NASAJonathan Amos | BBC Bilim Muhabiri
NASA’nın Osiris-Rex kapsülü, bir asteroidden aldığı toz örnekleriyle merminin 15 katından daha süratli bir halde Dünya atmosferine girecek.
Bu sırada gökyüzünde bir ateş topu oluşturacak kapsül, ısı kalkanı ve paraşütlerle inişi yavaşlatılarak ABD’nin Utah eyaletinde Batı Çölü’ne yumuşak iniş yapacak.
Dağ büyüklüğündeki asteroid Bennu’dan aldığı bir avuç tozu getirecek kapsülün, en derin sorulara cevap vermesi bekleniyor: Nereden geliyoruz?
Misyonun baş araştırmacısı Profesör Dante Lauretta, “Asteroid Bennu’dan 250 gramlık numuneyi Dünya’ya getirdiğimizde, gezegenimizden evvel var olan materyale, hatta tahminen de Güneş Sistemimizden evvel var olan kimi taneciklere bakıyor olacağız” diyor.
“Başlangıcımızla ilgili ipuçlarını bir ortaya getirmeye çalışıyoruz. Dünya nasıl oluştu ve neden yaşanabilir bir dünya haline geldi? Okyanuslar suyunu nereden aldı; atmosferimizdeki hava nereden geldi; ve en değerlisi, Dünya’daki tüm hayatı oluşturan organik moleküllerin kaynağı nedir?”
Bilim insanlarının genel kanısı, değerli bileşenlerin birçoğunun aslında gezegenimize erken devirlerinde çarpan asteroid yağmuru ile taşındığı tarafında.
Osiris-Rex uzay aracının yörüngesiyle ilgili son ayarlamalar yapıldı. Yalnızca kapsülü bu hafta sonu Dünya’ya düşmesi için hür bırakıp bırakmama kararı verilecek.
Rock yıldızı astrofizikçinin rolü
BBC Efsane İngiliz rock kümesi Queen’in gitarcısı ve astrofizikçi Brian May de projede kıymetli bir rol oynadı Bennu 500 metre genişliğinde bir asteroid. Buradan modüller getirme arayışı 2016’da NASA’nın Osiris-Rex sondasını fırlatmasıyla başladı. Cisme ulaşmak iki yıl sürdü. Misyon grubunun asteroid yüzeyinden “toprak” örneği almak için inançlı bir yer belirleyebilmesi için de iki yıl daha haritalama yapılması gerekti.
Bu bahiste kilit isim efsane İngiliz rock kümesi Queen’in gitaristi Dr. Brian May oldu. May astrofizikçi ve stereo görüntüleme konusunda uzman.
May ve grup arkadaşı Claudia Manzoni Bennu’daki muhtemel alanların yerlerini belirlediler.
Brian May BBC’ye verdiği demeçte şunları söyledi:
“Her vakit bilimin yanı sıra sanat da gerekir. Uzay gemisinin düşme ihtimalinin olup olmadığını ya da kesin olarak seçilen Nightingale isimli bölgenin çabucak kenarında bulunan ‘kıyamet kayasına’ çarpıp çarpmayacağını bilmek için araziyi hissetmeniz gerekir. Bu türlü bir şey olsaydı felaket olurdu.”
Kapsül inançlı bir halde yere indiğinde, örnekleri tahlil etmek için Teksas’taki Johnson Uzay Merkezi’ne götürülecek.
Londra Tabiat Tarihi Müzesi’nden Dr. Ashley King birinci tahlili yapan grupta olacak.
“Bir asteroidden örnek getirmek çok sık yaptığımız bir şey değil. Bu yüzden birinci ölçümleri nitekim uygun yapmak kıymetli. Bu inanılmaz derecede heyecan verici” diyor.
NASA Bennu asteroidi, gezegenlerin oluşumundan arta kalan hususlardan oluşuyor Su eşleşmesine bakılacak
NASA, Bennu’yu Güneş Sistemi’ndeki en tehlikeli kaya olarak görüyor. Uzayda izlediği yol nedeniyle, bilinen asteroidler ortasında Dünya’ya çarpma mümkünlüğü en yüksek olanı.
Ancak çarpma ihtimali çok düşük; yazı çeşide atıp art geriye 11 defa birebir yüzün denk gelmesi ihtimali kadar. Ve rastgele bir çarpışmanın önümüzdeki yüzyılın sonlarına kadar gerçekleşme ihtimali görülmüyor.
Bennu muhtemelen minerallerine bağlı çok ölçüde su içeriyor (ağırlık olarak %10 kadar). Bilim insanları bu sudaki farklı hidrojen atomu çeşitlerinin oranının Dünya okyanuslarındakine emsal olup olmadığına bakacaklar.
Bazı uzmanlar Dünya’nın birinci devirlerinde çok sıcak olduğu için suyunun birçoklarını kaybettiğine, daha sonraki göktaşı yağmurlarının okyanusların hacminin genişlemesinde değerli rol oynadığına inanıyor. Bennu ile su eşleşmesi bulunursa (2 Hidrojen ve 1 Oksijen atomu – H²O) bu fikir desteklenmiş olacak.
Karbon
Bennu muhtemelen ağırlıkça yaklaşık % 5-10 oranında karbon da içeriyor. Asıl ilgi de burada yatıyor. Gezegenimizdeki hayat organik kimyaya dayanıyor. Dünya’nın birinci devirlerinde hayatı başlatmak için suyun yanı sıra karmaşık moleküllerin de uzaydan gelmesi mi gerekmişti?
Londra Tabiat Tarihi Müzesi’nden Profesör Sara Russell, “Örnek üzerinde yapılacak birinci tahlillerden biri, içerdiği tüm karbon bazlı moleküllerin listesi olacak” diyor.
“Meteoritlere bakarak asteroidlerin çok sayıda farklı organik molekül içerdiğini biliyoruz. Lakin meteoritler çoklukla çok kirlidir ve bu nedenle bu numune dönüşü bize Bennu’nun bozulmamış organik bileşenlerinin ne olduğunu nitekim bulma talihi veriyor.”
Profesör Lauretta da şunu ekliyor: “Aslında bu kirlenme sorunu nedeniyle meteoritlerde proteinlerde kullanılan amino asitleri hiç aramamıştık. Bu nedenle, dışsal dağıtım hipotezi olarak isimlendirdiğimiz, bu asteroidlerin proteinlerin kaynağı olduğu fikrine ait anlayışımızı nitekim ilerleteceğimizi düşünüyoruz.
