AB Başkanlığından yapılan yazılı açıklamaya nazaran, Türkçeye çevrilen tüzük, Başkanlığın internet sitesi üzerinden kamuoyu ve ilgililerin erişimine sunuldu.
AB Resmi Gazetesi’nde 16 Mayıs’ta yayımlanarak yürürlüğe giren tüzük kapsamında geçiş devrinin 1 Ekim’de başlaması öngörülürken tüzüğün tam olarak uygulamaya girmesi Ocak 2026’da olacak.
SKDM tüzüğü, üretimin, AB’nin emisyon azaltma siyasetlerini olumsuz etkileyecek biçimde, iklim değişikliği siyasetleri daha az sıkı olan ülkelere kayması sonucunda oluşabilecek karbon kaçağı riskini önlemeyi amaçlıyor.
Bu kapsamda AB, üretim esnasında salınan karbon emisyonları için AB Emisyon Ticareti Sistemi’ni (ETS) yansıtacak biçimde, ithal eserlerde ek fiyat öngörüyor, böylece hem başka ülkelerde daha pak üretim yapılmasını sağlamak hem de AB üreticilerinin rekabetçiliğini korumak hedefleniyor.
Dışişleri Bakanlığı AB Başkanlığı tarafından Türkçeye çevrilen tüzüğe nazaran, AB ithalatçıları, 2025’in sonuna kadar sürecek geçiş devrinde rastgele bir mali yükümlülük altına girmeyecek, SKDM düzeneğine tabi ithal eserlerin gömülü emisyonlarını raporlayacak. Emisyonların raporlanmasına ait kurallar ve gereklilikler de 17 Ağustos’ta AB Resmi Gazetesi’nde yayımlandı.
SKDM’nin kapsamında birinci etapta çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre, hidrojen ve elektrik olmak üzere 6 kesim yer alıyor. Bu kesimler en yüksek karbon kaçağı riski taşıyan ve çevreyi en fazla kirleten güç ağır kesimler.
Mutabakatın değerli bir modülü olarak tasarlanan SKDM konusundaki gelişmeler, Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı AB’ye ihracatını etkileme potansiyeli nedeniyle dikkatle izleniyor. Ticareti etkileme potansiyeli olmakla birlikte SKDM esasen bir etraf ve iklim değişikliği tedbiri olarak görülüyor.
AB’nin, SKDM’yi tasarlamasının gerisindeki asıl niyet, iklim maksatlarının yalnızca üye ülkelerin gayretleriyle gerçekleşemeyeceği tespitinden hareketle, üçüncü ülkelerin AB ile emsal iklim gayeleri koymadığı takdirde yaşanabilecek karbon kaçağı riskini bertaraf etmek. Bu prestijle da çok genel bir sözle “kirleten öder” prensibine dayanıyor.
AB, ilkesel olarak, tüm üçüncü ülkelerden yapılan ithalatı, belirlenen eser kümelerinde SKDM’ye tabi tutmayı planlıyor. AB’nin ETS düzenlemesini uygulayan İzlanda, Norveç ve Lihtenştayn ile kendi ulusal ETS sistemini hükümetler ortası bir mutabakatla 1 Ocak 2020 prestijiyle AB ETS sistemiyle kontaklı hale getiren İsviçre SKDM’den muaf tutulmuştu. AB, güçlü ticari entegrasyonunun olduğu bu ülkeleri SKDM’den muaf tutarken, bu ülkelerin esasen üreticileri için benzeri iklim değişikliği siyasetleri uyguladıklarını göz önünde bulundurmuştu.
