakaladığı korbonun hesaplanmasına yardımcı olacak.”
Araştırmacıların yaptığı sayısal süreçler yoluyla niceliğe dönüştürme ve metabolik ölçeklendirme teorisi daha da güzelleştikçe bitki sistemlerinin bir bütün olarak anlaşılmasının önü de açılacak. Çalışmalar ilerleyen periyotta büyük ağaçların neden kuraklığa daha hassas olduğunu ve iklim değişikliğine karşı neden daha savunmasız olabileceğini de açıklayabilir.
