AA’nın iklim değişikliği kaynaklı çok hava olayları sonucu yaşanan iklim göçlerine ait hazırladığı evrak haberinin birinci kısmında dünya genelinde iklim göçünün en fazla yaşandığı bölgeler, nedenleri ve geleceğe yönelik iklim göçü projeksiyonları ele alındı.
İklim değişikliği ve artan global sıcaklıklar dünyanın pek çok bölgesinde çeşitli doğal afetlerin yaşanmasına yol açıyor. Afetler ve çok hava olaylarının yıkıcı sonuçları ise insanları daha inançlı bölgelere göç etmeye zorluyor.
Birleşmiş Milletlere (BM) bağlı Memleketler arası Göç Örgütü tarafından 2022’de yayımlanan “İklim Değişikliği ve Gelecekteki İnsan Hareketliliği” raporuna nazaran son 10 yıllık devirde, dünyada, yılda ortalama 21,6 milyon kişi iklim değişikliği kaynaklı problemler nedeniyle ülkeleri içinde göç etmek zorunda kaldı.
İklim değişikliğinin oluşturduğu risklerin, dünyanın her noktasında arttığı belirtilen raporda önümüzdeki 10 yılda 1 milyar insanın deniz düzeyinin yükselmesi, sel, kuraklık, çok sıcaklıklar, besin güvenliği üzere sıkıntılarla yüzleşmesinin beklendiği tabir edildi.
Rapora nazaran 2012 ve 2021 yılları ortasında iklim değişikliği kaynaklı hava olayları nedeniyle insan hareketliliğinin en ağır olduğu bölgeler sırasıyla; Doğu Asya ve Pasifik, Güneydoğu Asya, Sahra Altı Afrika ülkeleri, Güney ve Kuzey Amerika, Ortadoğu ve Kuzey Afrika, Avrupa ve Orta Asya olarak kayda geçti.
Ülke İçinde Yerinden Edilme İzleme Merkezinin (IDMC) bilgilerinin de paylaşıldığı raporda, Doğu Asya ve Pasifik ülkelerinde 10 milyondan, Güneydoğu Asya’da ise 8 milyondan fazla kişinin fırtına ve sel felaketleriyle; Sahra Altı Afrika ülkelerinde 2 milyondan fazla kişinin sel, fırtına ve kuraklıkla; Güney ve Kuzey Amerika’da yaklaşık 2 milyon kişinin sel, fırtına ve orman yangınlarıyla; Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da ise 2 milyona yakın kişinin sel felaketiyle gayret ettiği bilgisi paylaşıldı.
Raporda iklim krizi sebebiyle en az insan hareketliliğinin Avrupa ve Orta Asya’da yaşandığına işaret edilerek, bu bölgelerde dahi 2 milyona yakın kişinin sel felaketiyle uğraş ettiğine dikkat çekildi.
İYİMSER VE KARAMSAR SENARYOLAR
Küresel ısınmanın ulaşabileceği dereceler ile nüfusun büyüme suratına bağlı olarak sayıların değişebileceğinin altı çizilen raporda, 2050’ye kadar 44 milyon ile 113 milyon ortasında kişinin ülkeleri içinde göç etmelerinin beklendiği kaydedildi. Raporda, iklim değişikliğinin daha şiddetli yaşandığı karamsar bir senaryoya nazaran ise bu sayının 125 milyon ile 216 milyon ortasında bir noktaya ulaşabileceği ihtarında bulunuldu.
Çalışmada 2050 yılına kadar en çok insan hareketliliğinin yaşanacağı bölgeler ise sırasıyla Sahra Altı Afrika ülkeleri, Doğu Asya Pasifik bölgesi, Güney Asya, Kuzey Asya, Latin Amerika ve Avrupa ile Orta Asya bölgeleri olarak gösterildi.
