Merkez Bankasının yeni idaresi, faiz artırımının yanı sıra miktarsal ve seçici kredi sıkılaştırma kararları ile iç talebi dengeleyip, döviz kuru istikrarını destekleme ve enflasyonist tesirleri denetim etmeyi hedefliyor. Buna yönelik olarak tüketici kredilerinde yeni adımlar atılırken ticari kredi tarafında ise bankaların bir ölçü faiz artışı yapmalarının önü açıldı. Merkez Bankası bilgilerine nazaran bankacılık dalında toplam ticari kredi büyümesi 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur tesirinden arındırılmış olarak yüzde 4,61’e geriledi. Bu oran 21 Mayıs 2021 haftasındaki yüzde 4,58’lik büyüme sonrası görülen en yavaş büyümeye işaret ediyor. Özel bankalarda ise ticari kredi küçülmesi 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış olarak yüzde 12,11’e yükseldi. Görülen bu oran da 1 Şubat 2019 haftasından yani 4,5 yılın akabinde görülen en sert daralmaya işaret ediyor.
Yeni Merkez Bankası Lideri Gaye Erkan, enflasyon raporu sunumunda kredi genişlemesine dikkat çekerek faiz artırımının yanı sıra miktarsal ve seçici kredi sıkılaştırma kararlarına işaret etti. Erkan, “Seçici kredi sıkılaştırması kararlarımızın iç talebi dengeleyeceğini öngörüyoruz. Kredilere ek olarak likiditeyi de miktarsal sıkılaştırma yaparak sterilize ediyor, böylece faiz artırımlarının tesirini kuvvetlendiriyoruz.” diye konuştu.
22 Ekim 2021 sonrası birinci defa tek hane Temmuz başı
Merkez Bankası datalarına nazaran bilhassa ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış yavaşlama cumhurbaşkanlığı seçimleri birinci çeşit sonrasında barizleşti. 12 Mayıs haftasında bankacılık bölümünde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 45,7 düzeyinde iken 26 Mayıs haftasına gelindiğinde yüzde 37,6’ya, 9 Haziran haftasında ise yüzde 30’un altına geriledi. Yeni Merkez Bankası idaresinin sadeleşme adımları ve birinci faiz artırımı kararı sonrasında ise 27 Haziran haftasında yüzde 14,33’e inen ticari kredi büyüme suratı, 7 Temmuz’da 22 Ekim 2021 haftasının akabinde birinci sefer yüzde 8,05 ile tek haneye geriledi. 28 Temmuz haftasında ise bankacılık dalında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyüme suratı yüzde 4,61’e kadar düştü.
Özel bankalarda ise ticari kredi büyüme suratı yavaşlamanın yanı sıra küçülmeye de geçti. Özel bankalarda ticari kredi iştahsızlığı geçen yıl haziran sonundan bu yana sürüyor aslında. Geçen yıl temmuz sonunda özel bankalarda 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış kredi büyümesi yüzde 15,61 ile yüzde 20’nin bile altına inerken yıl uzunluğu dalgalı bir seyir izledi. Geçen yıl sonunda tek hanelere gerileyen ticari kredi büyüme suratı nisan mayısta çift haneli olurken cumhurbaşkanlığı seçimleri birinci tipi sonrasında yine yüzde 20’nin altına geriledi. 2 Haziran haftasında yüzde 8,83 ile tek haneye gerileyen özel bankalarda 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi 27 Haziran haftasında ise – yüzde 5,11 ile 21 Mayıs 2021 haftasının akabinde birinci sefer negatife geçti. Takip eden haftalarda yüzde 8 civarında küçülme yaşayan özel bankalardaki ticari kredi büyüme suratı 28 Temmuz haftasında ise yüzde 12,11’e kadar yükseldi. Bu küçülme 4,5 yılın en sert daralması oldu.
Kamu bankaları ise her şeye karşın ticari kredi büyüme suratını yüzde 20’nin üzerinde tutmayı başarıyor fakat yavaşlama kamu bankalarında da dikkat alımlı düzeyde. Kamu bankalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi nisan sonunda yüzde 78 düzeylerinde bulunurken mayıs sonunda yüzde 56,21 ile yüzde 60’ın altında düştü. Haziran boyunca yavaşlama devam etti ve 7 Temmuz haftasında yüzde 24,39 ile yüzde 25’in altı görüldü. 28 Temmuz haftasında ise kamu bankalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyüme suratı yüzde 20,5’e düştü.
Kamu bankaları tüketici kredisinde frene daha sert bastı
Merkez Bankasının cari açığa olan tesirine enflasyon raporunda işaret ettiği tüketici kredilerinde de yavaşlama sürüyor. Merkez Bankası bilgilerine nazaran bankacılık kesiminden 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış tüketici kredi büyümesi 28 Temmuz prestijiyle yüzde 31,13 oldu. Seçimlerin birinci tipi sonrasında ise tüketici kredisi büyüme suratı yüzde 100 düzeyinin de üzerinde bulunuyordu. 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış tüketici kredisi büyüme suratı Haziran sonunda yüzde 47,22’ye gerilerken Temmuz ayı sonunda yüzde 40’ın altı görüldü. Merkez Bankası bilgilerine nazaran özel bankalarda 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış tüketici kredi büyümesi yılbaşındaki yüzde 100’ün üzerindeki düzeylerden haziran başında yüzde 70’in altına geriledi. Haziran sonunda tüketici kredi büyümesi yüzde 50’nin altına inerken 28 Temmuz prestijiyle yüzde 41,87’ye kadar yavaşladı. Kamu bankaları tüketici kredilerinde frene daha sert bastı. Merkez Bankası bilgilerine nazaran kamu bankalarında tüketici kredisi büyüme suratı 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış olarak cumhurbaşkanlığı seçimi birinci tipi öncesinde yüzde 123,3 düzeylerinde bulunurken haziran başı yüzde 50,67’ye, haziran sonunda ise yüzde 29,12’ye kadar indi. 28 Temmuz haftasında ise 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış tüketici kredi büyüme suratı yüzde 16,44’e kadar indi.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır
