Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Kısmından Doç. Dr. Taha Can Tuman, trikotillomani hastalığı hakkında değerli açıklamalarda bulundu.
Doç. Dr. Taha Can Tuman, trikotillomaninin saç ve kıl yolma olarak tanım edildiğini belirterek “Trikotillomani ekseriyetle baş derisi, kirpik ve kaşlar olmak üzere bariz bir saç kaybı ya da bedende kılsız alanlar oluşturacak halde yineleyici saç ve kıl yolma olarak tanım edilebilir. Trikotillomani vücut odaklı tekrarlayıcı davranışlardan birisidir. Baş derisi, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde en sık yolunan alandır, baş derisinde yaygın ve tuhaf formlu kel alanlar biçiminde kendisini gösterir. Saç telleri, farklı vakitlerde farklı kırılma ve çekilme noktalarından ötürü tipik olarak farklı uzunluktadır. Yineleyici saç ve kıl yolma sonucunda deride enfeksiyonlar ve yaralar, kopartılan kıl ve saçların yutulmasına bağlı mide ve bağırsak sisteminde kıl yumakları ve bağırsak tıkanıklıkları üzere ender ve önemli komplikasyonlar görülebilir. Dürtü denetim bozukluğu olarak sınıflandırılan trikotillomani hastalarında başta depresyon ve anksiyete bozuklukları olmak üzere psikiyatrik eş teşhis oranı da epey yüksektir” diye konuştu.
SAÇ VE KIL YOLMAYI GERİLİM AZALTICI OLARAK KULLANIYORLAR
Trikotillomaninin özgüven düşüklüğüne sebep olabileceğine değinen Doç. Dr. Tuman, şöyle devam etti:
“Stres, trikotillomani etiyolojisinde değerli rol oynar. Saç ve kıl yolma öncesinde ağır gerginlik ve tasa, yolma ile azalabilir. Bu hastalar, günlük ömür gerilimleri ve huzursuz edici fikirlerden kurtulmak için saç ve kıl yolma aksiyonunu gerilim azaltıcı bir metot olarak kullanır. Birebir vakitte bu hastaların bir kısmı yolma hareketi sonrasında besbelli haz duygusu yaşar, bu olumlu pekiştirme de saç ve kıl yolma davranışının yinelemesinde değerli rol oynar. Trikotillomani hastalarının bir kısmında çocukluk çağı cinsel yahut fizikî istismar hikayesi olsa da trikotillomani ve çocukluk çağı travması münasebeti net değildir. Saç ve kıl yolma nedeniyle dış görünümde bozulma olması, hastalarda özgüvende azalma, korku, depresif belirtiler ve yolma davranışını denetim edememe nedeniyle hayal kırıklığı oluşturabilir. Ayrıyeten ikizler üzerinde yapılan çalışmalar genetik faktörlerin de hastalığın gelişiminde rol oynayabileceğini düşündürür.”
ÇOCUKLUK VE ERGENLİK DEVRİNİN DEĞERİ BÜYÜK
Doç. Dr. Tuman, trikotillomaninin çocukluk ve ergenlik devrinde başladığına dikkati çekerek, şu tabirleri kullandı: “Trikotillomani daha çok çocukluk ve ergenlik devrinde başlamakla birlikte her yaşta görülebilir. Bayanlarda daha sık olduğu bildirilir lakin bilgilere bakıldığında her iki cinsiyette neredeyse birebirdir. Bayanların erkeklere nazaran polikliniğe daha fazla başvurması sonucu bu farkın oluştuğu iddia ediliyor. Lise öğrencileri ile yapılan çalışmalarda yüzde 1 ila 1.5 civarında görülüyor. Genel toplumda ise en az yüzde 1 oranında trikotillomani hastası olduğu düşünülüyor.”
YOLMAYI TETİKLEYEN UYARANLARA DİKKAT EDİLMELİ
Çok erken başlangıçlı trikotillomani hastalarında kirpik yolmanın geç başlangıçlı hadiselere nazaran daha fazla görüldüğünü belirten Doç. Dr. Tuman, “Bunun dışında yolmayı tetikleyen duyusal, emosyonel ve bilişsel uyaranlara dikkat edilmeli. Yolma davranışı farkına varmadan otomatik mi oluyor yoksa meşakkat ve gerilimi azaltmak için odaklanmış olarak mı ortaya çıkıyor, yoksa her iki tipte de mi görülüyor bunu belirlemek gerekir. Çoklukla trikotillomani kronik bir seyir izler ve uzun devirde dış görünümü nedeniyle özgüvende azalma ve toplumsal ortamlardan kaçınma ve ömür kalitesinde düşme görülebilir” dedi.
İLK YÖNELDİKLERİ YER SAÇ OLUYOR
Doç. Dr. Tuman, en yaygın yolunan bölgenin saç olduğuna işaret ederek, şu bilgileri verdi: “Ülkemizde de çocukluk, ergenlik ve erişkinlik devirlerinde görülen trikotillomani hadiseleri mevcuttur. En yaygın yolunan bölge saç olarak bilinir, bu sıralama kaş, kirpik ve pubik kıllar olarak devam eder. Ayrıyeten ülkemizde de trikotillomani hadiselerinde başta depresyon, obsesif kompulsif bozukluk ve anksiyete bozuklukları olmak üzere psikiyatrik eş teşhis oranı yüksektir. Çalışmalarda psikiyatrik eş tanısı olan trikotillomani olgularında hastalık şiddetinin daha fazla olduğu bildirilmiştir.”
ALIŞKANLIĞI AKSİNE ÇEVİRME METOTLARI AKSATILMAMALI
Trikotillomaninin anksiyete ve depresyonla muadil olduğunu belirten Doç. Dr. Tuman, “Trikotillomani tedavisinde ilaç tedavileri, belirtilerin obsesif kompulsif bozukluktaki kompulsiyonlara emsal tabiatı ve eşlik eden anksiyete bozukluğu ve depresyon eş teşhisleri nedeniyle gündeme gelmiştir. Bir çalışmada ilaçların trikotillomani tedavisinde orta tesir büyüklüğüne sahip oldukları bildirilmiştir. Bunun dışında bilişsel davranışçı terapi yaklaşımlarının birçok hastada tesirli olduğu gösterilmiştir. Bilhassa alışkanlığı bilakis çevirme eğitimi uygulamasının yolma belirtilerinde kıymetli ölçüde azalma oluşturduğu bilinir. Alışkanlığı bilakis çevirme yolu, rahatsızlığın gözden geçirilmesi, hastanın yolma davranışı ve bu davranışı tetikleyen bilişsel, emosyonel ve duyusal uyarıcıların farkına varmasını içeren farkındalık eğitimi, saç yolmaya karşı en az birkaç dakika süren, günlük aktiviteler ile uyumlu elleri yumruk yapmak ve kenetlemek üzere rakip bir davranış geliştirme yani alternatif davranış eğitimi, gevşeme eğitimi, motivasyon ve ahengin genelleştirilmesi, toplumsal takviye ve günlük ile kendini izleme ve kıymetlendirme uygulamalarını içerir” dedi.