Rapora nazaran Doğu Afrika kıyılarında deniz düzeyinin yükselmesi ve buna bağlı yaşanabilecek sel felaketleri nedeniyle 2020 ile 2050 yılları ortasında 750 bin kişi, Bangladeş’te deniz düzeyinin 0,44 metre yükselmesi halinde 730 bin, 2 metre yükselmesi halinde ise 2,1 milyon kişi 2100 yılına kadar iklim göçmeni olabilir.
İKLİM GÖÇMENLERİNİ YER DEĞİŞTİRMEYE ZORLAYAN NEDENLER
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Melike Dedeoğlu, hayatlarını yahut ömür şartlarını olumsuz etkileyen iklim ve etraf olaylarından ötürü yaşadıkları bölgeleri süreksiz yahut kalıcı formda terk etmek zorunda kalan, bu sebeple ülkesi içinde yahut ülke dışına göç eden insanların, Memleketler arası Göç Örgütü tarafından “iklim göçmeni” olarak tanımlandığını söyledi.
İklim krizi ile çaba eden bireylerin göç nedenlerinin değişebildiğini anlatan Dedeoğlu, iklim değişikliği kaynaklı sel, su baskınları üzere yıkıcı felaketler sonrası insanların göç edebildiğini, tarımdaki üretkenliğin azalması, pak suya erişimin kalmaması, kuraklık ve sıcaklık üzere sebeplerle de iklim göçleri yaşanabildiğini kaydetti.
Küresel ısınmanın tesiriyle deniz sularındaki artışın toprak kayıplarına yol açtığını, bunun da zarurî göçleri beraberinde getirdiğini aktaran Dedeoğlu, “Doğal kaynakların kullanımı konusunda artan rekabet sonucunda ortaya çıkan kimi çatışmalar da iklim göçlerine sebep olabiliyor.” dedi.
İklim krizi kaynaklı göçlerin en çok Güney Doğu Asya ve Pasifik bölgesinde görüldüğünü hatırlatan Dedeoğlu şöyle devam etti:
“Bununla birlikte bu üzere göçler iklim krizi kaynaklı felaketler sonucu dünyanın pek çok yerinde görülebiliyor. Bu duruma, 2005 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde meydana gelen Katrina kasırgasını örnek verebiliriz. Bu kasırganın ABD tarihinin en büyük göç olaylarından birine neden olduğu belirtiliyor. 1,5 milyon insanın süreksiz, 300 bin kişinin daimi, 107 bin kişinin de yasa dışı göçmen olarak yer değiştirdiğini gördük.”
“ÜLKELER ORTASI GÖÇLER DAHA SIK YAŞANABİLİR”
Dedeoğlu, iklim göçlerinde insanların öncelikle kendi ülkeleri içindeki uygun bölgeleri tercih ettiğini, öte yandan iklim krizinin global tesirlerinin artmasıyla, ilerleyen vakitlerde ülkeler ortasındaki göçlerin daha sık yaşanabileceği değerlendirmesinde bulundu.
İklim göçmenlerinin memleketler arası alanda mülteci olarak kabul edilmemesinin haklar konusunda meçhul süreçler yaratabildiğine değinen Dedeoğlu, şunları söyledi:
“Yaşanmış örnekler var. 2013 yılında Kiribati’den Yeni Zelanda’ya iklim krizi kaynaklı bir mültecilik başvurusu oluyor. Lakin Yeni Zelanda hükümeti bu başvuruyu reddediyor. Cenevre Sözleşmesi’yle belirlenen bir mülteci tarifi var. İklim krizi sebebiyle yapılan göç ise bu mülteci olma kriterlerine dahil değil. Şimdi bu bahiste bir düzenleme yapılmadığı için bu meseleyle yüzleşen milyonlarca insan bu tarifin dışında kalıyor.”
BM İklim Değişikliği Panelinin, Akdeniz Havzası’nda daha fazla ısınma gerçekleşeceği tarafında ihtarlar yaptığından bahseden Dedeoğlu, bu havzada yer alan Türkiye’nin de iklim göçü hareketliğinin dışında kalmasının kelam konusu olamayacağı yorumunu paylaştı.
