Seçimler yaklaşırken bir yandan dövizdeki artışı önlemeye, başka taraftan da düşük faizi sürdürmeye çalışan iktisat idaresi piyasayı karıştırdı. Merkez Bankası’nın, döviz talebini artırdığı telaşıyla ucuz faizli nakit avansı kısıtlamak için getirdiği uygulamadan yurttaş reaksiyonu üzerine vazgeçmesine karşın bankalar taksitli avansı büsbütün kaldırdı. Nakit avansa ise 5-10 bin TL ortasında sınırlama getirdi. Faizlerdeki karmaşa nedeniyle uygulamanın eskiye dönmesi ise imkânsız olarak yorumlanıyor.
Merkez Bankası geçtiğimiz hafta kredi kartından nakit avans kullanımını kısıtlamak için bankalara tahvil alma mecburiliği getirdi. Nedeni ise nas ısrarı ile başlayan ve uygulamaya devam edeceğini ısrarla vurguladığı düşük faiz siyaseti nedeniyle piyasa istikrarlarının bozulmasıydı.
Kredi kartlarında azami faiz, her ay Merkez Bankası tarafından belirleniyor. Son aylarda sabit tutulan bu oran, aylık yüzde 1.36. Yıllık yüzde 20 civarında olan bu faizle bankalardan nakit avans alınabiliyordu. Yüksek enflasyona rağmen düşük faizle alınan bu para ise Merkez Bankası ve bankalara nazaran yurttaşı tüketime, döviz ve altına itiyordu. Merkez Bankası buradan doğan tüketim ve döviz talebini baskılamak için bankalara tahvil zaruriliği ile getirdi. Lakin tüketim için değil borcunu borçla ödeyen yurttaşın da etkilenmesi üzerine Merkez Bankası kararı iptal ettiğini bankalara gönderdiği yazı ile bildirdi. Mevduat maliyetlerinin yüzde 40’lara ulaştığı bir ortamda yüzde 20 ile kredi kullandırmak istemeyen bankalar ise uygulamadan vazgeçmedi. Dün bankalar “Bize şimdi bilgi verilmedi”, “Sistemlerimiz şimdi güncellenmedi”, “Bankamız kararı tartışıyor” üzere mazeretlerle yurttaşın nakit avans talebine karşılık vermedi.
EKONOMİ DARALACAK
Gelişmeleri kıymetlendiren ekonomist Prof. Dr. Burcu Aydın Özüdoğru, piyasada nakit akışının kısılmaya çalışıldığını söyledi. Merkez’in kredilerde genişlemeyi durdurmaya çalıştığını sölyeyen Özüdoğru, şu yorumu yaptı:
“Bu da nakit akışının durması ve dolaylı olarak iktisadın daralması demek. Bankalar üretici kredisini uzun vakittir kısmıştı, artık tüketici kredisi de kısılınca daralma yaşanacak. Merkez Bankası’nın rezervleri düşük faiz siyasetini devam ettirebilmek için kâfi değil. Şayet bu siyaset devam ederse sermaye denetimleri artacak demektir” diye konuştu. Reuters’a konuşan bir bankacı ise nakit avansla yüzde 20 faizle borçlanan tüketicilerin bu parayı yüzde 40 faizle mevduat hesaplarına yatırdığını hasebiyle bankaların bu türlü ziyanlı bir eseri vermek istemediklerini söyledi. Bir öteki bankacı ise “Kararın kaldırılması, bu kredi çeşidinde faizin düşük olduğunu ve dövize yönelimi artıracağı gerçeğini değiştirmiyor” dedi.
‘KİRAMI ÖDÜYORDUM’
Dolar/TL kuru 20.18’i test etti Piyasalar ikinci çeşit için fiyatlanırken dolar/TL’nin yükselişi sürat kesmiyor. Dün haftanın birinci süreç gününe 20 TL’nin üzerinde başlayan dolar, 20.18 TL’ye kadar yükseldi ve yaklaşık 15 dakika kaldığı bu düzeyden tekrar eski durumuna gerileyerek günü 19.83 düzeyinde kapattı. Dolardaki bu sıçramada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın CNN International röportajında, faiz indirimlerinin süreceğini söylemesinin tesirli olduğu belirtiliyor. Öte yandan Borsa İStanbul’da BİST100 endeksi yeni haftaya hudutlu bir geri çekilmeyle başladı ve günü 4 bin 466 puandan kapattı. Merkez Bankası’nın kararının akabinde bankaların getirdiği kısıtlamalar yurttaşı güç durumda bıraktı. Nakit istikrarı bozulan yurttaşlar toplumsal medyadan “Doları bitirdiniz sıra TL’de mi?” diye reaksiyon gösterdi. Şişli’de özel bir bankanın güvenlik işçisi “Banka müşterileri paniklemiş durumda. Bir çok vatandaş bankaya gelip neden nakit avans çekemiyorum diye soruyor” dedi.
Karardan etkilenen bir banka müşterisi ise “Benim küçük bir tütün dükkânım var. Nakit avans çekip kiramı ödüyordum. Daha sonra iş yaptıkça geri yatırıyordum. Bu ay istikrarım şaştı” yorumunu yaptı.
