Döviz kurunun süratli artışı, yüksek enflasyon ve gitgide yükselen faizlere rağmen araba ve hafif ticari araç pazarı 2023 başından bu yana Türkiye tarihinin en yüksek satış sayılarına imza atıyor. Bunun nedeni ise arabaların yatırım aracı durumuna gelmesi gösteriliyor. Döviz ve faizin baskılandığı periyotta de araba ve hafif ticari araç fiyatının daima yükselmesi, arz düşüncesi ve fırsatçılar nedeniyle liste fiyatının üzerinde fiyat uygulanması şikâyet konusu. Hatta bir ya da iki yaşındaki ikinci el arabanın fiyatı bile 0 km’lerin üzerinde seyrediyor.
6 AY/6 BİN KM SINIRI
Fiyatların aşağı çekilmesine ve fırsatçılığın engellenmesine yönelik yeni tedbirler açıklanmış olsa da kesim yetkilileri bu tedbirlerin bir tesiri olacağını düşünmüyor. 6 ay/6 bin km sonu, bireylerin bir yılda üçten fazla araç alıp satamaması, internette 0 km’den daha yüksek fiyatlı ikinci el araç ilanı verilememesi üzere tedbirlerin gerisinden dolaşmak güç değil.
Tüketicilerin şikâyetlerinden biri de yüksek fiyat artışlarında etken artan döviz kuru ve enflasyon tesiri değil. Yılın başından bu yana 0 km araba fiyatlarında yaşanan yaklaşık yüzde 30’luk artışın bir kısmı vergi sisteminden kaynaklanıyor. Arabanın matrah fiyatına uygulanan ÖTV’den sonra ÖTV’li fiyat üzerinden KDV alınması çarpan tesiri yaratıyor. Örneğin, matrah fiyatı 300 bin TL olan bir arabaya evvel yüzde 80 ÖTV uygulanıyor. Oluşan ÖTV’li fiyata da yüzde 18 KDV ekleniyor. Araba firması yüzde 10 artırım yaptığında matrah fiyata 30 bin TL eklense de anahtar teslimde fiyat artışı 63 bin 720 TL oluyor. Hasebiyle artırımın büyük kısmı vergi sisteminden doğuyor.
1.6 litre motor hacmine kadar uygulanan matraha dayalı ÖTV sisteminde, yüzde 45, 50, 60, 70 ve 80 baremleri bulunuyor.
Sürekli gelen artırımlar nedeniyle artık yüzde 80 dışındaki baremlere giren araba kalmadı. Hasebiyle tüketiciler, gecikmiş matrah düzenlemesinin çabucak yapılmasını bekliyor. Öteki yandan düşük ÖTV dilimlerinde araba kalmaması ve satışların rekor kırması sayesinde elde edilen ÖTV geliri de rekor seviyeye ulaşıyor. Kimi kesim yetkilileri matrah düzenlemesinde geç kalındığını, hükümetin ÖTV gelirinden vazgeçmek istemeyeceği için matrahları artırırken ÖTV’de de 10’ar puanlık artış yapılabileceği tasasını lisana getiriyor. Bu durumda az sayıda araba alt dilimlere inse de ÖTV gelirinde kıymetli bir düşüş yaşanmayacak.
(Hüsamettin Yalçın)
HAZİRANDA REKOR
ODMD’nin (Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği) haziran ayı araba ve hafif ticari araç satışlarını bugün açıklaması bekleniyor.
Otomobil ve hafif ticari araç pazarının yılı rekor kırarak kapatmasının mümkün olduğunu söyleyen Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, “Sıfır kilometre araç pazarının haziranda dokuz günlük bayram tatiline rağmen yaklaşık 110 bin adedin üstünde bir sonuçla kapanmasını öngörüyoruz” dedi. Tüm vakitlerin en yüksek haziran ayı satışıyla birlikte birinci altı aylık satışlar 550 bin adedi aşmış olacak diyen Yalçın şunları söyledi: “Yılın birinci altı ayında süren güçlü ivme ve temponun ikinci yarı yılda da devam ederek Cumhuriyetimizin 100. yaşında 1 milyon barajının rahatlıkla geçilmesini bekliyoruz. Mobilite muhtaçlığı odaklı ertelenmiş güçlü talebin tesiri kadar beğenilen yatırım aracı olan arabaya ilgi tam gaz devam edecek.”
Kredi bulmada yaşanan zorluklar nedeniyle hem sıfır kilometre hem de ikinci elde tüketicilerin peşin alıma devam ettiğini söyleyen Yalçın, “Enflasyon, faiz ve kur üçgeni birbirleriyle istikrarda olmadığı ve süreç vergisel olarak desteklenmediği sürece ne 0 km araç fiyatları ne de ikinci el araç fiyatları düşmez” diye konuştu.
SATIŞLAR KESİLEBİLİR
Otomotiv kesiminden kimi yöneticiler ise bu kadar optimist değil. Yaz aylarında turizm gelirleri sayesinde iktisadın daha rahat yönetim edilebildiğini söyleyen yöneticiler, döviz fiyatlarının yükseliş suratını yavaşlatmak için faiz silahının kullanılması durumunda mevduat faizlerinin yüzde 60’ı geçmesi ve kredi faizlerinin de yüzde 70’in üzerine çıkmasına sebep olabileceğini, bu durumda da satışların bıçak üzere kesilebileceğini öngörüyor. Bu senaryo için eylül ayını işaret eden yöneticilere nazaran bir formda yurtdışından döviz girişi sağlanır ve belediye başkanlığı seçimlerine kadar iktisat gemisi yüzdürülebilirse rekor satış gelebilir, fakat seçimden sonra pazar önemli oranda geriler.
İKİNCİ EL İTHALATI TEHLİKESİ
Son günlerde lisana getirilmeye başlanan ikinci el ithalatıyla ilgili gelen bilgilere nazaran Cumhurbaşkanlığı’nda bir çalışma yürütülüyormuş. Sızan bilgilere nazaran en fazla iki yaşında arabaların ithalatına müsaade verilmesi için yürütülen çalışma şimdi sonuçlanmasa da bilhassa Doğu Avrupa ülkelerinden ithalat için temas kuran şirketler bulunuyormuş.
Otomotiv yöneticilerinin verdiği bilgiye nazaran ikinci el ithalatına yıllardır direnen Türkiye, şayet bu kapıyı açarsa Türk otomotiv sanayisi açısından değerli kasvetler doğabilir. Bir yandan Türkiye pazarı için üretilmemiş arabaların teknik donanım uygunluğu sıkıntıları, bir yandan yedek kesim muhtaçlığı, bir yandan ithalat için daha fazla döviz gereksinimi doğacak. Bunların yanı sıra pazardaki fiyat istikrarları de bozulacak. Hasebiyle az sayıda tüccar büyük kârlar elde ederken Türkiye iktisadı ve otomotiv sanayi de darbe alacak.
