Türkiye iktisadı özellikle “tek adam” rejiminin resmileştiği 2018’den bu yana ağır bir kriz içinde sürükleniyor. Seçim öncesi 1.5 yılda hem akıldışı iktisat siyaseti tercihleri istatistiklerle oynama, baskılama, toplumsal kutuplaştırma üzere tekniklerle üstü örtülmeye çalışılan bu krizin sonuçları, seçim sonrası iktidardan gelen “rasyonelleşme” telaffuzlarıyla daha besbelli hale geldi.
(Şemsi Bayraktar)
Yaşanan kriz, en son Kurban Bayramı ile ilgili hazırlık sürecinde kendini gösterdi. Kurbanlık fiyatlarıyla ilgili açıklama yapan Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayraktar şöyle konuştu:
“Ülke ortalamasına nazaran büyükbaş hayvanların canlı kilogram fiyatı 147 lira 7 kuruş, küçükbaş fiyatı 129 lira 62 kuruş oldu. Geçen yıla nazaran büyükbaşta yüzde 140.5, küçükbaşta yüzde 103.9 artış var. Ortalama kilo fiyatı büyükbaşta 61 liradan 147 lira, küçükbaşta 64 liradan 130 liraya çıktı. Başta yem olmak üzere personellik, veteriner, ilaç, elektrik, nakliye vb. üzere masraflardaki artışlar kurbanlık fiyatlarını etkiledi.”
Bayraktar’ın verdiği bilgiye nazaran bu yıl yaklaşık 785 bin büyükbaş, 2 milyon 600 bin küçükbaş olmak üzere 3 milyon 385 bin kurbanlık hayvan kesilecek. Büyükbaşta yüzde 10 azalma olacak. Bu hayvanlar için 69.3 milyar lira ödeneceği kestirim ediliyor.
(Bekir Başevirgen)
SÜT İÇİN TOPLANTI
Hayvancılıktaki sıkıntıların bir öteki etkilediği kesim ise süt ve süt eserleri pazarı. Bu eserlerin daima zamlandığını lisana getiren CHP Manisa Milletvekili Bekir Başevirgen, “Örneğin Haziran 2021’de 10 liraya satılan 1 kilo yoğurt, Haziran 2022’de 20 lira, Haziran 2023’te ise 30 liraya ulaştı. TÜİK’e nazaran yoğurt üretimi yüzde 7.1 azaldı. Yoğurdu bulan Türkler artık yiyemiyor” dedi.
Ulusal Süt Konseyi’nin 8.5 lira olan referans fiyatı artırmak için bu hafta toplanmasının beklendiğini de açıklayan Başevirgen, şöyle devam etti:
“İktidar seçim öncesi üreticinin ziyan etmesi kıymetine çiğ süt fiyatını baskıladı ancak artık bu fiyatlarda tutamayacaklarını onlar da biliyor. Süt üreticilerinin beklentisi 13 lira. Buna yakın bir fiyat belirlenirse süt eserlerine ek artırımların gelmesi an sıkıntısı. Süte, yoğurda birkaç ay içerisinde yüzde 50 artırım gelirse kimse şaşırmasın.”
Başevirgen’in verdiği bilgeye nazaran Avrupa’da ortalama çiğ sütün kilosu 0.5 Avro, karkas et ise 5 Avro. Türkiye’de ise çiğ süt 8.5 lira, karkas et 230 lira. Birebir oranlama olsa Türkiye’de çiğ sütün 23 lira olması gerekiyor.
