İlk Türk bayan hekim olan Safiye Ali‘nin hayatı araştırılıyor. Almanya’da bir sokağa ismi verilen Safiye Ali’nin kim olduğu merak edildi. Peki, Safiye Ali kimdir, nereli? Birinci Türk bayan tabip Safiye Ali kaç yaşında öldü? İşte Safiye Ali’nin hayatı…
SAFİYE ALİ KİMDİR?
Safiye Ali, 2 Şubat 1894’de İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Sultan Abdülaziz ve II. Abdülhamid’in yaverlerinden Ali Kırat Paşa, annesi Şeyhülharem Hacı Emin Paşa’nın kızı Emine Hasene Hanım’dır. Safiye Ali, dört kız kardeşin en küçüğüydü.
Ailesi, Osmanlı İmparatorluğu devrinde çeşitli hizmetleriyle tanınmıştır. Dedesi Hacı Emin Paşa 17 yıl Mekke şeyhülislamlığı yapmış ve hala etkin beş vakıf kurmuştur.Babasını küçük yaşta kaybeden Safiye Ali, dedesi Emin Paşa’nın Valideçeşme’deki konağında büyüdü.
İstanbul’da Amerikan Kız Koleji’nde tahsil gördü. Ocak 1916’da kolejden mezun oldu. Kolej yıllarında iken tıp tabibi olmaya karar verdi. Bayan hastaların bayan tabipleri tercih etmesinden dolayı ülkede bayan tabiplere ihtiyaç duyuluyordu fakat Darülfünun Tıp Fakültesi şimdi bayan öğrenci kabul etmiyordu. I. Dünya Savaşı sürerken maddi zahmetlere karşın Almanya’ya giderek Würzburg Üniversitesi Tıp Fakültesinde tahsil gördü. Periyodun Maarif Nazırı Ahmet Şükrü Bey’in yardımıyla devlet bursu alan Safiye Ali, çok süratli bir halde Almanca öğrenerek çabucak derslere başladı. Amerikan Koleji mezunu olması sebebiyle zorluk çıkaran Bavyera Ulusal Eğitim Bakanlığı, imtihanda aldığı birincilik derecesi karşılığı Safiye Ali’ye “doktor namzeti” unvanını verdi. 1921 yılında “bebeklerde iç Pakimenenjit kanaması’ hakkındaki tezi ile diplomasını aldı.
İstanbul’a döndükten altı hafta sonra bayan ve çocuk hastalıkları ihtisası yapmak üzere tekrar Almanya’ya gitti. Burada Dr. Ferdinand Krekeler (sonradan aldığı ismi ile Ferdi Ali) ile evlendi. Haziran 1923’te Türkiye’nin birinci bayan tabibi olarak icazetnamesini aldı ve eşi ile birlikte Cağaloğlu’nda muayenehane açtı. Birinci vakitler tanınmadığı için muayenehanesine kimse gelmemiştir ve hatta bayan olduğu için düşük vizite fiyatı ödemek isteyenler bile olmuştur. İstanbul’da beş yıl doktorluk yaptı fakat karşılıksız olarak anne-çocuk sıhhatine yaptığı hizmetler klinik çalışmalarının önüne geçti. Bu devirde ayrıyeten Amerikan Koleji bünyesinde açılan birinci kız tıp okulunda jinekoloji ve obstetrik dersleri vererek kızlara tıp eğitimi veren birinci bayan öğretim üyesi olarak tarihe geçti.
Anne sütünden kesilen ve steril süt içme imkânından yoksun olan çocuklar için Fransız Kızılhaç’ı tarafından kurulup 1925’te Himaye-i Etfal Cemiyeti’ne bırakılan Süt Damlası Bakımevi’nin başına geçen Safiye Ali, istekli çalışmalarıyla bakımevine aktiflik kazandırmıştır. Süt Damlası’ndaki çalışmaları bayanları emzirmeye teşvik etme; yetersiz beslenen çocukların sağlıklı beslenebilmeleri gayeli eğitimler düzenlemeye odaklı idi. Safiye Ali ayrıyeten sütten kesilmiş 1 yaş sonrası hasta ve zayıf çocukların bakımı ile ilgilenmek üzere Hilal-i Ahmer Hanımlar Merkezi Küçük Çocuklar Muayenehanesi’ni kurdu. Londra, Viyana ve Bolonya’da düzenlenen kongrelerde Himaye-i Etfal Cemiyeti’ni temsil etti.[3] Mesleğinin doruğunda iken Süt Damlası’ndan istifa etmek zorunda kaldı. Ocak 1928’de yalnızca muayenehane doktorluğu yapıyordu. Bu tarihte, İstanbul’da muayenehanesi olan doktorlar ortasındaki tek bayandı. Bu devirde toplum, bayan doktora o kadar yabancıydı ki Malul Gaziler Büyük Ticaret Salnamesinde ismi, “Safiye Ali Bey” olarak geçmektedir. Erken Cumhuriyet devrindeki bayan hareketinin içinde yer alan Safiye Ali’nin 1928’de Bolonya’da toplanan Beynelmilel Bayan Hekimler Konferansı’nda edindiği toplumsal ve bilimsel izlenimleri Servet-i Fünun’da yayımlanmıştır.
Safiye Ali, mesleksel çalışmalarının yanı sıra İstanbul’da başlayan feminist harekete katıldı ve Türk Bayanlar Birliği’nin Sıhhiye Komitesi başkanlığını üstlenerek fuhuşla çaba için çalıştı.
Kanser teşhisi konulması üzerine Türkiye’den ayrılarak Almanya’ya yerleşti. II. Dünya Savaşı yıllarında sıhhati el verdiği sürece mesleğini sürdürdü. 5 Temmuz 1952’de Dortmund’da 58 yaşında öldü.
