Getty ImagesEski ABD Lideri Donald Trump, 2020’de kaybettiği başkanlık seçimlerinin sonucuna müdahale etmekle suçlandığı davanın birinci duruşması için bugün hakim karşısına çıkacak.
Dava, Trump hakkında açılan üçüncü ve en önemli dava. 6 Ocak 2021’de Trump taraftarlarının Amerikan Kongresi’ni basması ve onu çevreleyen olaylara odaklanıyor.
İddianamede Trump’a “ABD’yi dolandırmaya yönelik komplo” ve üç öteki suçlama daha yöneltiliyor.
Trump ise “saçmalık” olarak nitelediği suçlamaları reddediyor.
2024’teki başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti’den tekrar aday olması ihtimali bulunan Trump hakkındaki bu davayla ilgili bilinenleri ve olasılıkları beş başlıkta topladık.
BBCTRUMP’A HANGİ SUÇLAMALAR YÖNELTİLİYOR?
Trump 2020’de Demokrat Parti’nin adayı Joe Biden’a karşı kaybettiği seçimin sonucunu kendi lehine çevirmeye çalışmakla suçlanıyor.
Özel savcı Jack Smith ve grubunun hazırladığı 45 sayfalık iddianamede Trump’a şu dört suçlama yöneltiliyor;
- ABD’yi dolandırmaya yönelik komplo
- Resmi süreci engellemeye yönelik komplo
- Resmi süreci engelleme
- ABD vatandaşlarının haklarına karşı komplo
Bu suçlamalar Trump’a, 3 Kasım 2020’deki başkanlık seçimleri ile Beyaz Saray’dan ayrıldığı 20 Ocak 2021 ortasındaki süreçte yaşananlara dayanarak yöneltildi.
İlk suçlama oyların toplanması, sayılması ve kayda alınması süreçlerini engellemeye yönelik teşebbüs tezlerini kapsıyor.
İkinci ve üçüncü suçlamalar, oyların onaylanması sürecini engelleme teşebbüsüne yönelik tezleri ele alıyor. Bununla, 6 Ocak 2021’de yani Biden’ın başkanlığının ABD Kongresi’nde resmen onaylanacağı gün, Trump taraftarlarının Kongre’yi basması kast ediliyor.
Son suçlama ise vatandaşların oy kullanma hakkına müdahale savlarını kapsıyor.
Getty Images 6 Ocak 2021’deki ABD Kongre baskını BU DAVA, HAKKINDAKİ ÖBÜR DAVALARA KIYASLA NE KADAR ÖNEMLİ?
Bu Trump hakkında hazırlanan üçüncü iddianame.
Trump hakkında hali hazırda açılmış iki dava daha var; biri kapalı evrakları yanlış yönetmek, oburu de porno yıldızı Stormy Daniels’a yapılan sus hissesi ödemesini örtmek için iş kayıtlarında sahtecilik yapmak.
Bazı hukuk uzmanlarına nazaran, bu son dava, isimli olarak en güçlü ve en ağır türel sonuçları olacak dava olmayabilir.
Ancak BBC Kuzey Amerika editörü Sarah Smith, bu davanın vahamet olarak Trump için “en önemli ve sonuçları kıymetli olabilecek” dava olduğunu belirtiyor.
Trump birinci kere Başkanlık sürecinde yapmış olduğu aksiyonlar nedeniyle suçlanıyor. Smith bu davanın, başkalarına kıyasla daha “gerçek dünya” tesiri olduğunu yani kamuoyundaki karşılığının daha fazla olabileceğini de ekliyor.
BUNDAN SONRA NE OLACAK?
Trump’ın bugün Washington DC’deki mahkemede hakim karşısına çıkması bekleniyor. Şahsen mahkemeye mi gideceği yoksa duruşmaya uzaktan mı katılacağı şimdi bilinmiyor.
Özel Savcı Jack Smith, yargı sürecinin süratli olması talebinde bulunmuştu, lakin bunun gerçekleşmesi birkaç sebepten dolayı pek mümkün görünmüyor.
Öncelikle, bu dava, Trump hakkındaki öteki davalarla büsbütün birebir vakitlerde yürütülemeyeceği için, vakit bulma konusunda meseleler yaşanabilir.
Ayrıca seçim sürecine girecek olan ülkede, bu süreçteki değerli tarihlere – örneğin partilerin lider adaylarını resmen seçeceği toplantılar üzere – duruşma koyulmasına ihtimal verilmiyor.
Yani dava hala sürerken Trump’ın yine lider seçilmesi bile mümkün.
Getty ImagesTRUMP MAHPUSA GİREBİLİR Mİ, GİRSE DE LİDER ADAYI OLABİLİR Mİ?
77 yaşındaki eski liderin, hatalı bulunması halinde mahpus cezası alması mümkün.
Davayı gören yargıç Tanya Chutkan, eski Demokrat Partili ABD Lideri Barack Obama tarafından atanmıştı ve 6 Ocak baskınıyla ilgili öbür davalarda sert cezalar verdiği biliniyor.
Trump ayrıyeten, zımnî evrakları yanlış yönetme davasında da 20 yıla kadar mahpus cezasıyla karşı karşıya kalabilir.
ABD maddelerine nazaran, hakkında cezai sürecin işliyor olması, hatta cezaevinde bile olmak, bir kişinin lider adayı olmasına pürüz oluşturmuyor.
Bu mümkün durumun seçmen davranışlarını nasıl etkileyeceği natürel ki bilinmiyor.
Daha evvel karar giymiş en az iki kişinin ABD başkanlığına adaylığını koyduğu biliniyor;
– 1918 yılında savaş aykırısı konuşması nedeniyle karar giymiş Eugene Debs, 1920 seçimlerine sosyalist aday olarak katılmıştı
– Dolandırıcılıktan karar giymiş olan, komplo teoricisi Lyndon LaRouche da 1992 seçimlerine, tutuklu bulunduğu Minnesota hapishanesinden aday oldu.
TRUMP LİDER SEÇİLİRSE, KENDİSİNİ ‘AFFEDEBİLİR Mİ?’
Bazı uzmanlar Trump’ın 2024 seçimlerinde lider seçilmesi halinde, karar giymiş olsa bile kendisi hakkında af çıkarabileceğini tez ediyor.
Ancak ABD hukukunda buna emsal oluşturabilecek bir durum bulunmuyor. Bu da, bu muhtemel durumda, ABD Yüksek Mahkemesi’nin sürece dahil olabileceği manasına geliyor.
Başkan seçilirse Trump davanın düşürülmesini talep etmeye de çalışabilir.
Cumhuriyetçi Partili Arkansas Valisi ve lider aday adayı Asa Hutchinson Amerikan NBC televizyonuna yaptığı açıklamada, iki senaryonun da mümkün olduğunu lakin “kendini affetmenin, ABD anayasasının amaçladığı bir şey olmadığını” söyledi.
Hutchinson, bu türlü bir şey yapmanın “uygunsuz ve nahoş” olacağını da ekledi.
Trump’ın lider adaylığı için parti içindeki en güçlü rakibi Ron DeSantis de, Trump’ın mahpusa girmesinin “ülke için düzgün olmayacağını” söyledi.
