Sinema dünyasının unutulmaz isimlerinden Tarık Akan’ın vefatının üzerinden 7 yıl geçti. 13 Aralık 1949’da doğan ve 16 Eylül 2016’da akciğer kanseri nedeniyle ortamızdan ayrılan Türk sinemasının unutulmaz jönü Tarık Akan, en değerli oyuncularından biri olarak kabul edildi.
120’den fazla sinemada rol alarak Türk sinemasının tepesine çıkan bu eşsiz yetenek, mesleği boyunca Yeşilçam’ın en kıymetli üretimlerinde uzunluk gösterdi. Münir Özkul, Adile Naşit, Şener Şen, ve Kemal Sunal üzere dev isimlerle birlikte başrolleri paylaşarak izleyicilere unutulmaz anlar yaşattı.
Asıl ismi Tahsin Tarık Üregül olan sanatçı, 13 Aralık 1949’da İstanbul’da dünyaya geldi. Subay olan babası Yaşar Üregül’ün misyonu münasebetiyle Erzurum Dumlupınar İlkokulu’nda başladığı eğitimini Kayseri’de tamamladı.
Babası emekli olduktan sonra ailesiyle Bakırköy’de yaşamaya başlayan ve Yıldız Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Kısmı’nda okuyan Akan, eğitimi mühletince cankurtaranlık ve işportacılık yaptı.
Tarık Akan, 1970’te Ses mecmuasının açtığı Sinema Artist Yarışması’nda birinci olunca, Makine Mühendisliği kısmından ayrıldı ve Gazetecilik Yüksekokulu’na girdi.
İLK SİNEMASI: ‘SOLAN BİR YAPRAK’
Sinemaya geçmeden evvel bir mühlet düğün salonlarında müdürlük, sandal kiralama üzere işlerle uğraşan Akan, ‘Solan Bir Yaprak Gibi’ isimli sinema ile 1971’de sinemaya adım atıp Tarık Akan ismini kullanmaya başladı. Sanatçı, tıpkı yıl Sadık Şendil’in kaleme aldığı, Orhan Aksoy’un yönettiği ‘Emine’ sinemasında ise Filiz Akın ile başrolü paylaştı.
Türkiye’nin Altın Portakal’da 7 mükafata sahip tek erkek oyuncusu olan Akan, birinci mükafatını ‘Suçlu’ isimli sinemadaki rolüyle 1973’de aldı.
Yönetmenliğini Ertem Eğilmez’in yaptığı 1973 imali ‘Canım Kardeşim’ ile Rıfat Ilgaz’ın romanından uyarlanan 1974 üretimi ‘Hababam Sınıfı’nda başrol oynayan sanatçı, 1970-1975 ortasında, yılda 12 sinemada rol alarak Türk sinemasının unutulmaz isimlerinden biri haline geldi.
‘SÜRÜ’ İLE DORUĞA ÇIKTI
Yakışıklılığı ve stiliyle 1970’li yıllara damgasını vurarak Yeşilçam’ın tanınan jönleri ortasına giren Akan, 1977’de senaryosunu Yılmaz Güney’in yazdığı, Zeki Ökten’ten tarafından yönetilen ‘Sürü’ sinemasıyla birlikte politik sinemalarda rol almaya başladı.
Tarık Akan, 1978’de Cüneyt Arkın ile başrolü paylaştığı ‘Maden’ sinemasının sonrasında, 1979’da mecburî askerlik vazifesini yedek subay olarak Denizli’de tamamladı.
OYNADIĞI SİNEMA ‘ALTIN PALMİYE’ ALDI
Yılmaz Güney’in cezaevindeyken senaryosunu yazdığı, Şerif Gören’in yönettiği, 1982 imali Altın Palmiye ödüllü lakin Türkiye’de yasaklı ‘Yol’ sinemasında de rol alan Akan, 1990’da Rıfat Ilgaz’ın tıpkı isimli yapıtından uyarlanan ‘Karartma Geceleri’nde başrolde yer aldı.
Sanatçı Akan, 1985’te Berlin Memleketler arası Sinema Şenliği’nde mansiyon, 1992’de Adana Altın Koza Sinema Şenliği’nde En Âlâ Erkek Oyuncu, 1996’da Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği’nde Ömür Uzunluğu Onur Mükafatı , 2006’da Sinema Müellifleri Derneği Onur Mükafatı , 2007’de ise Çağdaş Sinema Oyuncuları Derneği’nde Sinema Emek Mükafatı kazandı.
HAPİSHANE GÜNLERİNİ KALEME ALDI
Rol aldığı sinemalar ve politik duruşu nedeniyle devletin dikkatini çeken Tarık Akan, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin akabinde, 1981 yılının başlarında, Almanya’da yaptığı bir konuşma yüzünden Türkiye’ye dönüşünde tutuklandı.
12 yıl mahpus istemiyle yargılanarak 2,5 ay hücre mahpusu cezası alan sanatçı, hapishane günlerini ve darbe sürecini 2002’de yayımlanan “Anne Başımda Bit Var” kitabında kaleme aldı.
GEZİ DİRENİŞİ’NE DAYANAK VERDİ
Usta sanatçı, Seyahat Direnişi’nden Soma Katliamı’na birçok hak uğraşında en önlerde yer almıştı. Akan, AKP iktidarını, ‘cumhuriyet ve laikliğin altını oymakla’ eleştiriyordu. 2013’te Seyahat Direnişi sırasında, İstanbul Taksim’deki Seyahat Parkı içinde bir TV kanalına verdiği röportajda aksiyonlarla ilgili şunları söyledi:
“Müthiş, yani tek sözle dayanılmaz lafı bile az geliyor. Biz eski solcular olarak umudumuzu tüketmek üzereydik. Bu karanlık nasıl aydınlanır derken apansızın bir patlama oldu.”
Barış Zeki, Yaşar Özgür ve Hasret isimli üç çocuğu bulunan, 120’den fazla sinemada rol alan, hayatı boyunca halktan yana, mütevazı karakteriyle takdir toplayan unutulmaz oyuncu, 16 Eylül 2016’da 66 yaşındayken akciğer kanseri tedavisi gördüğü hastanede yaşama veda etti.
