Getty ImagesResmi Gazete’de yayımlanan karara nazaran; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) lider yardımcıları vazifelerinden alındı, yerlerine Osman Cevdet Akçay, Fatih Karahan ve Hatice Karahan atandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan karara nazaran; Merkez Bankası lider yardımcıları Emrah Şener, Taha Çakmak ve Mustafa Duman vazifeden alındı. Yerlerine; Osman Cevdet Akçay, Fatih Karahan ve Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Hatice Karahan atandı.
Merkez Bankası’na atanan üç yeni lider yardımcısı da Boğaziçi Üniversitesi mezunu.
Atanan isimlerden Osman Cevdet Akçay, Boğaziçi Üniversitesi İktisat Kısmı’nı bitirdi. Eğitim hayatına ABD’de devam ederek New York City University Graduate School and University Center’da yüksek lisans ve doktora derecelerini elde etti. Koç Finansal Hizmetler ve Yapı Kredi Bankası’nda baş ekonomist olarak 1 Mayıs 2018 tarihine kadar Ekonomik Araştırmalar Kısmı’nın başında bulundu.
Cevdet Akçay, 14 Mayıs seçimleri öncesinde Habertürk’te Fatih Altaylı’nın programında yaptığı açıklamada, seçimi mevcut iktidarın kazanması halinde bunun “mevcut iktisat siyasetlerinin tasdiki olarak görüleceğini” söylemişti.
Fatih Karahan, Boğaziçi Üniversitesi Sanayi Mühendisliği ve Matematik kısımlarından mezun oldu, Pensilvanya Üniversitesi’nde yüksek lisans ve doktorasını tamamladı. Karahan ABD’nin 12 merkez bankasından biri olan New York Merkez Bankası’nda (Federal Reserve Bank of New York) vazife yapıyordu.
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Hatice Karahan ise Boğaziçi Üniversitesi İşletme Kısmı’ndan mezun oldu, birebir üniversitede İktisat Kısmı’nda yüksek lisans eğitimini tamamladı. 2006’da İktisat doktorasını yaptığı ABD’deki Syracuse University’de iktisat dersleri verdi.
Yeni Şafak Gazetesi’nde iktisat ile ilgili yazılar yazan Hatice Karahan, 2017’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iktisattan sorumlu danışmanı olarak misyona gelmişti.
Ekonomist Timothy Ash, bu atamaların “Büyük bir olumlu adım” olduğunu savunarak şunları söyledi:
“Cevdet Akçay çok güzel bir ekonomist ve düşünür. Hatice Karahan kusursuz. Fatih Karahan New York Merkez Bankası’ndan. Bu, Türkiye’nin merkez bankası için büyük bir dönüşüm. Erdoğan’dan Erkan’a büyük bir itimat oyu.”
Seçimler sonrasında iktisat idaresindeki değişiklikler, “ortodoks” siyasetlere dönüleceği biçiminde yorumlanmıştı. Lakin başta siyaset faizinde beklentilerin altında artışlar yapılmasının piyasaya tesirlerinin olumsuz olduğu tenkitleri de yapılmıştı.
EKONOMİ SİYASETLERİNDE DÖNÜŞÜM
Merkez Bankası idaresinde değişim, Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanlığı misyonuna atanmasının akabinde “ortodoks” siyasetlere dönüleceği beklentisiyle gündeme gelmişti.
9 Haziran’da Şahap Kavcıoğlu’nun başkanlık vazifesinden alınarak yerine Hafize Gaye Erkan’ın atanmasıyla Merkez Bankası’nda da değişikliğe gidilmişti.
“Ortodoks” siyasetler, iktisatta genel kabul görmüş ana akım yaklaşımı tabir ediyor.
Son yıllarda Türkiye’de uygulanan iktisat siyasetleri ise bu anlayışın dışında bir model olarak yorumlanıyor.
Türkiye’de iktidar, 2021’den beri Türkiye İktisat Modeli ya da Yeni İktisat Modeli diye tanım edilen bir iktisat modelini uyguluyor.
2018 seçimleri sonrası iktisat idaresi Hazine ve Maliye Bakanlığı ismi altında tekrar yapılandırılmış ve bu misyona Berat Albayrak atanmıştı.
Albayrak’ın Aralık 2020’deki istifası sonrası yerine Lütfü Elvan getirildi.
Aralık 2021’de ise bu sefer Elvan’ın istifası üzerine vazifesi o devir Bakan Yardımcılığı vazifesinde bulunan Nureddin Nebati devraldı.
Bu süreçte Merkez Bankası başkanlığında da üst üste değişimler yaşandı.
Faizleri yükselten son Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal oldu.
Ağbal beş aydan az bir mühlet kaldığı bu vazifeden Mart 2021’de alındı ve yerine Şahap Kavcıoğlu atandı.
Bazı uzmanlara nazaran yeni model, Eylül 2021’de Merkez Bankası’nın yüzde 1’lik siyaset faizi indirimiyle başladı.
Model kapsamında Merkez Bankası, takip eden devirde siyaset faizini ya düşürdü ya da sabit tuttu.
Ancak 3 Kasım 2022’ye gelindiğinde yıllık enflasyon 24 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 85,51 oranına ulaştı ve bu durum, ortadaki modelin faiz – enflasyon bağı bağlamında daha fazla sorgulanmasına neden oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise tenkitlere karşı “Faiz sebep enflasyon sonuç” tezini sık sık savundu.
