Bankalarda kredi iştahında zayıflık sürerken özel bankalarda 25 ay sonra birinci sefer ticari kredide küçüldü. Merkez Bankası bilgilerine nazaran 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi küçülmesi yüzde 5,11 oldu.
Ekonomi Gazetesi’nden Şebnem Turhan haberinde merkez bankası datalarının işaret ettiği özel bölüm bankaların ticari kredilerindeki daralmaya dikkat çekiliyor.
Haberde, özel bankaların ticari kredilerde kurumsal kredi kartları hariç ve 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış büyümesinin 19 Şubat 2021’deki yüzde 5,22 küçülmenin akabinde birinci kere 27 Haziran haftasında yüzde 5,11 küçüldüğünü ortaya konuyor. En son negatif büyüme ise yüzde 0,04 ile 21 Mayıs 2021 haftasında görülmüştü. Böylelikle özel bankalar ticari kredilerde 25 ayın akabinde birinci defa küçülmüş oldu.
Bankacılık dalı kaynakları TL mevduat faizlerinde gevşeme olsa da kur muhafazalı mevduat baskısının devam ettiğini, krediye erişim kahrının sürdüğünü ve yeni idareye karşın piyasalarda çok fazla bir şeyin değişmediğini vurguladı.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin akabinde Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan’ın idareye gelmesiyle bir arada bankacılık sisteminde uygulanan regülasyonlarda sadeleşmeye süreci başladı. Siyaset faizinin de yüzde 15’e çıkarılmasının akabinde da ticari ve gereksinim kredi faizlerinde menkul değer tutma mecburiliği limitleri de yükseldi. Tekrar menkul değer tutma mecburiliği için TL mevduat oranı hududu da yüzde 60’tan yüzde 57’ye indirildi. Son olarak da zarurî karşılıklarda 5 puan fazlalık için TL mevduat oranı da yüzde 60’tan yüzde 57’ye düşürüldü.
İkinci çeşit sonrası sürat kaybı başladı
Sadeleşme adımlarına rağmen bankacılık bölümünde kredi iştahının epeyce zayıf. Kesimde bir müddettir Merkez Bankası bilgilerine nazaran 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış kredi büyümesinde yavaşlama gözleniyordu. Fakat 27 Haziran haftası itibariyle kredi arzındaki zayıfl ık ivme kazandı. Ticari kredilerde bölümün kredi arzı daha zayıf. Özel bankalarda Cumhurbaşkanlığı birinci cins seçimi öncesinde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 21 düzeylerindeydi. Onu takip eden haftalarda kredi büyümesinde daralma başladı ve ikinci tıp seçimlerinin akabinde ticari kredi büyümesi tek haneye indi. 23 Haziran haftasında yalnızca yüzde 1 büyüyerek neredeyse duran kredi büyümesi 27 Haziran haftasında ise yüzde 5,11 küçüldü.
Özel bankalar uzun bir müddettir ticari kredilerde küçülme yaşamıyordu. Yüzde 5,11 üzere sert küçülme 27 Haziran’dan evvel en son 19 Şubat 2021’de yüzde 5,22 olarak görülmüştü. En son negatif büyüme ise 21 Mayıs 2021 haftasında yüzde 0,04 oldu. Merkez Bankası bilgileri ışığında son negatif büyüme 25 ayın akabinde, yüksek sert küçülme ise 27 ayın akabinde yaşanmış oldu.
Kamu bankalarında da yüzde 33,4’e geriledi
Özel bankalar ticari kredide küçülürken kamu bankaları da frene bastı. Kamu bankalarında da 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 33,4’e geriledi. En son bu yavaşlıkta büyüme 14 Ekim 2022 haftasında görülmüştü.
Cumhurbaşkanlığı birinci cins seçimleri öncesinde yüzde 77’nin üzerinde ticari kredide 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış büyümeye imza atan kamu bankalarının ticari kredi büyümesi ikinci çeşit seçimleri sonrasında evvel yüzde 50’nin altında akabinde ise 27 Haziran itibariyle yüzde 33,4’e kadar geriledi.
Seçim öncesinde yüzde 45’in üzerinde ticari kredide 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış büyümeye imza atan toplam bankacılık bölümünde ticari kredilerde büyüme evvel yüzde 30’un altına indi 27 Haziran itibariyle de yüzde 14,33’e kadar geriledi. Kredi faizleri ise yükseliyor. Merkez Bankası datalarına nazaran muhtaçlık kredi faizi 27 Haziran haftasında 244 baz puan artarak yüzde 43,96’ya çıkarken, taşıt kredi faizi 220 baz puan yükselişle yüzde 36,22’ye, konut kredi faizi de 47 baz puan yükselerek yüzde 24,45’e çıktı. Ticari kredi faizleri de 229 baz puanlık artışla yüzde 17,64’e yükseldi. 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizleri ise 353 baz puanlık düşüşle yüzde 38,45’e indi ve yüzde 40’ın altına geldi.
Yüksek faize karşın tüketicide de frene basıldı
Sadece ticari kredilerde değil tüketici kredilerinde de iştah zayıf. Tüketici kredi faizlerinde ise yükseliş sürüyor. Buna karşın bankalar tüketici kredilerinde de frene bastı. Bankacılık dalında 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış tüketici kredi büyümesi yüzde 39,9’a geriledi. Cumhurbaşkanlığı birinci tıp seçimleri sonrasında büyüme yüzde 100,65 düzeyinde bulunuyordu. Akabinde süratle ivme kaybeden büyüme 27 Haziran haftasında yüzde 39,9’a kadar indi. Kamu bankalarında nisanın son haftasında yüzde 125 olan tüketici kredi büyümesi de 27 Haziran haftasında yüzde 29,12’ye düştü. Özel bankalar da frene bastılar, 13 haftalık yıllıklandırılmış tüketici kredi büyümesi 27 Haziran haftasında yüzde 47,7 ile yüzde 50’nin altına geriledi. Hem ticari hem tüketici kredi büyümelerinin yavaşlamasıyla bir arada bankacılık bölümünde toplam kredi büyümesi yüzde 31,9’a, kamuda yüzde 42,2’ye, özel bankalarda ise yüzde 22,6’ya geriledi.
Ekonomi
