AKP iktidarının belirsizliklerle dolu siyaset ve uygulama tercihleri nedeniyle uzun yıllardır ağır bir ekonomik kriz altında savrulan Türkiye’nin borçlanma gereksinimi her geçen gün artıyor. Bugün bu muhtaçlık daha da yakıcı bir hale geldi. Üstelik uzun yıllardır özelleştirme ismi altında satılan kamu mallarına karşın Türkiye iktisadının kaynak gereksinimi bu durumda. Ayrıyeten yaşanan problemler nedeniyle borçlanma maliyeti de yükseliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yeni yayımladığı yeni borç datalarının ayrıntıları da Türkiye’nin bilhassa resmi olarak “tek adam rejimi”ne geçilen 2018 yılından bu yana her alanda süratle borçlandığını gösteriyor.
İşte bilgilerde öne çıkan detaylar:
- 2023 yılının birinci çeyreği (ocak-mart) sonu prestijiyle “kamunun brüt toplam borç stoku” 4 trilyon 974 milyar liraya ulaştı. Bu sayı 2018 yılının tıpkı çeyreğinde 986 milyar liraydı. Artış yüzde 404.3 oldu. Bu kapsamda, kamunun iç borç stoku geçen 5 yılda yüzde 325.8 artışla 605 milyar liradan 2 trilyon 574 milyar lira, dış borç stoku ise yüzde 528.6 artışla 382 milyar liradan 2 trilyon 399 milyar liraya ulaştı. Ayrıyeten ilgi çeyreklerin ortalama dolar kuru dikkate alındığında kamunun brüt toplam borç stoku 258.3 milyar dolardan 263.4 milyar dolara yükseldi.
AB TARİFLİ BORÇ
- “Merkezi yönetim”, “yerel yönetim”, “sosyal güvenlik kurumları”nı kapsayan Avrupa Birliği (AB) tarifli genel idare borç stoku ise ulaşılan sayının daha yüksek bir noktada olduğunu ortaya koyuyor. Buna nazaran toplam stok son beş yılda 920.3 milyar liradan 5 trilyon 336 milyar liraya yükseldi. Bu kapsamda merkezi idare borç stoku 979.9 milyar liradan 5 trilyon 307 milyar liraya ulaştı. Mahallî idarelerin borç stoku da 59.3 milyar liradan 141.6 milyar liraya çıktı. Bu cins borç stokunun gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYİH) oranı da yüzde 28.1’den 31.2’ye yükseldi.
- Öte yandan tekrar Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yeni yayımlanan “Türkiye’nin Brüt Dış Borç Stoku” bilgileri, özel dalın borçluluk durumunu da ortaya koyuyor. Ocak-Mart 2018’de 313.7 milyar dolar olan bu stok, Ocak-Mart 2023’te 238.3 milyar dolara indi. Bu kapsamda kısa vadeli stok 86.1 milyar dolardan 88.3 milyar dolara yükselirken uzun vadeli stok 227.6 milyar dolardan 149.9 milyar dolara geriledi.
ÜÇ AYDA 270 MİLYAR
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Temmuz-Eylül 2023 periyoduyla ilgili borçlanma stratejisini açıkladı.
Buna nazaran temmuz ayında 141.7 milyar TL, ağustosta 141 milyar TL ve eylülde 72.1 milyar TL iç borç servisi yapılması bekleniyor. Ayrıyeten 59.3 milyar lira dış borç servisi yapılacak. Buna rağmen temmuzda 94 milyar lira, ağustosta 96 milyar lira ve eylül ayında 80 milyar lira iç borçlanma yapılması programlandı.
