FİKRET KIZILOK KİMDİR?
Tam ismi Münir Fikret Kızılok olan sanatçı, 1946’da İstanbul’da dünyaya geldi.
Eğitimine başladığı Galatasaray Lisesi’nin ilkokul kısmında müzikle tanışan Kızılok, meskenden okula giderken gördüğü ve annesine alması için çok ısrar ettiği kırmızı bir akordeonla müzik hayatına atım attı.
Kızılok, lise yıllarında Elvis Presley’in müziğinden etkilenerek gitar çalmayı öğrendi. Birinci müzik derslerini sınıf arkadaşlarından birinin klarnetçi olan babasından alan sanatçı, birinci konserini de bir 23 Nisan’da Taksim Belediye Gazinosu’nda düzenlenen okul müsameresinde verdi.
Okulda arkadaşlarıyla birlikte “Fikret Kızılok ve Orkestrası” isimli küçük bir küme kuran sanatçı, ortaöğrenimi sırasında farklı okullarda konserler verdi.
Lisede okul arkadaşı olan Barış Manço ve Timur Selçuk’un da kendisine verdiği dayanakla “Fikret Kızılok ve Veliahtları” orkestrasını oluşturan usta müzisyen, kümeden ayrılan Mazhar Alanson’un yerine, bir devir “Kaygısızlar” kümesine katıldı. “Ay Osman” müziğinin Barış Manço ve Kaygısızlar olarak yeni bir yorumunda kaydetti. Lakin Barış Manço’nun birinci eşi Marie Claude ile aşk yaşamaya başladığı için ikilinin yolları ayrıldı.
Başarılı sanatçı, Kaygısızlar ile çıktığı 20 günlük Anadolu turnesinin akabinde kendi solo mesleğine odaklandı.
CAHİT OBEN İLE KÜME KURDU
Fikret Kızılok, 1964’te Cahit Oben ile yeni bir küme kurarak profesyonel müzik hayatına geçiş yaptı.
Kendilerini “Beatles tipi müzik yapan bir grup” olarak tanımlayan “Cahit Oben 4” kümesine, bir mühlet sonra bas gitarcı Koray Oktay ve davulcu Erol Ulaştır da katıldı.
Grup, bir yandan İlham Gencer’in işlettiği Çatı Gece Kulübü’nde program yaparken bir yandan da mahalle konserlerini sürdürdü. Kendi paralarıyla iki 45’lik plak dolduran küme, Hürriyet Gazetesi’nin 1965’te düzenlediği Altın Mikrofon Yarışı’na “Makaram Sarı Bağlar/Halime” plağıyla katıldı.
Oben’in müzik hayatına nişanlısı Füsun Önal ile devam etmek istemesi nedeniyle küme dağıldı.
Diş Hekimliği Yüksek Okulu’ndan mezun olan Kızılok, The Beatles’tan etkilenerek, kümenin “All My Loving” müziğinin Türkçe aranjmanı olan “Sevgilim”i dinleyicinin beğenisine sundu.
Sanatçı Kızılok, 1965’te gitarda Harun Batıbaygil, basta Gökhan Targay, davulda Koral Tümay’ın yer aldığı “Fikret Kızılok ve Üç Veliaht” kümesiyle birinci plağını yayınladı. “Belle Marie/Kız Ayşe” müziklerinden oluşan plağın iki müziğine Kızılok imza attı.
AŞIK VEYSEL’DEN ETKİLENDİ
Müzik mesleğinde en çok Aşık Veysel’den etkilenen ve kendisiyle usta-çırak alakasına sahip olan Fikret Kızılok, arkadaşı Arda Uskan ile çıktığı bir seyahatte Aşık Veysel ile tanışmasının akabinde 1969’da “Uzun İnce Bir Yoldayım” türküsünü tekrar düzenleyip 45’lik olarak yayımladı.
Plak kapağındaki yazıda Kızılok, “Darmadağınık saçları, elinde gitarı, düşlerinde şipşirin köy çocukları ile ince uzun yolların, uçsuz bucaksız ovaların, bembeyaz dağ bulutlarının çocuğudur Fikret Kızılok. Pakistan’dan Paris’e kadar, dünyanın dört bucağını, yüreğinde delice esen dağ rüzgarları ile gezmiş, bütün bu ülkelerin halk müziklerini incelemiştir, yıllar uzunluğu.” sözlerini kullanmıştı.
Kendisiyle yapılmış bir söyleşide bu seyahate değinen Kızılok, şunları kaydetmişti:
“Seyahati çok sevdiğim için Anadolu’nun gezmediğim yeri kalmamıştı. İşte bu seyahatlerin birinde yolum Veysel’in köyüne düştü. Veysel’i dinledim, sazını dinledim ve aşık oldum. İstanbul’a dönünce onun hakkında ne buldumsa okudum, dinledim. Bir iki ay sonra artık içim dışım Veysel olmuştu. Onun hissettiklerini içimde hissediyordum. Artık duramıyor, dayanamıyor, Veysel’den söylemek ve sesimi herkese dinletmek istiyordum.”
