Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Atatürk Konferans Salonu’nda ‘Depreme Dirençli Bir Antalya’ bahisli panel düzenlendi. Panele, Bilim Akademisi Üyesi, Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) İnşaat Mühendisliği Kısmı Lideri Prof. Dr. Fazilet Canbay ve Dr. Yüksek Mühendis Mimar Doğan Hasol, konuşmacı olarak katıldı.
“ÖNLEM ALMAYA SEVK ETTİM”
Prof. Dr. Görür, televizyon programlarında sarsıntı konusunda yapılan açıklamaları eleştirdi. Televizyon programlarında görüşlerini açıklayan akademisyenlerin bilim dünyasında araştırmalar yapmasını öneren Görür, “Herkes fay üstadı oldu. O fay mı kırılacak, hangi fay nerede kırılacak, ne vakit üzere kelamlar. Bu mevzular akademisyenlerin işi. Akademisyenler, bunları televizyonda konuşacağına bilim dünyasında muharrir, çizer, insanlara yararlı olur. Halk olarak detayları bilmemize gerek yok. Kendime kelam verdim. Yıllarca sarsıntı konusunda halkı bilgilendirmeye, bilimsel öngörülerle yaklaşmaya, fısıltı gazetesine inanmamaya, mahallî ve merkezi idareleri sarsıntı konusunda tedbir almaya sevk ettim. 6 Şubat’tan sonra bizim tek tahlilimiz var. Sarsıntı dirençli yerleşim alanları oluşturmak. Köyse sarsıntıya dirençli köyler, kazaysa zelzeleye dirençli kazalar, kentse zelzeleye dirençli kentler oluşturmak için uğraş vereceğim. İnsanları da bu hususta seferber edip, bizi yönetenlere ülkenin bir numaralı gerçeğini anlatacağız” dedi.
“DEPREM BAĞIRA BAĞIRA GELDİ”
Kahramanmaraş merkezli sarsıntıları de hatırlatan Görür, “6 Şubat asrın felaketi üzere telaffuzları ciddiye almayın. Bu asırda daha felaketler oldu. Bu zelzele bağıra bağıra geldi. Kendini gizlemedi, apansız gelip de vurmadı. Bu sarsıntının geleceğini yıllardır söylüyoruz. Elazığ sarsıntısından sonra ‘Maraş’a Malatya’ya Çelikhan’a Hatay’a dikkat. Büyük sarsıntı gelme mümkünlüğü arttı’ dedim. Karşılık kolaydı. Büyük bilim adamı olmaya gerek yok. Yer bilimleri kuralı. Elazığ sarsıntısı 6.8 oldu. O fay kırılmamış yerlere kıymetli ölçüde enerjiyi transfer eder. Elazığ, Malatya’ya kadar kırıldıktan sonra batısı Maraş. Sarsıntıda on binlerce insanımız öldü. Cesetleri soğumadan unutuldu, gitti. Ailesinden ölen beşerler da dahil kentinden binlerce meyyitin çıktığı belediye liderleri, valiler, merkezi idare zelzeleyle yüzleşmedi. Beşerler öldü gittiler, olan ölenlere oldu” diye konuştu.
“KADER ASLA DEĞİLDİR”
Depremin Türkiye’de en değerli gündem olduğunu vurgulayan Görür, “Deprem için baht vesaire deniyor. O da kutsal dinimizin çıkarları için kullanım oluyor. Baht asla değildir. Dinimizde yazgı, bilimin gereklerini yaparsın; sonra işi Allah’a bırakırsın. Tedbirini almadan ‘kaderdir’ demek; dinimizi çıkarlar için yanlış kullanmak manasına gelir. Zelzele, afet değildir. Sarsıntısı afete dönüştüren bizleriz. Birinci beşerler yaşama muhtaçlığı duyuyor, çoklukla zelzele nesillerine gerçek yerleşmişler. Sarsıntı jenerasyonları yer yüzünde cennettir. Akarsuyun, sıcak ve soğuk su kaynaklarının, ağaçların olduğu yerdir. Zelzele nesillerinin tamamı öyledir. Başta bilinmemiş lakin zelzelesi öle öle öğrenmişler. Günümüz dünyasında sarsıntı nesillerinin özellikleri biliniyor ve o nesilde yaşayacaksan; çağdaş beşerler, yerleşim alanlarını bilim ve teknoloji ışığında zelzeleye dirençli yapmış ve ölmüyorlar. Türkiye’de olan sarsıntıdan daha fazlası, öteki ülkelerde oluyor ancak o gün hayat durmuyor, beşerler ölmüyor. Ölse bile tesadüfen ölüyor” dedi.
