Rochester’deki Mayo Clinic sinirbilimcilerinden Diego Z. Carvalho önderliğinde yürütülen çalışmada, beynin ak unsuru ile ilgili biyobelirteçlere bakıldı. Biyobelirteçlerden biri ak husus hiperintensitileri denilen, beyin taramalarında gözle görülebilen minik doku bozulmalarıdır. Bu cins doku bozulmalarına yaş ilerledikçe ya da denetlenemeyen yüksek kan basıncı nedeniyle daha yaygın bir biçimde şahit olunabilir. Öteki biyobelirteç de, hudut hücreleri ortasında ilişkiyi kuran hudut liflerinden oluşan aksonlardaki değişimi ölçer.
TEDAVİ TEKNİĞİ YOK
Şiddetli uyku apnesinin ve yavaş dalga uykusu olarak da bilinen derin uyku süresindeki azalmanın bu biyobelirteçlerle ilişkili olduğunun bulunması son derece kıymetli. Zira beyindeki bu cins değişiklikler için rastgele bir tedavi sistemi yok.
Araştırmaya yaş ortalaması 73 olan ve obstrüktif/tıkayıcı uyku apnesinden yakınan 140 kişi katıldı. İştirakçilerin yüzde 34’ünde hafif, yüzde 32’sinde orta ve yüzde 34’ünde şiddetli seviyede uyku apnesi olduğu görüldü.
Derin uyku olarak da bilinen ve nitelikli uykunun en düzgün göstergelerinden biri sayılan, yavaş dalga uyku müddetleri incelendi. İştirakçilerin yavaş dalga uyku yüzdesindeki her 10 puanlık düşüşe karşılık ak unsur hiperintensitelerinin ölçüsünde 2.3 yıl yaşlanmanın tesirine denk düşen bir artış olduğunu gördüler. Tıpkı düşüş aksonların etkinliğinde de 3 yıl yaşlanmanın tesirine denk bir azalmaya neden oluyordu.
Şiddetli uyku apnesi olanlarda ak unsur hiperintensiteleri yoğunluğunun da hafif ya da orta derecede uyku apnesi olanlara kıyasla daha yüksek olduğu görüldü. Bu şahısların beyinlerindeki aksonların aktifliği de daha azdı. Araştırmacılar çalışma kapsamında yaş, cinsiyet ve beyinde değişim mümkünlüğünü etkileyebilecek ögeleri da hesaba kattılar.
Derleyen: Rita Urgan
SciTech Daily/ 12 Mayıs 2023 ve New Scientist/ 15 Mayıs 2023