Kasım 1969’da yeniden Aşık Veysel’in yanına Sivrialan’a giden Kızılok, çok kar yağışı yolları kapayınca 3 ay ustasının yanında kaldı. Bu deneyimin akabinde, dönüşte ondan müzik kelamlarını aldığı “Yumma Gözün Kör Gibi” ve “Yağmur Olsam” yapıtlarıyla müzik dünyasında büyük bir çıkış yakaladı ve sanatçı birinci altın plak mükafatını kazandı.
Sanatçı, yıllar sonra bu ziyaretini ise “Sonra tekrar, yalnız gittim. Bu ikincisinde kar yağdı. Kasımdı, kapandı yollar ve ben orada üç ay kaldım. Üç ay kalınca ben değiştim. Adamcağız saz çalıyor, bende de gitar var. Uymayan bir şeyler var. Ama o kadar yakınında yollar var ki. Onun müziğini filan da aranje etmek istemiyorum. Ne yapayım, ne yapayım derken, bir dizeyi yazmış ancak besteleyememiş olduğunu gördüm. ‘Yapayım mı bunu?’ dedim, ‘Yap’ dedi. ‘Yeter gayri, yumma gözün kör gibi’ diye bir müzik. Geldim İstanbul’a, bunu yaptım ve 22 yaşında meşhur oldum.” tabirleriyle aktarmıştı.
Bu muvaffakiyetin akabinde bir 45’lik daha yapan Kızılok, kendisine ilişkin “Söyle Sazım” yapıtını yayınladı. Plak kapağında ise parçayı “Türk geleneklerine uygun 17 perdeli ‘Hüseyni’ tertipte üç değişik sazın Batı anlayışında ve çok sesli olarak kullanıldığı bir şarkı” olarak tanımlamıştı. Plağın art yüzünde Kızılok’un Karacaoğlan’dan bestelediği “Güzel Ne Hoş Olmuşsun” vardı. Bu plak, listelerde kendisini gösterdi. Barış Manço’nun “Dağlar Dağlar” yapıtını geçen eser haftalarca 1 numarada kalarak, liste başı oldu.
Fikret Kızılok, birebir plağı ile Hey mecmuası tarafından düzenlenen “Yılın Müzik Oskarları”nda “Yılın Erkek Şarkıcısı” seçildi.
Aşık Veysel, 1973’te hayatını kaybettiğinde cenaze merasimine katılan Kızılok, “Dördüncü Sivrialan ziyaretimde Aşık Babamın toprağı ile karşı karşıya olmak çok acı lakin o, sadık yarine kavuştuğu için keyifli. Bu saza onun elleri değmişti. Parmakları bana metot öğretmişti. Ustam öldü, toprak oldu. Ustamın parmaklarına değen bu sazın da toprak olması gerekir. Artık ona can veren parmaklar yok.” diyerek sazını kırdı ve bir müddetliğine müziğe orta vererek birinci eşi Şeyda Kızılok ile evlendi ve Kadıköy’de bir dişçi muayenehanesi açtı.
1975’TE YİNE MÜZİK HAYATINA DÖNDÜ
Kızılok, 1975’te “Tehlikeli Madde” ismini taşıyan yeni kümesiyle uzun bir Anadolu turnesine çıktı. Sanatçı, bu küme ile folk motiflerinin rock ile harmanlandığı müzikler yaptı. Turnenin akabinde İstanbul’da da seri konserler verdi.
Albümlerinde giderek folk motiflerinin yerini daha alaturka sesler alan Kızılok’un Ahmed Arif’in şiirlerinden yararlandığı “Haberin Var mı/Kör Pencere/Ay Battı” bu devrin en değerli plağı olarak dikkat çekti.
Son 45’liğini 1976’da yayınlayan Kızılok, müzik dünyasından tenkitler alan plağında Mahzuni Şerif’ten “Biz Yanarız” ve Aşık Veysel’den “Sen Bir Ceylan Olsan” isimli türküleri yorumladı.
Kızılok, 1977 ortalarında, 1971-1972’de yaptığı fakat o güne dek yayınlamadığı kimi kayıtları bir albüm olarak piyasaya sürdü. “Not Defterimden” ismini taşıyan albümde sanatkarın deneysel çalışmaları yer aldı. Fakat plak çıktıktan kısa bir mühlet sonra toplatıldı.
Aynı plakla Varşova’da iki ödül alan sanatçı, plağın toplatılmasından ötürü müziği bıraktı.