“DAĞLIK BÖLGELER YER OLARAK SAĞLAM”
Antalya’nın jeolojik yapısı ve sarsıntı riski üzerine görüşlerini belirten Görür, şunları söyledi:
“Antalya’nın jeolojik özelliğinden ötürü kuzeyindeki dağlık bölgeler yer olarak sağlam. Yaşlı kayalar, lakin dinamitle kırarsın. Antalya Körfezi’nde işler biraz değişiyor. Antalya’nın batı kısmında ekseriyetle sağlam olduğunu düşündüğümüz traverten var. Antalya’nın değerli kısmı, bunların üzerine inşa edilmiş. Yer içerisine su girdiğinde işler karışır. Travertenlerin üzerinde olan konutlar, inşaat mühendisliğinin, mimarlığın öngörüldüğü biçimde yapılırsa; sorun yok.”
“DEPREM TESİRİNİ 3-5 KAT ARTIRIR”
Antalya Körfezi’nin doğusundaki yerleşim yerlerinin zemin yapısına dikkat edilmesi gerektiğine dikkati çeken Görür, “Antalya Körfezi’nin doğusuna gelince oralarda sıkıntımız var. Alüvyonlar, yer altı su düzeyi yüksek olan yerler. 5 metre kazıldığında su çıkan yerler. Burada yüksek katlı binaların üretimi düşünülmeli. Her yerin depremsellik özelliği var. Killi yerse; zelzele dalgasını yediği vakit, sarsıntı tesirini 3-5 kat artırır. Zelzelede sıvılaşma yapar, binanız batar. Antalya’da, kentin bulunduğu yerlerde faal fay yok, yerinin büyük kısmı sağlam. Yalnızca doğu kısmına dikkat edilmeli” dedi.
“24 VİLAYET FAY ÇİZGİLERİ ÜZERİNE KURULU”
Türkiye’de 24 ilin fay sınırları üzerine kurulduğunu vurgulayan Görür, “Antalya’ya yakın Akşehir fay zonu var. Burası büyük sarsıntılar üretme kapasitesine sahip Fethiye-Burdur fay zonu ile Kıbrıs fayı ile alakası var. Antalya’nın kuzeyinde göller bölgesinde Beyşehir, Eğirdir, Burdur bölgesinde graben yapılar var. Onlar da önemli zelzele üretebilir. Fethiye-Burdur zonu çok önemli. Bunun üzerinde 7.2’ye kadar sarsıntı olmuş. Antalya’ya 90 kilometre uzakta. Akşehir fay zonu 115 kilometre uzaklıkta, bir de Kıbrıs fay zonu 116 kilometre uzakta. Canlı faz 7 ve üzeri sarsıntı üretirse; 100 kilometre alan içerisinde hasara neden olabilir” diye konuştu.
1900-2017 yılları ortasında Antalya etrafında 6 üzeri meydana gelen sarsıntılardan bahseden Prof. Dr. Görür, “Antalya’yı direkt doğruya vuracağı fay yok ancak komşularının sarsıntısını daima hissedecek. Ondan da kaçamazsınız. Antalya zelzele kentidir ancak direkt doğruya üzerinde oturduğu etkin fay yoktur. Kent sonları içerisinde sorun yok fakat çevreleyen alanlarda 6 ve üzeri zelzeleler üretecek bölgenin içindedir. Bu komşularda olabilecek büyük zelzeleler Antalya’ya önemli hasar verebilir” dedi.
ANTALYA İÇİN TSUNAMİ RİSKİ
Depremin heyelanı tetikleyebildiğini anlatan Görür, Antalya’da birtakım bölgelerin heyelan oluşumuna yatkın olduğunu söyledi.
Antalya için tsunami riskine dikkati çeken Görür, “Antalya’da tsunami riski olabilir; Helen Kıbrıs yayında. Dalma batma zonları, dünyada tsunami üreten faylardan. Antalya, her vakit tsunamiye maruz kalabilir. Tsunaminin tesiri, deniz düzeyinden yüksekteyseniz gelmez lakin dalga uzunluğunun 10 metreyi bulduğunu düşünün. 10 metre aşağıda olan her yeri kaplar. Zelzele tedbirleri alıp, tsunami tabelaları koyarak, nerelerde tesirli olabileceğini belirtmek şart” diye konuştu.
