EPA Wagner savaşçıları. Rusya’da uzun bir Haziran günü ve gecesi, paralı asker kümesi önderi Yevgeni Prigojin isyana kalkışarak askeri konvoyunu Moskova yakınlarına kadar gönderdi.
Bu kalkışma, Rusya’da Vladimir Putin’in iktidardaki gücü hakkında da soru işaretleri ortaya çıkardı.
Putin, eski müttefiki olan Prigojin’i ihanetle, silahlı isyan başlatmakla ve “ülkeyi sırtından bıçaklamakla” suçladı.
Cumartesi günü, Prigojin’in geri adım atmasıyla ve askerlerini geri çekerek isyanı durdurmasıyla son buldu.
Prigojin, “24 saat içerisinde Moskova’nın 200 kilometre yakınına kadar ilerledik. Bu müddette askerlerimizin tek bir damla kanı bile akmadı” dedi.
Tüm bu karışıklığın sığdığı 24 saatte neler yaşadık?
Wagner önderi isyanı planlıyor muydu?
Prigojin, bu atağını bir darbe teşebbüsü değil, “adalet yürüyüşü” olarak tanımlamakta ısrarcı.
Adı ne olursa olsun, bu teşebbüsü süratli bir biçimde sona erdi.
Ukrayna’da aylardır Rusya’nın operasyonunda kilit rol oynuyordu. Bilhassa de Rus hapishanelerinden topladığı binlerce paralı askerle işgalin kesimiydi.
Aslında Moskova’daki askeri yetkililerle ortasının bozuk olduğu uzun müddettir biliniyordu. Lakin bu durum, Wagner güçlerinin 1 Temmuz’dan itibaren Rus ordusunun denetimine gireceğinin bildirilmesinden sonra açık bir isyana dönüştü.
Wagner savaşçıları, Ukrayna’nın işgal edilen doğu bölgelerinden hududu geçerek Rusya’nın güneyindeki Rostov’a geldi. Buradan da M4 otoyolunu kullanarak Voronej üzerinden Moskova yolunu tuttu.
Bu durumun, Rusya’nın 16 aylık Ukrayna işgali serüveninde dönüm noktası olduğu hissediliyordu. Fakat Wagner’in askerleri kuzeye hakikat ilerledikçe, Belarus önderi Lukaşenko’nun arabuluculuğunda bir mutabakat yapıldığının haberleri geldi.
Buna nazaran Prigojin Belarus’a gidecekti, Wagner askerleri ise Rus ordusuna entegre edilecekti.
Hikayenin bu kadar kolay sona ereceğine kimse inanmasa da bu tablo Prigojin’in hem savaşta hem de Rusya’da yolun sonuna gelmesi manasına gelebilir.
Belarus’a gerçek hareket eden Prigojin’in hakkındaki suçlamaların da düşürüleceği belirtildi.
Tüm bunlar hiç kan akmadan mı gerçekleşti? Bu kısım biraz bilinmeyen zira en azından bir askeri helikopterin düşürüldüğü üzere bilgiler paylaşılmıştı.
Tüm bunların Putin’i nasıl bir duruma soktuğu da farklı bir tartışma konusu olacak.
Wagner, Rus ordusunun ileri gelenlerine karşı
Prigojin, Ukrayna’da savaşan askerlerine kâfi silah ve cephane dayanağının verilmediğini söyleyerek aylardır Savunma Bakanı Sergey Şoygu’yu ve Genelkurmay Lideri Valeri Gerasimov’u gaye alıyordu.
Putin Ukrayna’da savaşan tüm paralı askerlerin Rus ordusu ile mukavele imzalamasına yönelik kararın ardında durdu. Lakin Prigojin bunu reddetti.
23 Haziran’da Prigojin uzun bir konuşma yaparak, savaşın tüm meşruiyetinin bir palavra olduğunu söylemişti.
Ona nazaran “küçük bir küme serseri”, kendi gelecekleri için Rus halkını ve lideri kandırmak istiyordu.
Prigojin orduyu, Ukrayna’daki adamlarına yönelik ölümlü bir füze saldırısından sorumu tuttu ve ordu bu iddiayı reddetti.
Cuma gece saatlerinde “adalet yürüyüşünün” başladığını söyledi. Sabah saatlerinde Prigojin’in askerleri Rostov’a ulaştı.
Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB), Prigojin hakkında süratle harekete geçti. Moskova bölgesi de “terörle mücadele” tedbirleri altına alındı. M4 karayolu kapatıldı.
Prigojin ise ülkeye ihanet ettiğini reddederek Putin’i birinci sefer gaye aldı.
Reuters Wagner güçleri. Putin’in gücünü sarsabilir mi?
Prigojin, Ukrayna’daki Rus işgaline değil, bunun başındaki askeri yetkililere karşı olduğunu söylüyor.
Moskova’ya askerlerini yöneltmiş olmasına karşın, Putin’in iktidarına karşı olmadığını da vurguluyor.
Ancak süratle gelişen durum karşısında, Putin birkaç saatliğine denetimi yitirmiş bir önder imajı verdi.
Cumartesi akşamı ise Belarus önderinin teşebbüsüyle bir mutabakata varıldı.
Prigojin Belarus’a gidecekti ve hakkındaki suçlamalar düşürülecekti.
Sonraki saatlerde Rostov’da bir araçla kenti terk ederken görüntülendi.
Wagner birlikleri de kenti terk etmek üzere harekete geçti. Kent sakinlerinden Wagner lehine sloganlar atıldığı duyuldu.
Putin ise hareket alanı kalmamış ve kaosun karar sürdüğü bir ülkenin lideri olarak güçsüz bir imaj çizdi.
Belarus önderinin günü kurtarması ise epeyce tuhaf bir durumdu. 2020’de Lukaşenko’yu ülkesindeki protestoculara karşı savunan yeniden Rusya’ydı.
Kiev idaresi, Moskova için bu durumun küçük düşürücü olduğunu söyledi.
Ancak madalyonun bir başka yüzü daha var: Ruslar Putin liderliğinin alternatifi olarak birkaç saatlik anarşi imgesiyle karşı karşıya kaldı.
Ordu da bu işin sonunda, tehlikeli olabilecek 25 bin kişilik bir gücü kendi çatısı altına sokmanın yolunu bulmuş oldu.
Ancak bundan sonra başkanları Yevgeni Prigojin muhtemelen tüm bu tablonun dışında kalacak.