Sanatçı Kızılok, mesleği boyunca 13 altın plak ve çok sayıda mükafatın sahibi oldu.
Hey Mecmuası tarafından 1977’de yayınlanan “Türk Pop Müziği Sanatkarları Ansiklopedisi”nde, Fikret Kızılok başlığında şu bilgiler yer almıştı:
“Bu alçakgönüllü özgeçmişi açarsak, aslında 1970’lerin birinci yarısında tanınan müziğin en aktif isimlerinden birisiyle karşılaşırız. Birinci yıllarında yerlere dek uzanan kaftanı, dağınık saçları, elinde bağlamasıyla türküler söyleyen, türkü tadında besteler yapan Kızılok, ilerleyen periyotta uzun çalar, daha rock kokan düzenlemeler ve bestelerle çıkar karşımıza. 1976’da ‘müziği bıraktığını’ açıklar. Bu açıklamaya kadar olan devri ise dolu dolu geçirir. İşte bu periyodun kısa bir özeti ya da ‘Hikaye-i Fikret Kızılok’…”
Kariyerinde siyasi içerikli birçok çalışmaya da imza atan usta müzisyen, 1975’te Uğur Mumcu’nun yazdığı “Sesleniş” yazısını 10 kısımda inceleyip senfonik şiir olarak besteledi. Çalışma 1996’da “Vurulduk Ey Halkım” ismiyle albüm haline getirildi.
Sanatçı, 1980’lerin başında tanıştığı Bülent Ortaçgil ile Çekirdek Sanatevi projesine başladı ve burada 3 albüm yayımladı. Bu albümlerden birinde yer alan “Olmasın Varsın” modülünün kelamları, birebir vakitte şair olan Bülent Ecevit’in şiirinden alıntılandı.
Para emeli gütmeyen proje kapsamında Türkiye’deki alternatif müzik yapan müzisyenler konserler verip, kayıtlar çıkarıyordu. Birçok sanatkara birinci sahne tecrübesini yaşatan projede Erkan Oğur, Yeni Türkü ve Ezginin Günlüğü de yer aldı.
Kızılok, 1983’te 5 yıllık bir ortadan sonra tabla, bas gitar, ney ve bendir eşliğinde kaydettiği “Zaman Zaman” albümünü yayınladı ve bu çalışması sanatkarın en âlâ albümlerinden biri olarak gösterildi.
Ferhan Şensoy’un 1983’te sahnelediği “Köhne Bizans Operası”nın müziklerine de imza atan sanatçı, birebir yıl ikinci eşi Dicle Kızılok ile evlendi.
Usta sanatçı, 1998’de Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatını anlattığı, araştırması, metin müellifliği, kelam ve bestelerini kendisinin yaptığı veda albümü “Mustafa Kemal-Bir Devrimcinin Güncesi”ni hazırladı.
Kendi hitlerinin yanında birebir vakitte birçok sanatkarın yapıtlarına de katkıda bulunan Fikret Kızılok, 1995’te Fuat Güner ile meşhur MFÖ hiti “Sakın Gelme” müziğinin kelamlarını yazdı. 2001’de ise Sertab Erener’e “Oysa” ve “Kumsalda” müziklerini verdi.
Daha evvel 1998’de kalp krizi geçiren Kızılok, Bodrum’da temmuz ayında 2001’de tekrar kalp krizi geçirdi. İstanbul’a getirilen Kızılok’un durumu bir mühlet düzeldi. Onu vefattan kurtaran hemşire için son bir şiir yazdı.
Sanatçı, 22 Eylül 2001’de öldü ve hayatının son yıllarını geçirdiği Bodrum’da defnedildi.
Ölümünden sonra sanatkarın ismi Ankara’da bir parka verildi. Sezen Aksu, MFÖ, Bülent Ortaçgil, Sertab Erener, Küme Gündoğarken ve Cahit Berkay’ın iştirakiyle 2002’de Kızılok’a hürmet konseri düzenlendi.
Sanatçının geride bıraktığı yapıtlardan kimileri şöyle:
“Ay Osman”, “Silifke’nin Yoğurdu”, “Makaram Sarı Bağlar”, “Halime”, “Sevgilim”, “Colours – Baby”, “Benim Aşkım Beni Geçti”, “Yağmur Olsam”, “Yumma Gözün Kör Üzere Söyle Sazım”, “Güzel Ne Hoş Olmuşsun”, “Vurulmuşum”, “Leylim Leylim”, “Olmuyo Olmuyo”, “Sen Bir Ceylan Olsan”, “Gözlerinden Bellidir”, “Köroğlu Dağları”, “Tutamadım Ellerini”, “Koyverdin Gittin Beni Aşkın Olmadığı Yerde”, “Haberin Var mı”, “Biz Yanarız”, “Sen Bir Ceylan Olsan”
