Fosillerin konuşamadığı ve 250 bin yıl ila 40 bin yıl evvel yaşamış olan Neandertallerin kayıt aygıtlarının icadından çok evvel ortadan kaybolduğu göz önüne alındığında, arkeologların soyu tükenmiş kuzenlerimizin gelişmiş lisan marifetlerine sahip olup olmadığını bilmelerinin hiçbir yolu bulunmuyor. Yeniden de, şimdi yayınlanmamış bir çalışmanın müellifi Neandertal lisanını tahlil etmeye çalıştı.
‘BİZİM LİSANIMIZA BENZİYOR LAKİN YAPISAL OLARAK DAHA KARMAŞIK’
Chip’te yer alan çalışmada Seville Üniversitesinden bir dilbilimci olan çalışma muharriri Antonio Benítez-Burraco, “Neandertaller neredeyse katiyen bizim dillerimize hayli benzeyen, lakin görünüşte yapısal olarak daha az karmaşık ve fonksiyonel olarak daha az esnek lisanlar konuşuyorlardı” diye yazıyor. Bu sonuç, eski insanların konuşma yeteneklerinin anatomik, sosyal-kültürel, bilişsel, çevresel ve genetik ispatları birleştiren çok disiplinli bir tahlilinin sonucu olarak karşımıza çıkıyor.
Örneğin müellif, Neandertal ses yolunun bizimkine çok benzediğini ve onların da bizimle tıpkı seslerin birçoklarını üretebildiklerini öne sürüyor. Tıpkı formda, işitme duyuları çağdaş insanlarınkine benziyordu ve bunların tümü, karmaşık sesli irtibat için gerekli donanıma sahip olduklarını gösteriyor.
Ancak, Neandertal kafatası boşluğunun biçimi, beyinlerinin bizimkinden daha az “küresel” olduğunu gösteriyor. Bu da, lisan işlemede ağır bir halde yer alan bir bölge olan talamusun daha az besbelli olabileceği manasına geliyor. Bu farklılık, Neandertallerin “modaliteler ortası düşünme” konusunda daha az yetenekli oldukları ve bu nedenle farklı kavramları birleştirerek karmaşık dilsel yapılar oluşturma yeteneğimizden mahrum oldukları tarafında spekülasyonlara yol açıyor.
Ayrıca, Neandertal araçlarının görece kolaylığı, onların hiyerarşik düşünme kapasitemizi paylaşmadıklarını ve bu nedenle karmaşık sözler yahut cümleler kurmakta yetersiz kalabileceklerini gösteriyor. Ek olarak, Neandertal sanayilerinde vakit içinde görülen kültürel adaptasyon eksikliği, daha az güçle çalışan bellek kaynakları nedeniyle yenilik yapamadıklarını yansıtıyor olabilir.
SINIRLI LİSAN BECERESİ!
Benítez-Burraco’nun söylediğine nazaran, tüm bu bilişsel kısıtlamalar göz önüne alındığında, Neandertallerin sonlu lisan marifetlerine sahip olması olası: “En azından, Neandertal lisanlarının daha az karmaşık bir sözdizimine, daha az sayıda fonksiyonel kategoriye (belirleyiciler yahut bağlaçlar gibi) ve daha az ayırt edici seslere sahip olabileceği iddia edilebilir.”
Yazar, “Görünüşe nazaran, bu lisanlar karmaşık önermesel manaları iletmekte daha az başarılı olmuş olabilir” diye devam ediyor.
Neandertal konuşma üslupları hakkında da iddialarda bulunan Benítez-Burraco, cinsin yaşadığı soğuk, kuru ve açık ortamlar sebebiyle lisanda ünsüz seslerin kullanımında bir zenginliğin teşvik edilmiş olabileceğini söylüyor. Bu varsayım, etraf ve lisan ortasındaki bilinen ilgilere dayanıyor. Daha evvelki araştırmalara nazaran, soğuk sıcaklıklar “dil bilgisinin iletilmesi için ses perdesinin kullanımını olumsuz etkilerken” kuruluk “vokal sesleri olumsuz tesirler.”
Benítez-Burraco, “Söylemeye gerek yok, bu, farz edilen bir Neandertal lisanının çok kaba, son derece spekülatif bir tasviri” diyor. Müellifin kendi söylediği ve kabul ettiği üzere, eski akrabalarımızın nasıl konuştuğunu kesin olarak bilemeyeceğiz.
Çalışma şu anda hakem incelemesini bekliyor ve PsyArXiv’de ön baskı olarak yayınlandı.
